صدمه به نخاع، نحوه تشخیص و درمان آن
صدماتی که به ستون فقرات وارد می آید ممکن است همچنین باعث آسیب دیدن نخاع نیز بشود. نخاع در داخل مجرای باریکی در ستون فقرات قرار دارد و حاوی تمام اعصاب عمده ای است که از مغز به دست ها، پاها و تنه می رود و یا از این قسمت ها به مغز بر می گردد. صدمه به نخاع می تواند باعث بی حس شدن و ضعف در قسمتی از بدن شود. اگر آسیب به نخاع شدید باشد ممکن است سبب فلج شدن نیز بشود. صدمه دیدن نخاع در مردان جوان شایع تر از دیگران می باشد زیرا این گروه از افراد دارای رفتار های پرخطری بوده و ورزش های سختی نیز انجام می دهند.
انواع صدمه به نخاع
شایع ترین نوع صدمه به نخاع را اصطلاحاً نوع شلاقی می نامند. در این وضعیت، لیگامانها و عضلات گردن دچار آسیب می شوند. معمولاً در این حالت نخاع آسیبی نمی بیند. این وضعیت معمولاً در تصادفات رانندگی ایجاد می شود یعنی هنگامی که بر اثر ترمز ناگهانی ماشین، گردن بطور شدیدی به سمت عقب خم میشود. در آسیب به ستون فقرات ممکن است یک یا چند مهره دچار دررفتگی و یا شکستگی شوند. صدمه به مهره ممکن است بر اثر ضربه مستقیم مثل تصادف با ماشین ایجاد شود و یا اینکه بر اثر فشردگی مهره ایجاد گردد که این حالت معمولاً بر اثر سقوط از ارتفاع زیاد رخ می دهد.بر اساس اینکه نوع و شدت آسیب به نخاع چه میزانی می باشد و کدام قسمت از نخاع آسیب دیده است، علائم و مشکلاتی که ایجاد می شوند متفاوت می باشد. در یک صدمه به نخاع از نوع شلاقی، ممکن است یک یا چند علامت زیر دیده شود:
هر کسی که مشکوک به صدمه به نخاع یا گردن باشد را نباید بدون نظارت افراد گروه پزشکی حرکت داد. در چنین مواردی اقدامات ضروری کمک های اولیه باید انجام شود و فوراً به اورژانس خبر داده شود.
جابه جا شدن یا صدمه دیدن مهره ها به انضمام فشرده شدن یک دیسک، ممکن است سبب درد و التهاب شود. اگر به نخاع آسیبی وارد آمده باشد، علائم آن در سایر قسمت های بدن دیده می شوند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست رفتن حس
- ضعف
- عدم توانایی در حرکت دادن قسمت مبتلا
- مشکلاتی در کنترل مثانه و روده ها ( بی اختیاری ادراری و بی اختیاری در مدفوع کردن )
- مشکل شدن تنفس
قسمت هایی از بدن که این علائم در آنها دیده می شود بستگی به این دارد که چه قسمتی از نخاع آسیب دیده است. هرچه قسمت های بالاتری ار نخاع آسیب دیده باشد، قسمت های بیشتری از بدن دچار گرفتاری خواهند شد برای مثال، آسیب دیدن قسمتی از نخاع که در محدوده وسط سینه قرار دارد باعث می گردد که پاها دچار ضعف و بی حسی شوند اما دست ها و بازو ها هیچ مشکلی برایشان پیش نخواهد آمد. اگر نخاع در محدوده گردن به شدت صدمه ببیند، ممکن است فلج کامل هر دو دست، هر دو پا، تنه و عضلاتی که کنترل تنفس را بر عهده دارند ایجاد شود و منجر به مرگ گردد.
هر کسی که مشکوک به صدمه به نخاع یا گردن باشد را نباید بدون نظارت افراد گروه پزشکی حرکت داد. در چنین مواردی اقدامات ضروری کمک های اولیه باید انجام شود و فوراً به اورژانس خبر داده شود.
نحوه تشخیص صدمه به نخاع
به محض اینکه شخص آسیب دیده به بیمارستان رسانده می شود، یک ارزیابی کامل عصبی از او صورت می پذیرد.این ارزیابی شامل بررسی پاسخ های بیمار به انواع محرک ها می باشد تا مشخص گردد که آیا نخاع آسیب دیده است یا خیر. اگر صدمه نخاعی وجود داشته باشد برای تعیین ماهیت و وسعت این صدمه، اقدام به گرفتن سی تی اسکن یا ام آر آی می شود. اگر احتمال شکستگی مهره های ستون فقرات وجود داشته باشد، یک عکس رادیوگرافی از ستون فقرات گرفته خواهد شد.
نحوه درمان صدمات نخاعی
منبع : بیماری های مغز و اعصاب- تالیف : دکتر تونی اسمیت- ترجمه : دکتر فرهاد همت خواه
