واریکوسل چیست؟ {علت، علائم و روش های درمان واریکوسل}

از شایع ترین بیماری هایی که در میان مردان پس از دوران بلوغ رخ می دهد می توان به بیماری واریکوسل اشاره کرد. واریکوسل در اثر اختلال در شبکه های وریدی ( سیاهرگ ) بیضه به وجود می آید و به عنوان یکی از مهمترین زمینه های ایجاد ناباروری در مردان شناخته می شود. در این مقاله از بیچشک نگاهی کلی به بیماری واریکوسل و روش های درمانی آن داشته ایم.

واریکوسل چیست ؟

واریکوسل در اثر اتساع و پیچ خوردگی غیر طبیعی و بزرگ تر شدن سیاهرگ های بالای بیضه رخ می دهد. این رگ‌ها مسئول تخلیه خون از بیضه‌ها هستند. در واریکوسل رگ ها گشاد می شوند و می توانند باعث تجمع خون و تورم شوند. این بیماری مردان جوان را بیشتر درگیر خود می کند و به طور میانگین از هر 10 نفر مرد جوان 2 الی 3 نفر در معرض خطر واریکوسل قرار دارند. این بیماری می تواند بر روی تعداد و کیفیت اسپرم های شخص تاثیر گذار باشد و در نهایت منجر به ناباروری مردان گردد.

علت واریکوسل

در ناحیه ی بیضه شبکه وریدی گسترده ای متشکل از سیاهرگ ها و سرخرگ ها قرار گرفته است که جریان خون بیضه و دمای آن را تنظیم می کنند. واریکوسل زمانی اتفاق می افتد که دریچه های داخل وریدهای کیسه بیضه به درستی کار نمی کنند و منجر به تجمع خون و بزرگ شدن سیاهرگ ها می شوند. علت دیقیق واریکوسل همیشه مشخص نیست، اما عوامل زیر در ایجاد آن موثر هستند:

• اشکال در کارکرد دریچه های داخلی سیاهرگ های بیضه که منجر به تجمع خون در سیاهرگها می شود.
• انسداد عروق داخلی شکم در اثر تومورهای بدخیم و فشار.
• سیاهرگ بیضه چپ به داخل سیاهرگ کلیه چپ تخلیه می شود که ممکن است فشار بیشتری در سیاهرگ چپ نسبت به راست ایجاد کند. این تفاوت در ساختار سیاهرگها می تواند احتمال واریکوسل در سمت چپ را بیشتر کند.

علائم بیماری واریکوسل

واریکوسل علامت خاصی ندارد و حین انجام معاینات بالینی و انجام ارزیابی های بارداری می توان به وجود آن پی برد. این بیماری به ندرت با درد همراه است. علائم بیماری واریکوسل شامل موارد زیر است:

• وجود ورم و برآمدگی درون کیسه ی بیضه
• وجود رگ های بزرگ و پیچ خورده درون کیسه ی بیضه
• بزرگ تر شدن بیضه ها
• احساس درد و ناراحتی به هنگام ایستادن، نشستن و انجام فعالیت های بدنی
• ناباروری
• احساس درد در بیضه ها در طول روز
• عدم تقارن بیضه ها
• آتروفی بیضه
• رگهای قابل مشاهده

مطالعه بیشتر: انواع بیماری بیضه

انواع واریکوسل

پزشکان واریکوسل را بر اساس شدت و محل قرارگیری آن دسته بندی می کنند. بر این اساس واریکوسل به سه دسته اصلی طبقه بندی می شود:

• واریکوسل گرید 1: واریکوسل درجه یک یا واریکوسل خفیف شکل خفیف این بیماری است که قابل مشاهده یا قابل لمس نیست. فقط از طریق سونوگرافی یا سایر آزمایشات تصویربرداری قابل تشخیص است.
• واریکوسل گرید 2: واریکوسل درجه دو از نظر اندازه متوسط ​​است و اغلب در طول معاینه فیزیکی قابل تشخیص است، اما ممکن است با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نباشد. وریدهای کیسه بیضه بزرگ و قابل لمس هستند، اما این وضعیت ممکن است فقط علائم خفیفی ایجاد کند.
• واریکوسل گرید 3: واریکوسل درجه سه شدیدترین شکل این بیماری است که در آن سیاهرگ ها بزرگ، قابل مشاهده و قابل لمس هستند.

تشخیص واریکوسل

تشخیص واریکوسل معمولاً شامل ترکیبی از معاینه فیزیکی و آزمایشات تصویربرداری است. روش های تشخیص واریکوسل عبارتند از:

• معاینه فیزیکی: پزشک با معاینه فیزیکی و لمس کیسه بیضه به دنبال رگ‌های گشاد شده خواهد بود. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که بایستد یا مانور والسالوا (فشار دادن) را انجام دهد تا رگ‌ها برجسته‌ تر شوند.
• سونوگرافی: اگر معاینه فیزیکی نتیجه‌گیری قطعی نداشته باشد، ممکن است سونوگرافی تجویز شود. این تکنیک تصویربرداری از امواج صوتی برای مشاهده جریان خون در رگ‌ها و تأیید وجود واریکوسل استفاده می‌کند. سونوگرافی معمول‌ ترین و قابل اعتمادترین روش برای تشخیص واریکوسل است.
• آزمایش اسپرم: اگر پزشک مشکوک به ناباروری مراجعه کننده باشد، آنالیز مایع منی ممکن است برای ارزیابی تعداد، تحرک و مورفولوژی اسپرم انجام شود.

تصاویر واریکوسل

درمان واریکوسل یا واریس بیضه

در صورتی که واریکوسل در مراحل خفیفی قرار داشته باشد و عوارض آن مشاهده نشود نیازی به درمان ندارد ولی اگر علائم و عوارضی مانند درد، کوچک شدن بیضه ها، کاهش تعداد و کیفیت اسپرم ها و ناباروری به وجود بیاید درمان آن ضرورت پیدا می کند. تنها روش درمان قطعی واریکوسل انجام عمل جراحی است و هیچ دارویی برای درمان آن وجود ندارد. البته امروزه در کنار روش عمل جراحی روش های درمانی کم تهاجمی تری هم وجود دارند که می توان برای درمان واریس بیضه انتخاب کرد.

درمان های سنتی و خانگی واریکوسل

اگر درمان سنتی و خانگی واریکوسل را انتخاب کرده اید باید بگوییم که این روش های درمانی به عنوان درمان قطعی شناخته نشده اند و فقط جنبه ی درمان حمایتی دارند و برای کاهش علائم و نشانه های واریکوسل موثر هستند. برخی از درمان های خانگی واریکوسل عبارتند از:

• نوشیدن خاکشیر جوشیده شده: درمان واریکوسل با خاکشیر یکی از قدیمی ترین روش هاست.
• رژیم غذایی کم سودا
• دمنوش گل گاوزبان و سنبل طیب
• حجامت
• زالو درمانی واریکوسل
• ماساژ بیضه ها با روغن های طبیعی مانند روغن زیتون و کنجد
• است.

جراحی واریکوسل

درمان قطعی واریکوسل از طریق جراحی انجام می شود. عمل جراحی واریکوسل از طریق روش های زیر قابل انجام است:

واریکوسلکتومی: واریکوسلکتومی قطعی ترین روش برای درمان بیماری واریکوسل است. برای انجام این عمل پزشک با ایجاد برش بسیار کوچکی در ناحیه ی بیضه به طول 2 الی 4 سانتی متر عمل جراحی را آغاز می کند. عمل جراحی واریکوسل کاملا ساده است و بیمار تحت بیهوشی و یا بی حسی موضعی قرار می گیرد و پس از دو روز استراحت بیمار می تواند امور روزمره ی زندگی خود را آغاز نماید. عوارض عمل واریکوسل بسیار محدود است. درد ناشی از این عمل بسیار خفیف و جزئی است.

جراحی لاپاراسکوپی: در طول این جراحی، سیاهرگهای متورم بریده می شوند و انتهای آنها بسته می شود. سپس رگ های دیگر در ناحیه کشاله ران وظیفه حمل خون را بر عهده می گیرند. در طول لاپاراسکوپی، از یک لوله یا اسکوپ نازک و روشن (به نام لاپاراسکوپ) استفاده می شود.

علاوه بر روش های فوق برای درمان واریس بیضه بدون جراحی می توان از روش آمبولیزاسیون هم بهره گرفت که نسبت به روش های بالا کم تهاجمی تر است.

به نقل قول از clevelandclinic:

.Most people make a full recovery after a varicocelectomy within six weeks

ترجمه: اکثر افراد پس از واریکوسلکتومی در عرض شش هفته بهبودی کامل پیدا می کنند.

منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15239-varicocele

مراقبت بعد از عمل واریکوسل

• استفاده از بانداژ محافظ بیضه
• گذاشتن کیسه ی یخ بر روی بیضه ها
• پرهیز از فعالیت های بدنی سنگین و بلند کردن اشیای سنگین برای دو هفته

هزینه عمل واریکوسل

بیشتر مراکز درمانی عمل واریکوسل را تحت پوشش بیمه انجام می دهند. بسته به روشی که پزشک برای جراحی واریکوسل شما انتخاب کرده و مرکزی که برای انجام عمل جراحی واریس بیضه در نظر گرفته اید هزینه ها متفاوت اند. برای کسب اطلاعات دقیق تر می توانید با مراکز درمانی تماس بگیرید.

عوارض واریکوسل

اگرچه واریکوسل اغلب یک بیماری خوش خیم است و بسیاری از مردان ممکن است هیچ علائمی را تجربه نکنند، اما این بیماری می تواند منجر به عوارض مختلفی شود، به خصوص اگر درمان نشود یا شدید باشد. برخی از رایج ترین علائم واریکوسل عبارتند از:

• جمع شدن و کوچک شدن بیضه ها
• ناباروری مردان
• هیدروسل (تجمع مایع در اطراف بیضه)

به طور میانگین از هر 10 نفر مرد جوان 2 الی 3 نفر در معرض خطر واریکوسل قرار دارند. این بیماری می تواند بر روی تعداد و کیفیت اسپرم های شخص تاثیر گذار باشد و در نهایت منجر به ناباروری مردان گردد.

پیشگیری از واریکوسل

واریکوسل همیشه قابل پیشگیری نیست به ویژه در افرادی که به صورت مادرزادی یا بر اثر ناهنجاری های آناتومیکی به آن مبتلا شده اند. اما چندین اقدام احتیاطی وجود ارند که ممکن است خطر ابتلا به آن را کاهش دهند. روش های پیشگیری از واریکوسل عبارتند از:

• اجتناب از پوشیدن لباس های تنگ
• پرهیز از مصرف غذاهای سودازا
• درمان یبوست
• مصرف آنتی اکسیدان های طبیعی
• استفاده از غذاهای ارگانیک
• پرهیز از فست فودها

رژیم غذایی بیماران واریکوسل

رژیم غذایی واریکوسل بر ارتقای سلامت عروق و بهبود گردش خون تمرکز دارد که می تواند به مدیریت این بیماری یا کاهش خطر پیشرفت آن کمک کند. در حالی که رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند واریکوسل را درمان یا از آن جلوگیری کند، می تواند نقش حمایتی در حفظ سلامت عروق خونی و سلامت کلی داشته باشد. در زیر چند توصیه غذایی وجود دارد که ممکن است به مدیریت واریکوسل کمک کند:

• مصرف سوپ گوشت و شیر
• مصرف ویتامین های E و C
• مصرف مکمل های روی
• مصرف روغن زیتون و روغن ماهی
• پرهیز از مصرف غذاهای تند، شور، نفاخ و سودازا

سوالات متداول در مورد واریکوسل