انواع حافظه در انسان ها چگونه دسته می شود ؟
قوی ترین حافظه در انسان نهفته است ولی در همه افراد یکسان نیست. حدود 99 درصد مردم از نیروی شنوایی، بینایی، لامسه، شامه و چشایی متعادل برخوردارند و حافظه هایی متوسط تا عالی دارند، اما شیوه های بهره گیری و انواع حافظه را نمی دانند.
حتی کهنسالان و افرادی که از کندی حواس رنج می برند، می توانند با پشتکار و شناخت نوع حافظه ی خویش به بازیافت آن بپردازند. نکته عمده این است که عموما وقتی سن بالا می رود یادگیری انسان بیشتر می شود بر خلاف سنین آغازین زندگی که حافظه و یادگیری دقیق است. ولی در سنین بالا تا مطلب درک نشود و منظم در اختیار حافظه قرار نگیرد، حافظه آن را نمی تواند حفظ کند و در واقع لزوم تحویل دهد.
تقسیم بندی انواع حافظه
در نگاه نخست انواع حافظه به این شرح است: کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت. مطالبی که به حافظه کوتاه مدت سپرده می شود، معمولاً تا 24 ساعت ماندگاری دارند و سپس محو می شوند. مکانیزم مغز ما به صورتی است که بسیاری از محفوظات حافظه کوتاه مدت را تا زمان یاد شده نگه می دارد و سپس حذف می کند.آنچه باقی می ماند به حافظه میان مدت می رود و اگر از درجه اهمیت بالاتری برخوردار باشد مانند مشاهده یک تصادف به حافظه بلند مدت سپرده می شود.
افرادی که از راه نوشتن و لمس و دسته بندی منطبق بر ذوق خود بهتر یاد می گیرند، از حافظه نوشتاری بهره می برند.
تقسیم بندی فردی حافظه
به طور کلی افراد در یادگیری، مطالعه و نگه داشتن مطالب دارای 4 دسته کلی از انواع حافظه هستند:
- حافظه شنیداری (سمعی)
- حافظه دیداری( بصری)
- حافظه نوشتاری (یدی)
- حافظه حسابگرانه ( آماری)
افراد اغلب از هر چهار حافظه می برند و اصطلاحاً حافظه ترکیبی دارند ولی :
- افراد تنها به یکی از این حافظه ها بیشتر گرایش نشان میدهند.
- در دروس و مطالب علمی گوناگون معمولاً از حافظه سمعی و نوشتاری بیشتر استفاده می کنند.
- خلقت آدمی چنین است که می تواند از تمام حافظه های یاد شده بهره ببرد.
در اینجا به دو نوع حافظه نوشتاری و حسابگرانه اشاره می کنیم. و در مقاله هایی جداگانه به حافظه شنیداری و حافظه دیداری به طور مفصل می پردازیم.
حافظه نوشتاری
افرادی که از راه نوشتن و لمس و دسته بندی منطبق بر ذوق خود بهتر یاد می گیرند، از حافظه نوشتاری بهره می برند. واکنش فیزیکی این افراد بیشتر است و جالب اینکه در زمان تحصیل گاه سخن معلم را به صورت جامع و با حداکثر توان یادداشت می کنند. البته نوشتن بر یادگیری بدیهی است و بعضی از افراد از این طریق بهتر و کاملتر یاد می گیرند.افرادی که در یادگیری بیشتر از حافظه نوشتاری استفاده می کنند از نشانه های رفتاری زیر بهره می برند، این افراد غالباً :
- هنگام فکر کردن به سمت پایین و راست خود نگاه می کنند.
- حرکات دست، تغییرات چهره و اعمال جسمانی آن ها بسیار است.
- صدایی عمیق دارند و کلمات را شمرده بیان می کنند.
تکیه ها کلامی
این دسته از افراد عموما در گفتارشان به واژه ها و عبارات های زیر توجه می کنند :نوشتم،دسته بندی کردم، بالا و پایین، در دست گرفتن، احساس کردم، لمس کردم، لغزیدن و اتصال.
شیوه های استفاده بهتر از حافظه نوشتاری :
- این افراد اگر با فنون خلاصه نویسی و چکیده برداری آشنا شوند، بسیار موفقند.
- ابتدا مطالب را مطالعه و علامت گذاری کنند و سپس آن را در قالب ها چکیده و خلاصه کنند.
- عادت کردن این افراد به چکیده منظم و دسته بندی شده بسیار مطلوب است.
- اگر کسی حس کرد که حافظه نوشتاری اش در بعضی از دروس قوی است، حتما باید با تمرین آن را غنی سازی کند.
- یکی از مسائلی که بسیار تجربه شده، نگه داشتن مباحث چکیده هر صفحه در حاشیه آن است.
حافظه حسابگرانه ( آماری)
این دسته از افراد اطلاعات آموخته شده را به غالب های کوچکتر تقسیم می کنند. جالب این که گاه فقط بخش مهم پاسخ پرسش را می آموزند و از مکانیسم درون آماری بهره می برند. این افراد مطالب تقسیم بندی شده را بهتر یاد میگیرند.افرادی که در یادگیری بیشتر از حافظه نوشتاری استفاده می کنند از نشانه های رفتاری زیر بهره می برند، این افراد غالباً
- گفتار این افراد با منطق و استدلال آمیخته است.
- وقتی به فکر فرو می روند، معمولاً به پایین و یا چپ می نگرند.
- لحن صدایشان آرام و آهسته است و از شیوایی سخن بهره مند هستند.
- حرکات دستشان اندک است.
تکیه های کلامی
این افراد عموماً، در گفتار و نوشتار خویش به واژه های زیر بسیار اشاره می کنند: آموختن، در نظر گرفتن، به ذهن خطور کردن،عمل کردن، آگاه کردن، تصور کردن، تشخیص دادن، تصمیم گرفتن، قدردانی کردن، تجربه کردن، جدی بودن و فهمیدن.
شیوه های استفاده بهتر از حافظه حسابگرانه :
- یادگیری خود را بر ریز کردن صحیح مطالب متمرکز سازند.
- مطالب علمی و قواعد مختلف را به صورت انشایی نگاشته شده به قالب های عددی ببرند.
منبع : راه های تقویت حافظه – نوشته : بهنام فخرآور
