افزایش استفاده از قلیان که در آن مردم توتون مزه‌دار با طعم‌های میوه‌ای را از یک لوله شیشه‌ای کشیده و دود آن را استنشاق می‌کنند، نگرانی‌هایی جدی درباره آثار مضر آن به وجود آورده است. این آثار مضر شامل ایجاد بیماری‌هایی مانند سرطان و سایر مشکلات پزشکی است. مطالعات نشان داده‌اند که دود قلیان دارای مواد کارسینوژنی است که به میزان زیادی مشابه مواد موجود در دود سیگار هستند. در واقع، بر اساس شواهد، ممکن است دود قلیان به دلیل استنشاق بیشتر و عمیق‌تر دود، خطرات بیشتری نسبت به سیگار داشته باشد.
کشیدن قلیان در میان نوجوانان و جوانان بزرگسال بسیار محبوب است و اکثر آن‌ها به نظر می‌رسد آگاه نیستند که آنچه را که استنشاق می‌کنند، همانند دود سیگار، پتانسیل خطرناک بودن را دارد.
بر اساس یک مطالعه در سال 2014، 18 درصد از دانش‌آموزان سال آخر دبیرستان ادعا کرده‌اند که در 12 ماه گذشته قلیان کشیده‌اند.1 تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که نرخ استفاده از قلیان در حدود 30 درصد است، با این حال بیشتر دانش‌آموزان از خطر بیماری‌های احتمالی ناشی از آن بی‌خبر هستند.2 در میان جوانان بزرگسال، مطالعات یافته‌اند که تا 60 درصد آن‌ها کشیدن قلیان را به اندازه کشیدن سیگار خطرناک نمی‌دانند و برخی حتی آن را “کشیدن” محسوب نمی‌کنند.
از تاریخ 20 دسامبر 2019، سن قانونی جدید برای خرید سیگار، سیگار برگ، یا هر محصولات دیگر توتون (از جمله توتون قلیان) در ایالات متحده آمریکا، 21 سال تعیین شده است.
سموم و مواد سرطان‌زا
طبق گفته‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، دود قلیان حداقل به اندازه دود سیگار سمی است: بررسی مطالعات در سال 2015 که به دنبال شناسایی سموم احتمالی در دود قلیان بود، نشان داد که این دود شامل 27 ماده شناخته شده یا مظنون به سرطان‌زاست.
بیشتر بدانید : آیا سیگار الکترونیکی یا ویپ ضرر دارد؟
تعدادی از این مواد در دود قلیان بیشتر از دود سیگار یافت شده‌اند، از جمله مونوکسید کربن (که از زغال استفاده شده برای گرم کردن آب در قلیان تولید می‌شود)
میزان بیشتر دود استنشاقی
یکی از عواملی که ممکن است دود قلیان را نسبت به دود سیگار سمی‌تر کند، میزان بالاتر دود استنشاقی است. در یک دوره استفاده معمولی از قلیان که تقریباً یک ساعت طول می‌کشد، به طور متوسط 200 نفس یا پک استنشاق می‌شود. در مقابل، هنگام کشیدن یک سیگار معمولی، تقریباً فقط 20 پک استنشاق می‌شود. این امر به این معناست که در یک جلسه استاندارد استفاده از قلیان، حجم دود استنشاقی حدود 90,000 میلی‌لیتر (میلی‌لیتر) است، در حالی که در مصرف یک سیگار، میزان دود استنشاقی بین 500 تا 600 میلی‌لیتر می‌باشد. این تفاوت قابل توجه در حجم دود استنشاقی می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر سلامت داشته باشد.
عمق استنشاق
مصرف‌کنندگان قلیان معمولاً دود حاصل از آن را به نسبت دود سیگار عمیق‌تر به درون ریه‌های خود استنشاق می‌کنند. اگرچه هنوز به طور قطع مشخص نشده است که این عمق استنشاق تا چه اندازه اهمیت دارد، اما بررسی تحولات در شیوع سرطان ریه در پی افزوده شدن فیلتر به سیگارها می‌تواند راهگشای باشد. در دوران پیش از استفاده از فیلتر در سیگارها، دود آن‌ها به صورت کم‌عمق‌تری استنشاق می‌شد و این وضعیت احتمال ابتلا به یک نوع سرطان ریه موسوم به سرطان سلول سنگفرشی را افزایش می‌داد. این نوع سرطان عمدتاً در راه‌های هوایی اصلی وارد شده به ریه‌ها (برونش‌ها) رخ می‌دهد و به دلیل موقعیت خاص خود، معمولاً در مراحل اولیه بیماری قابل تشخیص است. این شرایط معمولاً منجر به بروز علائمی چون سرفه، خونریزی هنگام سرفه، خس‌خس سینه و بروز عفونت‌های مکرر به دلیل انسداد مجاری هوایی می‌شود.
با اضافه شدن فیلتر به سیگارها، ادنوکارسینومای ریه شایع‌تر شد. این نوع سرطان ریه اغلب در حاشیه ریه‌ها رخ می‌دهد و به دلیل این موقعیت، اغلب در مراحل پایانی بیماری کشف می‌شود.
اعتیاد
نیکوتین موجود در سیگارها باعث اعتیاد می‌شود و نیکوتین در دود قلیان دقیقاً همانند دود سیگار وجود دارد. با وجود تبلیغات مخالف، دود قلیان نیز حاوی قطران است. فرآیند سوختن (در سیگارها) یا گرم کردن (در قلیان) است که قطران را ایجاد می‌کند. در واقع، کشیدن قلیان ممکن است به دلیل مدت زمان طولانی‌تر استعمال و نیاز به کشیدن قوی‌تر، منجر به قرار گرفتن در معرض میزان بیشتری قطران شود.
خطر ابتلا به سرطان
افرادی که قلیان می‌کشند ممکن است در معرض خطر ابتلا به همان انواع سرطان‌هایی باشند که از کشیدن سیگار ناشی می‌شود، از جمله:
سرطان ریه
چندین ماده سرطان‌زای موجود در دود سیگار که باعث سرطان ریه می‌شوند، همچنین در دود قلیان یافت می‌شوند. در یک مطالعه در هند، احتمال ابتلا به سرطان ریه در افرادی که قلیان می‌کشیدند بیش از چهار برابر بیشتر از افرادی بود که قلیان نمی‌کشیدند.
سرطان سر و گردن
قلیان کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های سر و گردن را افزایش دهد. استنشاق دود حاوی مواد سرطان‌زا که در توتون قلیان وجود دارد، می‌تواند باعث تحریک و آسیب به بافت‌های دهان، گلو، و حنجره شود. این آسیب‌های مکرر ممکن است منجر به تغییرات سلولی و در نهایت به توسعه سرطان‌هایی مانند سرطان دهان، سرطان حنجره، و سرطان گلو شود. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف‌کنندگان قلیان نسبت به افرادی که قلیان نمی‌کشند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این انواع سرطان‌ها قرار دارند. این خطر با توجه به مدت زمان استفاده و میزان استنشاق دود قلیان، افزایش می‌یابد.
سرطان مری
کشیدن قلیان می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را نیز افزایش دهد. دود حاصل از قلیان حاوی مواد سمی و مواد سرطان‌زا است که می‌تواند به بافت‌های مری آسیب برساند و در نهایت، ریسک توسعه سرطان مری را افزایش دهد. این خطر به ویژه در افرادی که به طور منظم و طولانی‌مدت از قلیان استفاده می‌کنند، بیشتر است.
سرطان دهان
توتون باعث تحریک بافت‌های دهان و گلو می‌شود و همانند افرادی که توتون جویدنی استفاده می‌کنند، التهاب ایجاد می‌کند که می‌تواند به سرطان منجر شود.
سرطان معده ( گاستریک)
سرطان معده (سرطان گاستریک): مطالعات اخیر نشان داده‌اند که بین کشیدن قلیان و سرطان معده، همچنین ضایعات پیش‌سرطانی در معده افرادی که به طور منظم قلیان می‌کشند، ارتباط وجود دارد.
سرطان پانکراس
مطالعات نشان داده‌اند که کاربران قلیان افزایش خطر ابتلا به سرطان پانکراس را دارند. کشیدن قلیان همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های لثه را افزایش می‌دهد که یک عامل خطر قابل توجه است.
لوکمی و تأثیر بنزن
بنزن، که به عنوان یک ماده سرطان‌زا شناخته شده است، با لوکمی میلوژنوس حاد (AML) و دیگر انواع سرطان‌های خونی مرتبط است. در یک مطالعه تحقیقاتی، 105 فرد قلیانی و 103 نفر از افرادی که به طور غیر مستقیم در معرض دود قلیان قرار گرفته بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. میزان متابولیت‌های بنزن در بدن آن‌ها قبل و بعد از قرار گرفتن در معرض دود قلیان اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که سطح این متابولیت‌ها در افرادی که قلیان می‌کشیدند، پس از استفاده از قلیان در یک کافه قلیان 4.2 برابر و پس از شرکت در یک رویداد خانگی 1.9 برابر بیشتر بوده است. این یافته‌ها نشان‌دهنده افزایش قابل توجه در میزان تماس با بنزن، ماده‌ای سرطان‌زا، در میان افرادی است که قلیان می‌کشند.
سایر تاثیرات کشیدن سیگار بر سلامتی بدن
قلیان و چاقی
هرچند که گاهی کشیدن سیگار با کاهش وزن مرتبط دانسته می‌شود، به نظر می‌رسد که با کشیدن قلیان اتفاق مخالف رخ می‌دهد. تحلیل متا-آنالیزی در سال 2019 از مطالعاتی که به بررسی ارتباط بین چاقی و کشیدن قلیان پرداخته‌اند، نشان داد که کشیدن قلیان با خطر بالاتر چاقی مرتبط است، بدون توجه به سن یا جنسیت.
ابتلا به عفونت
در حالی که سیگارها معمولاً توسط یک فرد به تنهایی استعمال می‌شوند، قلیان اغلب توسط چندین فرد به اشتراک گذاشته می‌شود، زمانی که آن‌ها لوله قلیان را در یک کافه قلیان یا در یک مهمانی خانگی به دور هم می‌گردانند. باکتری‌ها یا ویروس‌های موجود در دهان همراهان کشیدن قلیان ممکن است «به اشتراک گذاشته شوند»، از جمله میکروب‌هایی مانند ویروس هرپس دهانی.
سایر بیماری‌ها و شرایطی که ممکن است در نتیجه کشیدن قلیان رخ دهند شامل امفیزم، بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD)، بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان، عوارض بارداری، زایمان زودرس و ناباروری است.
خطرات ناشی از استنشاق دود غیرمستقیم قلیان
تا کنون مطالعات محدودی درباره تأثیرات دود ناشی از کشیدن قلیان در محیط بر افراد غیر سیگاری صورت گرفته است. این دود، که از ترکیب دود مستقیم، دود جانبی و دود بازدمی توسط کشیدن قلیان تشکیل شده است، ممکن است حاوی مواد سمی و سرطان‌زای مشابهی باشد که در دود سیگار یافت می‌شوند. بنابراین، ممکن است خطرات مرتبط با این دود ناشی از قلیان به اندازه دود ناشی از سیگار باشد. با این وجود، ترکیبات دود از قلیان ممکن است با دود مستقیم از سیگار تفاوت داشته باشد، زیرا بیشتر ترکیبات آن شامل دودی است که توسط مصرف‌کننده قلیان بازدم می‌شود.11 این موضوع چه مزایا یا معایبی داشته باشد، موضوع دیگری است.
نتیجه نهایی این است که با وجود به ظاهر بی‌ضرر بودن کشیدن قلیان و طعم میوه‌ای محصول توتون، عادت کشیدن قلیان می‌تواند به اندازه کشیدن سیگار برای سلامت فرد و عزیزانش، به ویژه کودکان و جوانان بزرگسال، خطرناک باشد.
