خلاقیت چیست ؟ چه کسی خلاق است ؟ فرآیند، راه های پرورش و موانع خلاق بودن

افراد خلاق معمولا خیال پردازند و رویا های خود را بیاد می آورند این افراد راحت تر از سایرین هیپنوتیزم می شوند. افراد خلاق توجه نامتمرکز دارند که با سطوح پایین فعال سازی قشری همراه است، در حالی که افراد غیر خلاق توجه خود را زیاد متمرکز می کنند و این امر آنها را از خلاقیت باز میدارد. دیگر ویژگی ها و خصوصیات افراد خلاق بدین شرح :

• هوش : افراد خلاق به اندازه کافی از هوش برخوردارند به طور کلی می توان گفت تنها افراد با درصد هوش بالا نمی توانند خلاق باشند، در واقع افراد خلاق هوش خود را به درستی سازمان دهی می کنند.
• فکر سیال : این افراد قادر هستند در مدت زمانی کوتاه ایده مختلفی را بیان کنند.
• انعطاف پذیری ادراکی : قادر هستند از عادت خود دست بکشند در واقع این افراد سریع تر از چارچوب و قاعده خارج می شوند.
• ابتکار : توانایی دارند پاسخ های غیر معمول به موضوعات مختلف بدهند و از انجام کار های روتین خسته می شوند.
• اعتماد به نفس : به خود اطمینان و باور دارند.
• خطر پذیری : این افراد از ریسک کردن نمی هراسند و اشتباهات را فرصتی برای یادگیری می دانند.
• تمرکز ذهنی :  این افراد هم از نظر ذهنی و هم از نظر علمی به ایده می پردازند.
• نیاز به کسب موفقیت : این افراد نیاز دارند به موفقیت هایی دست پیدا کنند، این نیاز منبعی دلگرم کننده برای تلاش مضاعف فرد است.

برای رسیدن به خلاقیت نیاز به انجام کار هایی داریم تا علاوه بر افزایش دانش ما به عنوان ماده خام خلاقیت، موجب تغییر در شیوه ی تفکر ما گردد و به قدرت تخیل و تصویرسازی به ما بدهد.

برای رسیدن به خلاقیت مراحلی طی می شود که به بررسی آنها می پردازیم:

• حقیقت یابی: برای حقیقت یابی دو گام اساسی وجود دارد :
  • تعریف مسئله : باید مسائلی که نیاز به حل شدن دارند شناسایی شود.
  • آماده سازی : در این مرحله باید به جمع آوری دانش بپردازیم و این دانش می تواند شامل داده هایی شود که قبلا در ذهن وجود داشته و یا به تازگی جمع آوری شده است. ( جمع آوری اطلاعات در حجم زیاد موجب جلوگیری از خلاقیت می گردد.)
• پالایش: در این مرحله باید اطلاعات جمع آوری شده را طبقه نمود و اطلاعات بی ارزش را دو ریخت.
• تجزیه و تحلیل: در این مرحله باید به تفکر درباره اطلاعات پرداخت و از آنها در جهت حل مسائل استفاده نمود، تجزیه و تحلیل معمولا به صورت ناخودآگاه بوده و ذهن به پردازش اطلاعات می پردازد.
• ایده یابی: در این مرحله فرد با استفاده از اطلاعاتی که کسب نموده به ایده یابی می پردازد.
  • ایجاد ایده ها :تدبیر ایده‌های آزمایشی موقت به عنوان سرنخ‌های ممکن
  • پروراندن ایده ها : این مرحله با انتخاب ایده های مفید، و یا تغییر و ترکیب آنها انجام می شود.
• راه یابی: این مرحله شامل دو گام است :
  • ارزشیابی فرد : در این مرحله لازم است فرد بهترین ایده را انتخاب نماید.
  • گزینش : انتخاب راه حل نهایی و اجرای آن
• دریافت بازخوردها:این مرحله پس از پیاده سازی انجام می گیرد و با گرفتن بازخورد مناسب ضعف و کاستی های ایده را مورد بررسی قرار میدهد.

برای رسیدن به خلاقیت نیاز به انجام کار هایی داریم تا علاوه بر افزایش دانش ما به عنوان ماده خام خلاقیت، موجب تغییر در شیوه ی تفکر ما گردد و به قدرت تخیل و تصویرسازی به ما بدهد. راه های پرورش خلاقیت بدین شرح است:

• افزایش تجربه : یکی از مهمترین عواملی است که موجب تفکر خلاقانه می گردد. تجربه را می توان از انجام کار های مختلف از جمله مسافرت به دست آورد.
• بازی های فکری : انجام بازی هایی مثل شطرنج، حل جدول و … نوعی ورزش ذهنی محسوب می شود که می تواند در تقویت تفکر موثر باشد.
• کوشش زیاد : تنها وجود استعداد نمی تواند موجب خلاقیت گردد بلکه کوشش فرد به تصور زیاد نیز می تواند عامل خلاقیت باشد.
• افزایش دانش : دانش ماده اولیه تصویر سازی است و تاثیر بسزایی در خلاقیت فردی دارد.
• روحیه پرسشگری : طرح سوالات چالش برانگیز می تواند موجب پرورش کنجکاوی گردد و ساختارشکنی قالب‌های ذهنی را تسریع کند.
• زندگی انتزاعی : کار هایی که در زندگی انجام می پذیرد می تواند به صورت انتزاعی  و سمبلیک باشد. این پرسش که چگونه می توانم مثبت را در زندگی افزایش دهم، زندگی شخص را انتزاعی کرده و خلاقیت ذهن را تقویت می کند.

برخی از عواملی که مانع از خلاقیت می گردد بدین شرح است:

• طرح تنها یک راه حل برای مسائل
• منطق زیاد ( گاهی لازم است بی منطق عمل نمود.)
• اطاعت از تمامی قوانین بدون اطلاع از دلایل آنها
• ترس از ابهامات
• اصرار بر تفکر عملی
• ترس از شکست و پرهیز از انجام کار های مخاطره انگیز
• عدم تفریح و سرگرمی
• تخصص پیدا کردن تنها در یک کار
• تمایل به همرنگ شدن با جماعت
• عدم اعتقاد به خلاقیت
• عدم اعتماد به نفس