فلج صورت، علائم ونشانه ها و نحوه درمان آن

شایع ترین نوع فلج صورت را اصطلاحا فلج بل ( Bell`s palsy )  می نامند. این نوع از فلج صورت بدون هیچ گونه دلیل شناخته شده ای رخ می دهد، گرچه پزشکان معتقدند که نوعی عفونت ویروسی در ایجاد این فلج نقش دارد. در سایر انواع فلج صورت، دلایل شناخته شده ای در صدمه دیدن عصب وجود دارد. این دلایل شامل عفونت ویروسی زونا و عفونت باکتریایی لایم ( Lyme ) می باشد. به علاوه ، فلج صورت گاهی اوقات بر اثر عفونت گوش میانی نیز ایجاد می شود. در موارد نادری ممکن است عصب صورت بر اثر توموری به نام آکوستیک نوروما ( Acoustic neuroma ) تحت فشار قرار بگیرد. همچنین بر اثر تومور غده بزاقی پاروتید، عصب صورت ممکن است آسیب ببیند.

در بعضی موارد فلج صورت ( مثل فلج بل ) علایم و مشکلات به طور ناگهانی و در عرض حدود 24 ساعت رخ می دهند. در سایر موارد، این علایم به تدریج و به آهستگی بروز می نمایند. این علایم عبارتند از :

• فلج کامل یا محدود عضلات یک طرف صورت
• درد در زیر گوش آن سمت از صورت که دچار فلج شده است.
• افتادن یک گوشه دهان به سمت پایین ( کج شدن دهان ) که گاهی اوقات با آبریزش از دهان می باشد.
• عدم توانایی در بستن پلک طرف مبتلا و آبریزش از چشم
• عدم احساس مزه در دهان

اگر فلج صورت خیلی شدید باشد شما ممکن است در حرف زدن و غذا خوردن دچار مشکل شوید و گاهی اوقات صداها ممکن است به طور غیرطبیعی در گوش طرفی از صورت که دچار فلج شده است بلندتر شنیده شوند. اگر پلک قادر به بسته شدن نباشد چشم ممکن است دچار عفونت شده و در نهایت منجر به زخم قرنیه شود. در فلج صورت که بر اثر عفونت زونا ایجاد می شود تاول هایی نیز بر روی گوش زده می شود.

پزشک شما احتمالا قادر خواهد بود که فقط با مشاهده علایم مشکل شما تشخیص فلج صورت را بدهد. بروز ناگهانی علایم در طی حدود 24 ساعت به احتمال زیاد نشان دهنده فلج بل می باشد. اگر علایم به طور آهسته ایجاد شوند معمولا سایر علل ایجاد فلج مطرح می باشند. اگر پزشک مشکوک به وجود توموری باشد که بر روی عصب صورت فشار وارد می کند ممکن است تقاضای انجام سی تی اسکن یا ام آر آی نماید. آزمایش های الکتریکی عصب و عضله نیز ممکن است انجام شود تا صدمه به عصب را ارزیابی نماید.

اگر علایم فلج صورت شما در طی 4 ساعت گذشته ایجاد شده اند، پزشک ممکن است برایتان داروهای کورتون دار ( کورتیکواستروئیدها ) را تجویز نماید ( به مدت 2 هفته ) تا التهاب عصبی کاهش بیابد. همچنین ممکن است داروهای مسکن و ضد درد نیز تجویز نماید. برای پیشگیری از صدمه دیدن قرنیه چشم، قطره های اشک مصنوعی نیز ممکن است تجویز شود و ممکن است به شما توصیه شود که در هنگام خواب، چشمتان را با چسب ببندید تا جلوی خشک شدن چشم گرفته شود.
فلج بل معمولا بدون هیچگونه درمان دیگری بعد از مدتی بهبود می یابد. اگر فلج صورت بر اثر یک علت زمینه ای ایجاد شده باشد، در صورت امکان باید آن علت زمینه ای درمان گردد. برای مثال، اگر عصب صورت بر اثر بیماری زونا ایجاد شده باشد، داروهای ضد ویروس مثل داروی آسیکلوویر ( aciclovir ) تجویز خواهد شد. برای اینکه این دارو موثر واقع شود، باید از همان ابتدای بیماری این دارو مصرف گردد. اگر شما دچار تومور آکوستیک نوروما هستید، برای برطرف کردن فشاری که بر روی عصب صورت وارد می کند، این تومور باید با عمل جراحی برداشته شود. ماساژ دادن و حرکت دادن عضلات صورت به حفظ حالت این عضلات کمک می کنند.
با انجام درمان مناسب معمولا فلج صورت در عرض حدود دو هفته تا حدودی بهبودی می یابد. با این حال، بهبود کامل آن ممکن است تا سه ماه نیز طول بکشد. در بعضی افراد ممکن است بعد از این مدت، عضلاتشان تا حدودی دچار ضعف باشد و فلج صورت در آنها ممکن است دوباره عود نماید.
برگرفته از کتاب بیماری های مغز و اعصاب – تألیف دکتر تونی اسمیت –  ترجمه دکتر فرهاد همت خواه