خونریزی بعد از یائسگی (PMB): علامت قابل اعتماد سرطان آندومتر(رحم)؟

خونریزی واژن پس از یائسگی می تواند ناشی از عوامل زیر باشد:

• سرطان رحم از جمله سرطان آندومتر و سارکوم رحم : این سرطان بر روی آستر آندومتر ایجاد می شود. تخمین زده می شود که 10 درصد از زنان یائسه با خونریزی رحم مبتلا به سرطان آندومتر هستند.
• نازک شدن بافتهای پوشاننده رحم (آتروفی آندومتر) یا واژن (آتروفی واژن) : هنگامی که تولید هورمون استروژن به دلیل یائسگی متوقف می شود، لایه آندومتر نازک تر شده و در نتیجه، ممکن است این لایه خونریزی کند.
• پولیپ رحم : پولیپ ها زائده هایی هستند که می توانند در آستر رحم ایجاد شوند. آنها معمولاً غیر سرطانی هستند اما می توانند خونریزی غیر معمول یا سنگین ایجاد کنند. پولیپ ها گاهی اوقات می توانند در داخل کانال گردن رحم رشد کنند. در این شرایط ممکن است یک زن هنگام رابطه جنسی دچار خونریزی شود.
• داروهای هورمون درمانی مثل تاموکسیفن: مصرف داروهای هورمونی مانند تاموکسیفن نیز ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی باعث خونریزی پس از یائسگی شود.

• رشد بیش از حد سلولهایی که لایه رحم را تشکیل میدهند (هایپرپلازی آندومتر) : این حالت باعث می شود که دیواره رحم به جای نازک تر شدن، ضخیم تر شود و خونریزی سنگین یا نامنظم ایجاد کند. علت این بیماری بیشتر استروژن اضافی بدون هورمون پروژسترون برای جبران آن است. هایپرپلازی آندومتر بعضی اوقات می تواند منجر به بروز سرطان آندومتر یا همان سرطان رحم شود.

از سایر علل این اختلال می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• ترومای لگن
• خونریزی از مجاری ادراری یا روده بزرگ
• فیبروئید رحم
• عفونت پوشش رحم (اندومتریت)
• سرطان دهانه رحم یا مهبل
• افتادگی واژن
• اختلالات تیروئید (تیروئید پرکار با تروئید کم کار)

علت خونریزی ممکن است کاملاً بی ضرر باشد. با این حال، خونریزی پس از یائسگی می تواند ناشی از مشکلات جدی نیز باشد، بنابراین لازم است، سریعاً برای بررسی به پزشک مراجعه کنید.

PMB در اغلب موارد ناشی از شرایط خوش خیم است و كمتر از 1 نفر از هر 10 زن مبتلا به PMB به سرطان آندومتر مبتلا است.

پزشک با پرسیدن سؤالاتی از بیمار درباره علائمی که تجربه کرده است، تشخیص این اختلال را آغاز می کند. پزشک احتمالاً سؤالات زیر را می پرسد، پس بهتر است خود را برای پاسخگویی به آنها آماده کنید.

• چه زمانی برای اولین بار متوجه این علائم شده اید؟
• مقدار خونریزی چه مقدار است؟
• آیا سابقه خانوادگی خونریزی بعد از یائسگی داشته اید یا خیر؟

سپس بسته به علائم، پزشك ممكن است یك یا چند آزمایش زیر را توصیه كند. نمونه هایی از آزمایشات مورد استفاده برای تشخیص علت خونریزی پس از یائسگی عبارتند از:

• اتساع و کورتاژ (D&C): این روش شامل اتساع یا بزرگ کردن دهانه رحم برای بدست آوردن نمونه بافت بزرگتر از آن است. همچنین شامل استفاده از ابزار ویژه ای به نام هیستروسکوپ برای مشاهده داخل رحم و شناسایی رشد هرگونه بافت غیر طبیعی احتمالی است.
• بیوپسی آندومتر: این روش شامل قرار دادن یک لوله کوچک و نازک در مهبل (واژن) برای رسیدن به دهانه رحم برای گرفتن نمونه ای از لایه های بافتی از رحم است. سپس این بافت از نظر وجود سلولهای غیر طبیعی مانند سلولهای سرطانی آزمایش می شوند.

• هیستروسکوپی: این روش شامل استفاده از ابزاری با یک دوربین نازک و همراه با چراغی در قسمت انتهایی آن است که برای بررسی داخلی رحم و دیواره آن به کار می رود. این روش می تواند به پزشک کمک کند تا پولیپ ها یا بافت های غیر طبیعی را تشخیص دهد.
• سونوهیستروگرافی: این روش شامل تزریق مایعات از طریق واژن به داخل رحم است. سپس پزشک از یک دستگاه سونوگرافی که از امواج صوتی برای شناسایی تغییرات در بافت ها و تجسم رحم به کار می رود، استفاده می کند.

درمان خونریزی بعد از یائسگی اغلب به علت اصلی ایجاد آن در ارتباط است. پزشک می تواند اطلاعات حاصل از آزمایش را برای انجام بهترین دوره درمانی در نظر بگیرد. برخی از نمونه های درمان علل اساسی خاص شامل موارد زیر است:

• درمان پولیپ ها: درمان پولیپ ها ممکن است شامل جراحی برای برداشتن پولیپ ها باشد تا از این طریق نتوانند خونریزی کنند.
• درمان سرطان آندومتر: اغلب، درمان سرطان آندومتر شامل از بین بردن رحم و هر غده لنفاوی مجاور آن که سرطان می تواند در آن گسترش یابد، است. این روش به عنوان هیسترکتومی شناخته می شود. بسته به شیوع سرطان، ممکن است بیمار تحت شیمی درمانی و پرتو درمانی نیز قرار بگیرد.
• درمان هایپرپلازی آندومتر: خانم هایی که این بیماری را دارند ممکن است داروهای موسوم به پروژستین مصرف کنند ، که می تواند به جلوگیری از ضخیم شدن لایه آندومتر کمک کند. با این حال، پزشک ممکن است آزمایش منظم سلولهای سرطانی داخل رحم را برای اطمینان از عدم وجود سرطان آندومتر توصیه کند.
• درمان آتروفی آندومتر : اگر زنی به دلیل نازک شدن بافت های آندومتر خونریزی واژینال داشته باشد، پزشک ممکن است استروژن واژن تجویز کند. این دارو می تواند اثرات بافت های نازک را کاهش دهد.

تقریباً همه زنان مبتلا به سرطان آندومتر یا رحم سابقه خونریزی پس از یائسگی (PMB) را دارند، اما یک بررسی منظم و آنالیز آنها نشان داده است که تعداد کمی از زنان مبتلا به PMB یا همان خونریزی بعد از یائسگی دچار سرطان آندومتر هستند. با این حال “افزایش آمار بروز سرطان آندومتر و مرگ و میر ناشی از آن، اهمیت تشخیص زودرس و پیشگیری از این بیماری را افزایش داده است.”

“یک بررسی سیستماتیک و متاآنالیز نشان می دهد که خونریزی پس از یائسگی تقریباً در 90٪ از زنان مبتلا به سرطان آندومتر رخ می دهد؛ اما تنها 9٪ از زنان مبتلا به خونریزی یائسگی با سرطان آندومتر تشخیص داده شده اند.” این بررسی و متاآنالیز شامل 129 مطالعه مختلف بر روی 40.790 بیمار بود. در کل 34432 نفر از این افراد سابقه PMB داشتند در حالی که تنها 6358 از این افراد مبتلا به سرطان آندومتر بوده اند.

شیوع این بیماری بسته به منطقه جغرافیایی و استفاده از هورمون درمانی متفاوت است. به عنوان مثال در کشور آمریکای شمالی و اروپای شمالی به ترتیب 5 و 7 % از زنان با سابقه PMB دچار سرطان رحم بودند در حالی که این آمار در اروپای غربی به بیش از 13% می رسد.

در مطالعاتی که انجام گرفته مشخص شده است که در زنان مبتلا به PMB که تحت هورمون درمانی قرار گرفته اند، خطر ابتلا به سرطان آندومتر کمتر بوده است. این یافته ها نشان می دهد که ترکیبات خاصی از هورمون درمانی اثر محافظتی بر آندومتر دارند.

معمولاً به زنان مبتلا به خونریزی بعد از یائسگی انجام سونوگرافی ترانس واژینال، بیوپسی آندومتر و هیستروسکوپی با بیوپسی توصیه می شود. معمولاً با انجام این راهکارهای تشخیصی، سرطان کشف می شود.

پزشكان بايد زنان را نسبت به این موضوع که خونریزی بعد از یائسگی مي تواند نشانه ای از سرطان رحم باشد، آگاه کنند. تا در صورت تجربه اين مشكل برای دریافت مراقبت های پزشكي اقدام کنند. از طرف دیگر، “پزشكان نیز باید تأكید كنند كه PMB در اغلب موارد ناشی از شرایط خوش خیم است و كمتر از 1 نفر از هر 10 زن مبتلا به PMB به سرطان آندومتر مبتلا است.”

سونوگرافی ترانس واژینال آندومتر برای تشخیص سرطان آندومتر بسیار حساس است و از این رو باید به عنوان خط اول تست برای ارزیابی زنان مبتلا به PMB استفاده شود.

بسیاری از سرطانها تا مراحل پیشرفته بیماری، بدون علامت هستند. در حالی که سرطان آندومتر کاملاً متفاوت است، 9 زن از هر 10 زن مبتلا به این بیماری در مراحل اولیه دارای علائمی همانند خونریزی بعد از یائسگی هستند”. از آنجا که همه زنان مبتلا به PMB مبتلا به سرطان آندومتر نیستند، باید این خطر به درستی به بیماران اطلاع داده شود.