بیماری هابیماری های قلبی و عروقی
علل ایجاد ترومبوز و آمبولی ، آشنایی با علائم و روش های درمان
هم ترومبوز و هم آمبولی می تواند بسیار خطرناک بوده و وضعیت های بالقوه مرگباری باشند. هنگامی که یک لخته خون در رگ تشکیل می شود و جلوی جریان خون را می گیرد اصطلاحا ترومبوز ( Thrombosis ) ایجاد شده است. هر رگ خونی در بدن ممکن است دچار ترومبوز شود اما ترومبوز هایی که در شریان ها و در وریدهای عمقی پا تشکیل می شوند بسیار خطرناک می باشند.
در آمبولی ( Embolism ) توده ای که اصطلاحا به آن آمبولوس ( Embolus ) گفته می شود و حاوی موادی مثل قطعات کنده شده از لخته خون، چربی ، کریستال های کلسیم و حباب های هوا می باشد در جریان خون حرکت نموده و در شریان گیر می کند. اگر یک شریان بر اثر ترومبوز یا آمبولی مسدود شود و خون نتواند از راه دیگری به بافت های مربوط به آن برسد، این بافت ها دچار کمبود اکسیژن می شوند. برخلاف ترومبوز که اغلب به تدریج ایجاد می شود، اثرات آمبولی معمولا سریع ظاهر شده و اگر شریان به طور کامل مسدود شود می تواند شدید و خطرناک باشد. انسداد شریان هایی که به مغز، ریه ها و یا قلب خونرسانی می کنند اغلب مرگبار می باشد.
در آمبولی ( Embolism ) توده ای که اصطلاحا به آن آمبولوس ( Embolus ) گفته می شود و حاوی موادی مثل قطعات کنده شده از لخته خون، چربی ، کریستال های کلسیم و حباب های هوا می باشد در جریان خون حرکت نموده و در شریان گیر می کند. اگر یک شریان بر اثر ترومبوز یا آمبولی مسدود شود و خون نتواند از راه دیگری به بافت های مربوط به آن برسد، این بافت ها دچار کمبود اکسیژن می شوند. برخلاف ترومبوز که اغلب به تدریج ایجاد می شود، اثرات آمبولی معمولا سریع ظاهر شده و اگر شریان به طور کامل مسدود شود می تواند شدید و خطرناک باشد. انسداد شریان هایی که به مغز، ریه ها و یا قلب خونرسانی می کنند اغلب مرگبار می باشد.
علل ایجاد ترومبوز و آمبولی
ترومبوز و آمبولی زمانی خود را نشان می دهند که لخته ای در مسیر جریان خون قرار گرفته باشد. خونی که در شریان ها جریان دارد به طور طبیعی دارای فشار بوده و بنابراین احتمال ساخته شدن لخته خون در شریان ها خیلی کم می باشد. اگر جریان خون در یک شریان کم شود احتمال ساخته شدن لخته خون در آن افزایش می یابد. کاهش جریان خون در شریان ممکن است بر اثر باریک شدن شریان که به خاطر رسوب چربی در دیواره ی آن ایجاد می شود رخ می دهد که به این وضعیت تصلب شرائین گفته می شود.
خطرات دراز مدت ایجاد تصلب شرائین و در نتیجه بروز ترومبوز در شریان ها توسط عواملی مثل سیگار کشیدن و استفاده از یک رژیم غذایی پرچربی افزایش می یابد. بعضی افراد به طور طبیعی خونشان مستعد لخته شدن می باشد ، (Hypercoagulability ) و بنابراین احتمال ایجاد ترومبوز در آنها زیاد می باشد. همچنین با مصرف قرص های ترکیبی ضدبارداری و نیز در هنگام حاملگی و یا بعد از عمل جراحی، احتمال لخته شدن خون افزایش می یابد.گاهی اوقات لخته های خون در قلب ساخته می شوند و آن هنگامی است که ضربان های قلب ضعیف و نامنظم باشند زیرا حفره بالایی قلب یعنی دهلیز نمی تواند خون را در هر ضربان به طور کامل خالی نماید. این لخته های خون ممکن است بعد ها از دهلیز جدا شده و وارد شریان های کرونری یا شریان های محیطی شوند.
علایم ترومبوز و آمبولی
علایم ترومبوز و آمبولی بر اساس اینکه در چه رگی ایجاد می شوند متفاوت می باشد. اگر انسداد در رگ هایی باشند که به پاها خون رسانی می کند، علایم ممکن است در عرض چند ساعت ظاهر شوند و اگر قبلا هم کاهشی در خونرسانی آن منطقه وجود داشته باشد، علایم ایجاد شده خیلی شدید تر خواهند بود، این علایم عبارتند از :
- درد در پاها ( حتی در هنگام استراحت )
- رنگ پریدگی و سردی پاها
اگر شریان هایی که به روده ها خون رسانی می کنند دچار انسداد شوند علایم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شکم درد شدید
- استفراغ
- تب
بر اساس اندازه و محل لخته خون، ممکن است به شما داروهایی داده شود تا این لخته را حل نموده و از ایجاد لخته های بیشتر جلوگیری شود و جراحی اورژانسی ممکن است برای بیرون آوردن لخته و یا ایجاد یک مسیر مصنوعی ( بای پس ) برای خون رسانی انجام گردد.
اگر این وضعیت بدون درمان باقی بماند کاهش خونرسانی ممکن است در نهایت باعث بروز مرگ بافت ها شود که ممکن است تهدید کننده حیات باشد. بافت هایی که دچار این مشکل می شوند در عرض چند روز تغییر رنگ داده و در نهایت سیاه می شوند. اگر شما دچار چنین علایمی شدید باید سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
نحوه درمان ترومبوز و آمبولی
اگر پزشک مشکوک به وجود ترومبوز یا آمبولی شود ، شما را سریعا در بیمارستان بستری می کند. میزان جریان خون در رگ ها با استفاده از روش هایی مثل اسکن اولتراسوند داپلر بررسی می شوند.آنژیوگرافی گاهی اوقات همراه با ام آر آی (MRI) ممکن است برای به دست آوردن تصاویر دقیق از رگ های خونی و انسداد آنها انجام گردد. بر اساس اندازه و محل لخته خون، ممکن است به شما داروهایی داده شود تا این لخته را حل نموده و از ایجاد لخته های بیشتر جلوگیری شود و جراحی اورژانسی ممکن است برای بیرون آوردن لخته و یا ایجاد یک مسیر مصنوعی ( بای پس ) برای خون رسانی انجام گردد. راه دیگر آن است که شریانی که گرفتار شده است را با استفاده از آنژیوپلاستی یک بادکنک به داخل شریان فرستاده می شود و سپس باد می گردد تا شریان گشاد شود.بعد از اینکه ترومبوز یا آمبولی درمان شدند، ممکن است لازم باشد که شما به مدت چندین ماه به مصرف داروهایتان ادامه دهید تا از بروز لخته های دیگر خون پیشگیری شود. برای مثال ممکن است پزشک به شما توصیه نماید که هر روز از مقدار کمی آسپرین استفاده نمایید. اگر سیگاری هستید باید فورا سیگار را کنار بگذارید. شما همچنین باید سعی نمایید که یک رژیم غذایی کم چربی و نیز تمرینات منظم ورزشی داشته باشید. اگر شما از داروهای ترکیبی ضدبارداری استفاده می کنید باید از روش دیگری برای جلوگیری از بارداری استفاده نمایید.
برگرفته از کتاب : بیماری های قلبی – تالیف : دکتر تونی اسمیت – ترجمه : دکتر فرهاد همت خواه