نحوه تشخیص و درمان زردی نوزاد و عوارض عدم درمان آن

مهمترین عوامل ایجاد زردی در نوزادان عبارتند از :

• زردی شیر مادر : این زردی ناشی از کمبود شیر مادر ایجاد شده و به ترکیبات درون آن و نوع شیر ربطی ندارد.
• ناسازگاری خونی : اگر خون مادر و نوزاد سازگار نباشد احتمال زردی نوزاد وجود دارد.
• زردی یا فاویسم ناشی از پرخونی : نوزادان متولد شده از مادران دیابتی و یا نوزادانی که دچار محدودیت در رشد داخلی رحمی هستند به این نوع زردی مبتلا میشوند.
• زایمان زودرس : اگر تولد نوزاد قبل از هفته 37 بارداری باشد احتمال زردی بیشتر است.
• اختلالات تیروئید
• عفونت ادراری
• بیماری نقص آنزیمی در کبد

بیشتر بخوانید : رنگ چشم جنین 

سایر علائم زردی نوزاد به این شرح است :

• زرد و تیر شدن رنگ ادرار نوزاد
• بی رنگ شدن مدفوع (مدفوع نوزاد باید زرد یا سبز باشد.)
• ضعف در مکیدن شیر
• خستگی
• گریه‌های بلند

در صورتی که نتیجه آزمایش بیلی روبین 10 و یا بالاتر را نشان دهد، نوزاد دچار زردی شده و نیاز به درمان دارد.

زردی نوزادان معمولاً از قسمت سر شروع شده و تا انتهای پاها ادامه می‌یابد. اگر سطح بیلی روبین بیش از حد بالا رود، ممکن است زردی به کف دست و یا حتی زیر زانو نیز کشیده شود. برای تشخیص و تعیین میزان بیلی روبین از آزمایش خون استفاده میشود و در صورتی که میزان بیلی روبین در خون زیاد باشد، زردی با چشم قابل مشاهده است.

زردی نوزادان در سه زمان مختلف بروز میکند :

• زردی که در بدو تولد وجود داشته و نیاز به بستری نوزاد دارد. این نوع از زردی در اثر ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد یا عفونت‌های نوزادی است.
• زردی که بعد از گذشت 2 روز از تولد نمایان شده و در روز 4 به اوج خود میرسد. این زردی، زردی فیزیولوژیک نام دارد و طبیعی است که معمولاً تا هفتمین روز تولد برطرف میشود.
• نوعی دیگر از زردی بعد از 7 روزگی بروز میکند و در هفته دوم و سوم به اوج خود میرسد. این زردی ناشی از شیر مادر است. در این حین قطع شیر مادر توصیه نمی‌شود، بلکه می توان آن را برای مدت محدودی قطع و یا شیرمادر را همراه با شیرخشک به نوزاد خوراند.

درمان زردی نوزاد با توجه به نتیجه آزمایش خون و درصد زردی انجام می‌پذیرد. در صورتی که نتیجه آزمایش بیلی روبین 10 و یا بالاتر را نشان دهد، نوزاد دچار زردی شده و نیاز به درمان دارد که درمان معمولاً با دستگاه‌ فتوتراپی صورت می‌گیرد. اگر نتیجه آزمایش مابین 10 الی 20 باشد، شدت زردی بیشتر است. در صورتی که پزشک موافق باشد، می توان نوزاد را در خانه درمان نمود. برای این منظور باید از دستگاه فتوتراپی خانگی استفاده کرد. مزیت استفاده از این دستگاه در منزل، قرار نگرفتن نوزاد در محیط آلوده بیمارستان، نزدیکی مادر به نوزاد و کاهش هزینه‌های بیمارستان و رفت و آمد است. اما باید توجه داشته باشید، دستگاهی که تهیه می‌کنید، عمر مفید خود را طی نکرده باشد.

درمان‌ خانگی زردی نوزاد

ما به هیچ وجه استفاده از درمان‌های خانگی قدیمی مانند خوردن شیر خِشت و ترنجبین توسط مادر یا گذاشتن نوزاد زیر نور مهتابی را توصیه نمی‌‍کنیم زیرا که این عوامل نه تنها به درمان کمک نمی‌کنند بلکه می‌توانند موجب تاخیر در درمان شده و درجه زردی نوزاد را بالاتر ببرند که نتیجه جز درگیری با عوارض آن را به دنبال ندارد.  به جای این راه حل‌ها روش‌های دیگری را برای درمان خانگی زردی نوزاد به شما معرفی می‌کنیم، اما قبل از انجام این روش‌ها نیز با پزشک مشورت نمایید.

• خوراندن شیر زیاد به نوزاد : تغذیه نوزاد شما در این دوره اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا که موجب می‌شود بیلی روبین از طریق مدفوع و ادرار از بدن خارج شود. همچنین در بهبود عملکرد روده نیز تاثیرگذار است. در صورتی که مادر شیر کافی ندارد، می‌توانید از شیرخشک برای تغذیه نوزاد استفاده کنید.
• توقف در شیردهی : در صورتی که به تشخیص پزشک شیر مادر عامل زردی نوزاد است باید برای مدتی محدود از خوراندن شیر خود به کودک پرهیز کرده و شیر خشک را جایگزین نمایید.
• مکمل : برای درمان خانگی زردی نوزاد با مشورت پزشک می‌توانید مصرف برخی مکمل‌ها را به شیر کودک خود بیافزاید.
• حمام نوزاد با گل بنفشه و گل ختمی : یکی از راهکار‌های درمان زردی نوزاد حمام کردن او با گل بنفشه و ختمی است. برای این منظور کافی است چند عدد از گل‌ها را به آب وان حمام نوزاد اضافه کنید.
• شستشوی نوزاد با عرق کاسنی : استفاده از عرق کاسنی به بازیابی سلول‌های کبد در نوزادان کمک ویژه ای می‌نماید، برای درمان زردی نوزاد در خانه می‌توانید به آب وانی که نوزاد را در آن حمام می‌کنید، یک لیوان عرق کاسنی اضافه کنید.

بررسي‌ها نشان مي‌دهد حدود 60 درصد از نوزادان رسيده و 80 درصد از نوزادان نارس دچار درصدي از زردي هستند. راه درمان قطعی برای جلوگیری از زردی نوزاد در این دوره وجود ندارد، تنها لازم است مادر مصرف خوراکی‌هایی مانند شیرینی جات، غذاهای پرچرب، سرخ کرده، پرادویه، انواع بستنی، فالوده و مواد نشاسته ای را در ماه‌های آخر کاهش داده و یا متوقف نماید تا احتمال ابتلا به زردی در نوزاد را کاهش دهد.

اگر زردی نوزاد به هر دلیلی درمان نشود می‌تواند مشکلاتی از قبیل آسیب مغزی، فلج مغزی و یا حتی ناشنوایی را در پی داشته باشد. اما چه زمانی لازم است برای زردی نوزاد نگران باشید ؟ میزان خطرناک بودن این مسئله به عواملی از جمله سن نوزاد، وزن او و میزان بیلی روبین خون بستگی دارد.  به طور مثال میزان بیلی روبین 12 برای نوزاد 3 الی 4 کیلویی که پس از طی 9 ماه متولد شده طبیعی است اما همین مقدار از بیلی روبین برای نوزاد نارس با وزن دو کیلو خطرناک بوده و نیاز است که تحت درمان قرار گیرد.از طرفی دیگر بالا بودن میزان بیلی روبین بین 17 الی 20 نیز بسیار خطرناک است و می‌تواند مشکل آفرین باشد. نوزادان باید زیر نظر متخصص تحت درمان قرار گیرند. البته بالا رفتن بیلی روبین به خصوص در حدود 20 احتمال کمی دارد، از هر 100 نوزاد متولد شده تنها 3 نوزاد دارای بیلی روبین بیشتر از 20 است.