یرقان (زردی) چیست؟ بررسی علل و نحوه درمان آن

اگر مقدار بیلی روبین خون که بر اثر تجزیه گلبولهای قرمز ایجاد می شود خیلی زیاد شود به طوری که کبد نتواند تمام آنها را تحت فرآیند خاص قرار دهد یرقان یا زردی ایجاد می شود همچنین آسیب دیدن سلول های کبدی و انسداد مجاری صفراوی که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و به اثنی عشر می برد می توانند منجر به افزایش میزان بیلی روبین خون شوند.

تجزیه بیش از حد گلبولهای قرمز خون

در یک فرد سالم، هر گلبول قرمز خون حدود 120 روز زندگی می کند و بعد از آن شکسته و تجزیه می شود و تولید بیلی روبین می کند. سپس این بیلی روبین به سمت کبد می رود. اگر تعداد گلبول های قرمزی که تجزیه می شوند بیشتر از حد معمول باشد، کبد قادر نیست که تمام این بیلی روبین های اضافی را تحت فرایند خاص قرار دهد به همین دلیل اضافی بیلی روبین در خون باقی می ماند این نوع یرقان را اصطلاحاً یرقان همولیتیک می نامند و در بیماریهای مثل کم خونی همولیتیک که در آن طول عمر گلبول های قرمز کمتر از حد طبیعی بوده و به سرعت شکسته می شوند دیده می شود.

صدمه به سلول های کبدی

اگر سلول های کبدی آسیب دیده باشند، کبد کمتر می تواند بیلی روبین را فرآیند کند. عواملی که می توانند باعث صدمه زدن به کبد شوند عبارتند از : عفونتها ( هپاتیت )، مصرف بیش از حد مشروبات الکلی و اثر بد بعضی از دارو ها بر روی کبد. یرقانی که به علت صدمه دیدن سلول های کبدی ایجاد می شود معمولاً همراه با تهوع، استفراغ، تورم و درد شکم می باشد.

یرقان بر اثر افزایش بیش از حد رنگدانه ای به نام بیلی روبین در خون ایجاد می شود. بیلی روبین از تجزیه و شکسته شدن گلبولهای قرمز ایجاد می گردد. بیلی روبین در کبد تحت فرآیند خاصی قرار گرفته و سپس به صورت جزئی از مایع گوارشی صفرا ترشح می شود.

انسداد مجاری صفراوی

بسته شدن مجاری صفراوی، یعنی انسداد مجرای که صفرا را از کبد از خارج می کند ممکن است باعث بروز این بیماری شود. این انسداد ممکن است به علت بیماری هایی مثل سرطان لوزالمعده یا سنگ کیسه صفرا اتفاق بیفتد. اگر مجاری صفراوی مسدود شود، صفرا در کد باقی مانده و بیلی روبین دوباره به خون بر می گردد. این نوع یرقان ممکن است همراه با علائمی مثل خارش، پر رنگ شدن ادرار و کم رنگ شدن مدفوع دیده شود.

پزشک شما ممکن است برایتان درخواست آزمایش خون نماید تا عملکرد کبدتان را ارزیابی نماید و نیز دنبال علائمی از انهدام گلبولهای قرمز خون، هپاتیت ویروسی و یا سایر بیماری هایی که کبد را گرفتار می کنند باشد. برای جستجو در مورد شواهدی از التهاب یا انسداد، پزشک ممکن است از روش های عکسبرداری مثل سی تی اسکن، ام آر ای، ایی آر سی پی و سونوگرافی استفاده نماید. همچنین ممکن است یک نمونه از کبد ( بیوپسی) برداشته شده و به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده شود. اگر علت زمینه ای ایجاد کننده یرقان ( زردی ) را بتوان درمان نمود، این زردی از بین خواهد رفت. اما اگر علت بوجود آورنده این بیماری را نتوان درمان نمود ( مثل سرطان لوزالمعده ) ممکن است با انجام اقداماتی باعث تسکین علائم و مشکلات بیمار شویم.برگرفته از کتاب بیماری های دستگاه گوارش – نگارش تونی اسمیت، فرهاد همت خواه