آب سیاه چشم : بررسی بیماری در شرایط حاد و مزمن

دو نوع شایع آب سیاه وجود دارد که عبارتند از آب سیاه حاد و آب سیاه مزمن. آب سیاه حاد به طور ناگهانی ایجاد شده و باعث از دست دادن سریع بینایی و نیز درد شدید در چشم می گردد. بر عکس، آب سیاه مزمن به تدریج و آهستگی ایجاد شده ، بدون درد می باشد و اغلب در عرض چندین سال ایجاد می شود.با اندازه گیری فشار چشم با استفاده از وسیله ی به نام تونومتر ( Tonometer ) می توان به تشخیص آب سیاه چشم رسید. درمان همیشه باید سریعا انجام شود. با استفاده از قطره های چشمی فشار داخل چشم را پایین می آورند. در بعضی موارد برای افزایش تخلیه مایعات و پیشگیری از بالا رفتن فشار چشم، نیاز به انجام عمل جراحی می باشد. با درمان صحیح اولیه می توان از بدتر شدن میزان بینایی جلوگیری نمود.

به طور طبیعی مایعی که در قسمت جلوی چشم ترشح می شود تا بافتهای آن را تغذیه نموده و شکل آن را حفظ نماید. به طور مداوم تخلیه می گردد. با این حال در بیماری آب سیاه این سیستم تخلیه به طور ناگهانی مسدود شده و فشار مایع داخل چشم به سرعت افزایش پیدا می کند. آب سیاه حاد چشم یک اورژانس پزشکی می باشد و باید سریعا تحت درمان قرار بگیرد.

داشتن یک کره ی چشم کوچکتر از حد طبیعی ، یک علت شایع برای ایجاد دوربینی و افزایش خطر ایجاد آب سیاه حاد چشم می باشد. این وضعیت در افراد مسن شایع تر می باشد.

علل ایجاد آب سیاه حاد

مایعی که در جلوی چشم وجود دارد به طور پیوسته توسط حلقه ای بافتی به نام جسم مژگانی که در پشت عنبیه رنگی چشم قرار دارد تولید می شود. به طور طبیعی این مایع از طریق مردمک به بیرون رفته و از طریق شبکه ای تور مانند که  در اطراف عنبیه قرار دارد تخلیه می گردد. این شبکه تور مانند در پشت زاویه تخلیه که در بین لبه خارجی عنبیه و لبه قرنیه وجود دارد قرار گرفته است. در آب سیاه حاد، عنبیه به سمت جلو آمده و این زاویه را می بندد و باعث می شود که مایع در داخل چشم به دام بیفتد. هرچه مایع بیشتر ترشح شود، فشار داخل چشم بالا می رود.

داشتن یک کره ی چشم کوچکتر از حد طبیعی ، یک علت شایع برای ایجاد دوربینی و افزایش خطر ایجاد آب سیاه حاد چشم می باشد. این وضعیت در افراد مسن شایع تر می باشد.

گاهی اوقات آب سیاه حاد در خانواده ها به طور ارثی ایجاد می شود. این بیماری در خانم ها و در افرادی با نژاد آسیایی شایع تر می باشد.

علایم آب سیاه حاد

یک حمله ی کامل و تمام عیار آب سیاه حاد ممکن است بعد از چند هفته که از چندین حمله ی خفیف آن می گذرد ایجاد شود. علایم آن عبارتند از :

• بدتر شدن سریع بینایی
• درد شدید چشم
• قرمز شدن و آبریزش چشم
• حساس شدن به نور زیاد
• ایجاد هاله هایی روشن در اطراف نقاط نورانی
• تهوع و استفراغ

نحوه ی درمان آب سیاه حاد

اگر پزشک تشخیص داد که شما دچار آب سیاه حاد هستید سریع یک آمپول وریدی به شما تزریق می گردد. همچنین قطره چشم و نیز داروی خوراکی به شما داده می شود تا فشار چشم پایین بیاید. انجام عمل جراحی ایریدوتومی ( iridotomy ) لیزری احتمالا به محض پایین آمدن فشار چشم صورت می گیرد. در روش ایریدوتومی لیزری با استفاده از لیزر یک سوراخ کوچک در عنبیه ایجاد می شود تا مایع بتواند آزاد شود.

به آب سیاه مزمن، آب سیاه زاویه باز ( open angle ) نیز گفته می شود. این بیماری باعث کاهش تدریجی بینایی می شود که علت آن افزایش تدریجی فشار مایع داخل چشم در طی چندین سال می باشد. اغلب تا چندین سال و تا هنگامی که از دست دادن دایمی بینایی ایجاد شود هیچگونه علایمی وجود ندارد. گرچه این بیماری می تواند منجر به کوری کامل شود اما با درمان به موقع می توان از بروز صدمات شدید جلوگیری نمود.

علل ایجاد آب سیاه مزمن

همانطور که قبلا هم گفته شد، مایعی که در جلوی چشم وجود دارد به طور پیوسته ترشح شده و عمل تغذیه بافت های چشم و شکل چشم را بر عهده دارد. به طور طبیعی این مایع توسط شبکه ای تور مانند در پشت زاویه ای که بین عنبیه و لبه ی قرنیه دارد تخلیه می گردد.

در بیماران آب سیاه مزمن، یک انسداد تدریجی در این شبکه تور مانند ایجاد می شود. گرچه زاویه تخلیه باز باقی می ماند، اما از تخلیه طبیعی مایع جلوگیری شده و فشار داخل چشم به تدریج افزایش می یابد. این افزایش فشار مایع به تدریج باعث صدمه دیدن رشته های عصبی موجود در شبکیه ی پشت چشم و نیز صدمه دیدن عصب بینایی که پیام های بینایی را از شبکیه به مغز می برد می شود و در نتیجه از دست دادن بینایی ایجاد می شود.

این بیماری گاهی اوقات در خانواده ها به طور ارثی ایجاد می گردد. همچنین در افرادی که خیلی نزدیک بین هستند احتمال ایجاد این بیماری بیشتر است.

علایم آب سیاه مزمن

آب سیاه مزمن اغلب به مدت چندین سال و تا زمانی که بینایی کاهش یافته است خود را نشان نمی دهد و علائمی ایجاد نمی کند. در طی مراحل آخر بیماری، علایم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• برخورد فرد با اشیاء اطراف ( زیرا دید محیطی کاهش یافته است)
• در نهایت تار شدن اشیایی که حتی مستقیم در جلوی او قرار دارند.

نحوه تشخیص آب سیاه مزمن

آب سیاه مزمن را می توان در یک آزمایش معمولی چشم پزشکی و در مراحل اولیه ی آن تشخیص داد. چشم پزشک با استفاده از روشی به نام تونومتری ( Tonometry ) فشار داخل چشم را اندازه می گیرد. همچنین شبکیه چشم نیز ممکن است تحت معاینه قرار بگیرد. چشم پزشک همچنین ممکن است آزمایش بینایی را برایتان درخواست نماید تا میزان از دست رفتن دید محیطی تان را بررسی کنید.

نحوه درمان آب سیاه مزمن

اگر آب سیاه مزمن در مراحل اولیه ی آن، زود تشخیص داده شود، ممکن است برای پایین آوردن فشار داخل چشم، قطره های چشمی تجویز شود.

اگر بیماری آب سیاه مزمن پیشرفت کرده باشد و یا اگر قطره های چشمی نتوانند به اندازه کافی فشار داخل چشم را پایین بیاورند، ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی ترابکولکتومی ( Trabeculectomy ) باشد. در یک روش جراحی دیگر که به ترابکولوپلاستی ( Trabeculoplasty ) لیزری معروف است از اشعه ی لیزر برای افزایش جریان مایع از طریق شبکه تور مانند استفاده می شود.