سکته مغزی و علائم آن، درمان و توانبخشی، رژیم غذایی و مراقبت از بیماران

سکته مغزی هنگامی رخ میدهد که یک لخته خون در مغز موجب انسداد شریان خونی گردد و یا یک رگ خونی در مغز پاره شود که در نتیجه ی آن، خونرسانی به ناحیه ی درگیر قطع می شود، در این حالت سلول ها به سرعت شروع به مردن می کنند. این بیماری یک نقص عصبی است که ناشی از بیماری های عروق مغز می باشد که در اغلب موارد بیش از 24 ساعت به طول می انجامد.

علت اصلی سکته مغزی

ایجاد این اختلال وابسته به انسداد یا پاره شدن یکی از رگ های خونی در مغز است که این امر به سبب ضخیم شدن دیواره رگ های خونی اتفاق می افتد، پلاکت های خونی ساخته شده از چربی ها، کلسیم و کلسترول و … موجب از بین رفتن انعطاف دیواره های رگ های خونی در مغز می گردد.

عامل اصلی سکته مغزی را می توان ناشی عدم درمان فشار خون بالا دانست ( سبب انفجار رگ های خونی در مغز می شود.)، یکی دیگر از عللی که به بروز این عارضه می انجامد را می توان حرکت لخته خون از قلب یا عروق گردن به سمت مغز دانست.

علائم سکته مغزی به طور معمول در همه افراد بعد از گذشت چند ثانیه تا چند دقیقه خود را نشان میدهد. این علائم ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد زیرا که نشانه های این عارضه وابسته به محلی در مغز است که این اختلال در آن ایجاد شده است. برخی از علائم بدین شرح است:

• ضعف و کرختی در ناحیه ی صورت، بازوها و پا ها ( معمولا در یک طرف بدن اتفاق می افتد.)
• فلج صورت، بازوها و پا ها ( در همان طرف بدن )
• ناتوانی در حفظ تعادل
• اختلال در تکلم
• مشکل در بلع
• سوزن سوزن شدن بدن
• دو بینی و تاری دید
• سردرد شدید و ناگهانی که پس از آن فرد بیهوش شود.
• از دست دادن حافظه کوتاه مدت
• سرگیجه
• بی اختیاری در ادرار و مدفوع
• عدم توانایی در انجام حرکات ظریف

در صورتی که سکته ی مغزی شدید باشد قسمت هایی از مغز که مسئولیت تنفس و فشار خون را بر عهده دارد درگیر نموده ، شخص به اغما رفته و نتایج مرگباری را در پی خواهد داشت.

چه کسانی در خطر سکته مغزی می‌باشند؟

افرادی که فشار خون بالا دارند و یا دچار رماتیسم قلبی هستند، همچنین افرادی که قبلا دچار سکته قلبی شده اند بیشتر مستعد سکته ی مغزی می باشند.

دوری از استرس و نگرانی تاثیر بسزایی در پیشگیری از این بیماری دارد در کنار آن مصرف سیگار و کم تحرکی از دیگر علت هایی هستند که به سکته ی مغزی می انجامند.

ناتوانی عضلات بدن و عدم توانایی در انجام حرکات یکی از عوارض سکته ی مغزی است که می توان آن را با استفاده از روش های درمانی مختلف بهبود و یا درمان نمود. برخی از روش های درمانی پیشنهاد شده برای توانبخشی بدین شرح است:

درمان سکته مغزی با طب سوزنی

طب سوزنی در درمان انواع فلج پس از سکته مغزی می تواند موثر باشد، همچنین طب سوزنی یک روش سالم و قابل دسترس است که همراه با کمترین عوارض جانبی می باشد.

برخی از عملکرد های طب سوزنی در درمان سکته مغزی بدین شرح است:

• طب سوزنی می توان به تنظیم و کاهش اثرات مواد شیمیایی مضری که در اثر پارگی مویرگها و رگهای خونی در مغز از طریق خون انتشار یافته اند کمک کند.
• طب سوزنی با افزایش جریان خون موجب کاهش آسیب ایسکمیک ( کم رسیدن خون به اندام ) می شود.
• موجب بهبود متابولیسم گلوکز در نیمکره سالم می گردد.

به یاد داشته باشید هر چه زمان شروع این درمان، پس از سکته مغزی زودتر باشد، نتیجه ی بهتری حاصل خواهد شد همچنین سن بیمار و فاصله بین جلسات نیز تاثیر بسزایی در بهبود بیماری دارد.

فیزیوتراپی سکته مغزی

فیزیوتراپی یکی از روش های موثر برای کمک به بهبودی و درمان پس از سکته مغزی است. لازم است پس از این عارضه برای مراجعه به پزشک اقدام نمایید زیرا که مراقبت های مناسب در روز های اولیه در پیشگیری از خشک شدگی مفاصل مناسب است. در واقع می توان گفت فیزیوتراپی کمک می کند که تا حد ممکن کنترل ماهیچه ها و حرکت فرد به حالت عادی باز گردد.

به طور مثال اگر پس از این عارضه توانایی حرکت نداشته باشد، فیزیوتراپ از وضعیت مناسب آنها در رختخواب اطمینان حاصل نموده و وضعیت فرد را مرتبا تغییر میدهد تا در خشک شدگی مفاصل جلوگیری نماید. همچنین فیزیوتراپ به فرد کمک خواهد نمود تا به آرامی تعادل خود را حفظ نموده و پس از طی مراحلی بتواند در حالت ایستاده بماند و راه برود.

به طور کلی می توان گفت درمان گرفتگی عضلات این بیماران، انجام حرکات ورزشی و مصرف دارو های ضد اسپاسم می باشد.

برخی از مواد غذایی که پس از ایجاد سکته می تواند در درمان بیمار موثر باشد به این شرح است:

• مصرف هویج
• باید به شدت از چربی های اشباع و هیدروژنه و لبنیات چرب، گوشت قرمز و مارگارین تا حد امکان پرهیز نمود زیرا امکان سکته را تا دو برابر افزایش خواهد داد.
• مصرف خوراکی‌های حاوی پتاسیم مانند حبوبات، مغزها، دانه، میوه‌ها و سبزیجات
• مصرف بسیار کم نمک
• افزایش مصرف فیبر ها به کاهش کلسترول کمک می نماید؛ میوه ها، سبزیجات و دانه ها سرشار از فیبر ها هستند.
• پرهیز از مصرف برنج
• غذای این بیماران نباید سرخ شده باشد.
• حجم غذای یک وعده این بیماران باید بسیار کم باشد زیرا حجم زیاد غذا موجب افزایش چربی خون شده و حمله و سکته قلبی مجدد را در پی خواهد داشت.
• اگر بیمار در بلع غذا دچار مشکل شده است لازم است غذا به صورت پوره شده و آب گرفته باشد.

پس از ترخیص بیمار لازم است، چند نکته اساسی را رعایت نمایید. برخی از مهمترین نکاتی که در این زمینه ذکر می شود بدین شرح است:

• بررسی وضعیت هوشیاری بیمار
• حمایت روانی : روحیه دادن به این بیماران از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا استرس و نگرانی می تواند در بروز مجدد این عارضه نقش داشته باشد.
• تخلیه ترشحات از مجاری هوایی : می توان بیمار را به تنفس و سرفه تشویق نمود و یا با دست به پشت او زد تا ترشحات کاملا خارج شوند.
• مرطوب نمودن هوا : این بیماران معمولا در تنفس دچار مشکل هستند بهتر است از دستگاه بخور جهت مرطوب نگه داشتن هوا استفاده شود.
• مراقبت از چشم ها : در صورتی که فرد در پلک زدن مشکل دارد بهتر است از قطره چشمی برای او استفاده نمایید.
• مراقبت از مجاری ادرای : این بیماران اغلب دچار بی اختیاری در دفع مدفوع و ادرار می گردند و برای آنها از سند های داخلی و یا خارجی استفاده می شود. در هر صورت باید احتباس ادراری دفع مایعات به طور منظم کنترل شود.

عوارضی که سکته مغزی در پی دارد بسته به محل سکته و وسعت بافت های درگیر است. در هر حال عوارض سکته مغزی میتواند از خفیف و گذرا مثل تاری دید چشم تا عوارض فلج کننده دائمی و یا حتی مرگ باشد.کسانی که دچار سکته ی مغزی شده اند معمولا با مشکلاتی از جمله مشکلات حسی و حرکتی مواجه خواهند شد، درد، سوزش و بی حسی اندامها به طور معمول پس از سکته مغزی ایجاد میشود. در کنار این عوارض این عارضه می تواند احساس ترس، اضطراب، عصبانيت، غمگيني و سوگ را نیز در بیمار ایجاد نماید.

یکی از اقدامات مهم جهت پیشگیری از سکته مغزی رعایت رژیم صحیح غذایی است.

• میوه و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان و پتاسیم بوده و باید حداقل به اندازه ی 5 واحد در روز مصرف شوند.
• باید به منظور کاهش دریافت پروتئین های حیوانی به نسبت بیشتری از حبوبات، مغزها، دانه ها و سایر پروتئین های گیاهی استفاده نمایید.
• مصرف مواد غذایی حاوی سلنیوم از جمله ماهی،جوانه گندم و تخم آفتاب گردان جهت پیشگیری از سکته مغزی توصیه میشود.
• باید از مصرف مواد غذایی شور و چرب و غذا های کنسروی پرهیز نمایید.
• مصرف مواد غذایی حاوی آلفا لینولئیک اسید مثل گردو ، سویا و روغن کانولا(گلزا) می تواند در پیشگیری از سکته مغزی موثر باشد.
• مصرف بیش از 300 گرم الکل در هفته می تواند خطر سکته مغزی را تا 4 برابر افزایش دهد.
• ماهی های روغنی خصوصاً قزل آلا و قباد، سبب بهبود جریان خون می شوند، از همین روی مصرف آنها توصیه می گردد.
• مصرف زردچوبه مانع از لختگی خون در عروق می گردد.
• زنجبیل باعث کاهش کلسترول و بهبود گردش خون میگردد و برای پیشگیری از سکته ی مغزی موثر است.
• سیر با کاهش فشار خون و کلسترول مانع از سکته مغزی می گردد.

در کنار رعایت رژیم غذایی، لازم است سبک زندگی صحیحی را برای خود انتخاب کنید به طور مثال دوری از استرس و نگرانی تاثیر بسزایی در پیشگیری از این بیماری دارد در کنار آن مصرف سیگار و کم تحرکی از دیگر علت هایی هستند که به سکته ی مغزی می انجامند.