اسکیزوفرنی چیست و چه علائمی دارد؟ (تشخیص و درمان)

اسکیزوفرنی یک اختلال پیچیده و مزمن روانی است که بر چگونگی درک افراد از واقعیت، تفکر و رفتارهایشان تأثیر می‌گذارد. اگرچه این بیماری اغلب با هذیان و توهم همراه است، اما اسکیزوفرنی می‌تواند به شیوه‌ های مختلف و با شدت‌ های متفاوت خود را نشان دهد. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با علائم اسکیزوفرنی و روش های درمان و مدیریت آن آشنا شوید.

اسکیزوفرنی چیست؟

اسکیزوفرنی یک اختلال روانی شدید است که فرایند تفکر، احساسات و رفتارهای فرد را مختل می‌کند. این اختلال معمولاً با دوره‌ هایی از روان‌ پریشی مشخص می‌شود که با درک نادرست از واقعیت و باور های غلط همراه است. این علائم می‌ توانند زندگی روزمره و روابط اجتماعی فرد را مختل کنند. اسکیزوفرنی معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌ شود و مردان معمولاً علائم را در سنین پایین‌ تری تجربه می‌کنند.

به نقل قول از clevelandclinic :
Schizophrenia is a somewhat common condition. Worldwide, it affects 221 in every 100,000 people.

ترجمه: اسکیزوفرنی یک بیماری تا حدودی شایع است. در سراسر جهان، 221 نفر از هر 100000 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد.
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4568-schizophrenia

علائم اسکیزوفرنی

طیف علائم اسکیزوفرنی می تواند گسترده و متنوع باشد و به سه دسته علائم مثبت، منفی و شناختی تقسیم می شود. در زیر به بررسی هر سه دسته علائم می پردازیم.

علائم مثبت اسکیزوفرنی

علائم مثبت به آن دسته از علائمی اطلاق می‌شود که نمایانگر افزایش یا تحریف در رفتارهای فرد می باشند. این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
توهم: رایج‌ ترین نوع توهمات در شیزوفرنی، توهمات شنیداری (شنیدن صداها) می باشد، اما اسکیزوفرنی می تواند با توهمات بصری، لمسی یا بویایی نیز همراه باشد.
هذیان‌: باورهای غلطی که به شدت در ذهن فرد ریشه دارند و با واقعیت تناقض دارند. هذیان‌های رایج شامل باور به هدف قرار گرفتن، داشتن توانایی‌ های استثنایی یا باور به اینکه افکار فرد تحت کنترل نیروهای خارجی هستند می‌ باشند.
تفکر آشفته: افرادی که به اختلال اسکیزوفرنی مبتلا هستند ممکن است در سازماندهی افکار مشکل داشته باشند که این امر منجر به گفتار نامفهوم یا دشواری در ادامه دادن مکالمات می شود. این افراد ممکن است به طور مکرر از یک موضوع به موضوع دیگر بدون ارتباط منطقی بپردازند.

علائم منفی اسکیزوفرنی

علائم منفی شامل کاهش یا از دست دادن عملکردهای طبیعی است. علائم منفی اسکیزوفرنی می تواند شامل موارد زیر باشد:
کاهش هیجان: کاهش در بیان احساسات، مانند نداشتن تغییرات چهره یا حرکات دست.
بی‌ انگیزگی: فقدان انگیزه برای انجام وظایف روزمره یا فعالیت‌ های هدف‌مند.
ناتوانی در لذت‌ بردن: کاهش توانایی برای تجربه لذت یا علاقه به فعالیت‌ هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند.
انزوا اجتماعی: دشواری در حفظ روابط یا مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی.

علائم شناختی اسکیزوفرنی

علائم شناختی می‌توانند حافظه، توجه و عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار دهند. علائم شناختی اسکیزوفرنی معمولا شامل موارد زیر می شود.
اختلال در حافظه کاری: دشواری در حفظ و پردازش اطلاعات در ذهن.
کاهش توجه: مشکل در تمرکز یا توجه به وظایف.
اختلال در عملکرد اجرایی: دشواری در برنامه‌ ریزی، سازمان‌ دهی و تصمیم‌ گیری.

علت اسکیزوفرنی

علت دقیق اسکیزوفرنی هنوز ناشناخته است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، زیستی و محیطی می‌تواند به بروز این اختلال کمک کنند. شایع ترین علل اسکیزوفرنی به شرح زیر است.
ژنتیک: افرادی که یکی از بستگان درجه اول (مانند والدین یا خواهر و برادر) آنها به اختلال اسکیزوفرنی مبتلا است، در خطر بیشتری برای ابتلا به اسکیزوفرنی قرار دارند.
شیمی و ساختار مغز: اختلالات در انتقال‌ دهنده های عصبی، به ویژه دوپامین و گلوتامات، در اسکیزوفرنی دخیل هستند. تغییرات ساختاری در مغز، مانند بزرگ شدن بطن‌ های مغزی، نیز ممکن است در برخی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مشاهده شود.
عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض ویروس‌ ها، سوء تغذیه یا استرس در دوران رشد اولیه می‌تواند خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش دهد. مصرف مواد مخدر، به ویژه حشیش یا داروهای توهم‌ زا، نیز با افزایش خطر ابتلا به اسکیزوفرنی در افرادی که مستعد این اختلال هستند، مرتبط است.
استرس : اگرچه استرس به‌ طور مستقیم علت اسکیزوفرنی نیست، اما سطوح بالای استرس، به‌ ویژه در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی، می‌تواند باعث بروز این اختلال در افرادی شود که زمینه ژنتیکی برای آن دارند.

تشخیص اسکیزوفرنی

یک آزمایش مشخص و واحد برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد. یک روانشناس یا روانپزشک به ارزیابی تاریخچه پزکشی، بررسی علائم و معاینه فیزیکی برای تشخیص این اختلال می پردازد. معیار های اصلی که برای تشخیص اسکیزوفرنی استفاده می شوند شامل:

• توهمات
• هذیان‌ها
• گفتار آشفته
• رفتار آشفته

این علائم باید باعث اختلالات شدید در عملکرد فردی شوند و حداقل به مدت شش ماه ادامه یابند.

طول عمر بیماران اسکیزوفرنی

طول عمر بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی معمولاً کوتاه‌ تر از سایر افراد می باشد. بر اساس تحقیقات ، این افراد به‌ طور متوسط ۱۰ تا ۲۰ سال کمتر از افراد سالم عمر می‌ کنند. این کاهش طول عمر می تواند به دلیل عوارض دارویی، مشکلات جسمانی، مصرف مواد مخدر و الکل، یا خودکشی باشد.

درمان اسکیزوفرنی

اگرچه درمان قطعی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد، اما این اختلال می‌تواند با استفاده از ترکیبی از درمان‌ ها به طور موثر مدیریت شود تا علائم کاهش یابند و کیفیت زندگی بهبود یابد. در زیر به بررسی بهترین روش های درمان اسکیزوفرنی می پردازیم.

داروهای اسکیزوفرنی

استفاده از داروهای ضد روان‌ پریشی مهم ترین روش برای درمان اسکیزوفرنی به شمار می رود. این داروها به کنترل توهمات، هذیان‌ها و و تفکر آشفته کمک می کنند . داروهای ضد روان‌ پریشی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
داروهای ضد روان پریشی نسل اول : این دسته از داروها شامل استفاده از داروهای هالوپریدول و کلرپرومازین می باشد ما مصرف آنها می تواند همراه با عوارض جانبی مانند مشکلات حرکتی باشد.
داروهای ضد روان پریشی نسل دوم: این دسته از داروها شامل داروهایی مانند ریسپریدون، الانزاپین و کلوزاپین می باشد. این دسته از داروها عوارض جانبی کمتری دارند اما ممکن است باعث افزایش وزن شوند.

روان درمانی

معمولا استفاده از داروها در کنار روان درمانی برای مدیریت بهتر چالش های شناختی و عاطفی انجام می شود. درمان شناختی-رفتاری باعث می شود که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی علائم خود را بهتر مدیریت کنند، روابط اجتماعی را بهبود ببخشند و استرس را کاهش دهند.

گروهای اجتماعی توانبخشی

گروه‌های حمایتی، درمان‌های مبتنی بر جامعه و برنامه های توانبخشی به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک می‌کنند تا به جامعه بازگردند. این برنامه‌ها بر آموزش حرفه‌ ای، توسعه مهارت‌های اجتماعی و بهبود مهارت‌های زندگی روزمره تمرکز دارند

بستری در مراکز درمانی

در موارد شدید، بستری شدن ممکن است ضروری باشد، به ویژه در شروع بیماری یا در طول دوره‌های روان‌ پریشی. مراقبت مداوم در مراکز درمانی به این افراد کمک می کند تا رفتار خود را تثبیت کنند.

مدیریت اسکیزوفرنی

زندگی با اسکیزوفرنی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما بسیاری از افراد می‌توانند با درمان صحیح و حمایت مناسب زندگی رضایت‌ بخشی داشته باشند. برای مدیریت اسکیزوفرنی می توان اقدامات زیر را انجام داد :

• پایبندی به داروهای تجویز شد.
• ایجاد یک شبکه حمایتی قوی از خانواده، دوستان و متخصصان.
• پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل.
• تمرین تکنیک‌های مدیریت استرس.

سوالات متداول در مورد اسکیزوفرنی