آیا با عوارض بیماری سل بر روی بدن آشنایی دارید ؟
بیماری سل
عامل بیماری سل
عامل بیماری سل باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است، این باکتری پاتوژن هوابرد است یعنی از طریق هوا به فردی دیگر منتقل می شود. به این ترتیب عامل سل می تواند از طریق سرفه کردن، عطسه زدن، آب دهان انداختن و حتی خندیدن و صحبت‌کردن در هوا منتشر شود. با این حال این بیماری به سادگی منتقل نمی شود و معمولاً افراد خانواده و کسانی که به طور مداوم با وی در ارتباط هستند، در خطر ابتلا به سل قرار دارند. همچنین افرادی که حداقل 2 هفته تحت درمان قرار می گیرند، دیگر ناقل بیماری نیستند.
سل می تواند افراد مختلفی از جامعه را درگیر نماید و بیشتر مبتلایان به این بیماری در جوامع در حال توسعه زندگی می کنند، به گونه ای که تنها در سال 2012 ، بیشتر از 80% مبتلایان به این بیماری در 20 کشور دنیا حضور داشتند.
انواع سل
- سل پنهان : در این مورد باکتری در بدن فرد وجود دارد، اما هیچ نشانه ای را ایجاد نمی کند. در این حالت سل مسری نیست اما احتمال فعال شدن آن وجود دارد. پیش بینی می شود حدود یک سوم از جمعیت جهان به سل پنهان مبتلا باشند اما تنها 10% از آنها به سل فعال مبتلا می شوند.
- سل فعال : در حالت فعال، سل علایمی را در بدن فرد ایجاد می کند و قابل سرایت به دیگران است.
علائم بیماری سل
علایم بیماری سل در حالت فعال به این شرح است :
- سرفه مزمن
- خلط خونی
- تب و لرز
- احساس خستگی
- تعریق شبانه
- کاهش وزن (به همین علت این بیماری در گذشته به بیماری زوال معروف شده بود.)
سایر علائم سل ریوی بسته به اندامی از بدن که دچار عفونت شده است متفاوت خواهد بود. زیرا این بیماری معمولاً ریه ها را درگیر می کند اما ممکن است از طریق خون به سایر اندام های بدن نیز منتقل شود. به طور مثال اگر عفونت سل به استخوان ها برسد موجب درد ستون فقرات و تخریب مفاصل می شود همچنین اگر این عفونت به کبد یا کلیه برسد، مانع از سم زدایی آنها شده و فرد خون در ادرار را مشاهده می کند. اگر سل وارد قلب شود به علت تجمع مایع پریکارد در آن خونرسانی به شکل صحیح به تمام نقاط قلب انجام نمی شود و خطر مرگ را در پی خواهد داشت.
عوارض سل
این بیماری قابل درمان است، اما اگر درمان نشود ممکن است عوارض جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد، مهمترین عارضه ابتلا به سل مرگ است. سایر عوارض ابتلا به این به این شرح است :
- مننژیت (تورم غشای پوشش‌دهنده مغز)
- درد ستون فقرات
- آسیب مفاصل
- آسیب کبد یا کلیه‌ها
- مشکلات قلبی (مانند تامپوناد قلبی که البته ابتلا به آن نادر است.)
تشخیص سل
از روش های تشخیص سل می توانیم به این موارد اشاره کنیم :
- گوش دادن به صدای ریه ها با استروسکوپ
- معاینه گره های لنفاوی
- آزمایش پوستی : تزریق توبرکولین PPD (عصاره‌ی باکتری سل) را به قسمت داخلی بازو. در صورتی که در این ناحیه برآمدگی های قرمز و سفید ایجاد شود، احتمالا فرد به سل مبتلا می باشد.
- آزمایش خون
- رادیوگرافی از قفسه‌ی سینه
- آزمایش خلط
تشخیص سل مقاوم از سل معمولی دشوار تر است و تشخیص سل در کودکان در مقایسه با بزرگسالان نیز دشوار تر است.
سل مقاوم تنها با مصرف نوع خاصی از داروهای ضد سل درمان پذیر است که اغلب به آسانی در دسترس نیستند. در سال ۲۰۱۲، حدود ۴۵۰,۰۰۰ نفر به سل مقاوم مبتلا شدند.
درمان سل
درمان سل از طریق مصرف داروی آنتی بیوتیک امکان پذیر است، طول دوره مصرف این دارو تقریباً 6 ماه است و لازم است، به طور مداوم مصرف شود. نوع دارای آنتی بیوتیک بسته به عواملی نظیر سن شخص، سلامت عمومی بدن، مقاومت احتمالی فرد نسبت به دارو، نوع سل (فعال یا پنهان) و اندام هایی از بدن که دچار عفونت شده اند.(نظیر ریه‌ها، مغز، کلیه) تعیین می شود. مثلا مبتلایان به سل پنهان تنها به یک نوع آنتی بیوتیک نیاز دارند در حالی که مبتلایان به سل فعال باید همزمان از چندین نوع آنتی بیوتیک استفاده کنند.
درمان این بیماری برای مبتلایان به سل مقاوم کمی مشکل تر است، زیرا یک آنتی بیوتیک قادر به کشتن تمام باکتری ها نخواهد بود. سل مقاوم تنها با مصرف نوع خاصی از داروهای ضد سل درمان پذیر است که اغلب به آسانی در دسترس نیستند. در سال ۲۰۱۲، حدود ۴۵۰,۰۰۰ نفر به سل مقاوم مبتلا شدند.
مصرف داروهایی که برای درمان سل مورد استفاده قرار می گیرد, معمولاً عوارض جانبی خاصی را در پی ندارند. تنها ممکن است موجب آسیب به کلیه ها شوند. اما اگر هر یک از عوارض تیرگی ادرار، یرقان(زردی)، بی اشتهایی و حالت تهوع را تجربه کردید، لازم است با پزشک خود در این باره مشورت نمایید.
تکامل دوره درمان این بیماری اهمیت بسیاری دارد، یعنی باید تا از بین رفتن کامل باکتری عامل این بیماری مصرف دارو را قطع نکنید و به طور مداوم توسط پزشک معاینه شوید.
درمان خانگی سل
درمان خانگی بیماری سل به این شرح است :
- شیر : شیر به علت دارا بودن مقادیر زیادی کلسیم می تواند در درمان این عارضه موثر باشد. شیر در تقویت سیستم ایمنی بدن نیز موثر است.
- موز : موز غنی از مواد مغذی است و مصرف آن به علت کنترل درجه حرارت بدن و تقویت سیستم ایمنی توصیه می شود. مصرف این میوه در کاهش سرفه های ناشی از این عارضه نیز تاثیرگذار است.
- پرتقال : مصرف ترکیبی از آب پرتقال، عسل و نمک در بهبود سیستم تنفسی بدن و از بین بردن مخاط سیستم تنفسی تاثیرگذار است.
- فلفل سیاه : این ادویه به علت دارا بودن خواص ضد التهابی، ریه ها را به طور کامل پاکسازی می کند . همچنین فلفل سیاه به درمان التهاب ناشی از سرفه در بیماری سل کمک می‌کند.
- چای سبز : چای سبز به علت دارا بودن مواد ضد باکتری یا پلی فنل در درمان این عارضه موثر است.
- گردو : گردو با تقویت سیستم ایمنی بدن به ترمیم بافت های آسیب دیده ناشی از سل کمک می کند.
- سیر : اسید سولفوریک موجود در سیر به درمان این عارضه کمک می کند برای این منظور مصرف ترکیبی از شیر و سیر توصیه می شود.
- زرشک : زرشک با دارا بودن ماده ی ضد باکتری به نام بربرین به درمان سل کمک می کند.
- انبه : مصرف ترکیبی از انبه و عسل به مدت 2 ماه (2 بار در روز) برای درمان سل توصیه می شود.
پیشگیری از بیماری سل
پیشگیری از بیماری کمی مشکل است زیرا ویروس آن به طور مداوم در هوا وجود دارد که البته احتمال انتقال از این طریق بسیار کم است، مگر اینکه در تماس مداوم با بیمار باشید. از همین روی اطرافیان بیمار باید از نزدیکی زیاد با وی خودداری نمایند و در یک فضای بسته با اون نخوابند، پوشاندن دهان نیز در مورد کارساز خواهد بود، زیرا در صورتی که به مدت طولانی در تماس با تنفس شخص بیمار باشید، خطر ابتلا به سل افزایش می یابد. راه دیگری که برای پیشگیری از این عارضه پیشنهاد می شود، تزریق واکسن bacillus Calmette-Guérin (ب . ث . ژ ) می باشد. البته این واکسن بیشتر برای کودکان تاثیرگذار است و برای بزرگسالان توصیه نمی شود زیرا بر روی نتایج آزمایشات پوستی تاثیرگذار خواهد بود.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سل قرار دارند ؟
برخی افراد به توجه به وضعیت بدنی و سیستم ایمنی بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سل قرار دارند. از جمله این افراد می توانیم به این موارد اشاره کنیم :
- بیماران مبتلا به +HIV
- بیماران دیابتی
- مبتلایان به سرطان
- سوء تغذیه
- بیماران مبتلا به اختلالات کلیه
- معتادان به مواد مخدر و افراد سیگاری
