سلامت خانوادهسلامت فرزندانمراقبت از نوزادان
مکیدن انگشت در کودکان، عادتی خوب یا بد؟!
مکیدن انگشت در کودکان اگر تبدیل به یک عادت همیشگی شود می تواند به مرور زمان شدت یافته و عوارض و اثرات نامطلوبی از خود به جای بگذارد.عادت به مکیدن انگشت در کودکان می تواند منجر به ایجاد برخی تغییرات دندانی و فکی شود. میزان تغییرات ایجاد شده می تواند بسته به طول مدت، شدت، میزان تکرر عادت در شبانه روز و نیز حالتی که انگشت در دهان قرار می گیرد، متفاوت باشد.
اثرات و عوارض مکیدن انگشت در کودکان
مهمترین تغییرات و عوارضی که در اثر مکیدن انگشت در کودکان ایجاد می شود عبارتند از :
- این بایت قدامی ( فقدان همپوشانی عمودی دندان های جلو ) : به این معناست که وقتی کودک دندان هایش را روی هم جفت می کند، دندان های جلو به هم نمی رسند. در نتیجه کودک مثلا در گاز زدن سیب یا ساندویچ مشکل خواهد داشت.
- افزایش اورجت دندانی و پروتروژن دندان های قدامی بالا : افزایش فاصله افقی دندان های جلوی فک بالا نسبت به دندان های جلوی فک پایین و ایجاد شیب بیش از حد دندان های جلوی فک بالا به بیرون در اثر مکیدن انگشت در کودکان به فراوانی مشاهده می شود.
- کراس بایت خلفی : تنگ شدن قوس دندانی فک بالا و جفت شدن نادرست دندان های آسیای بالا و پایین. این تغییرات که بخشی از نتایج مکیدن انگشت در کودکان است در مجموع منجر به کاهش کارایی دندان ها در جویدن غذا، نازیبا شدن دندان ها و چهره کودک و نیز برخی بیماری ها و مشکلات مفصل فکی در بلند مدت می شود.
درمان عادت مکیدن انگشت در کودکان
بعد از سن دو سالگی، از انجام عادت مکیدن انگشت در کودکان باید ممانعت به عمل آید. از آنجا که روش های درمانی ذکر شده برای کودکان بالای چهار سال مناسب تر است، پیشنهاد شده برای کودکان 3 الی 4 ساله ای که عادت مکیدن انگشت دارند، پستانک جایگزین شود، چرا که مکیدن پستانک در مقایسه با انگشت، هم عوارض کمتری دارد و هم ترک آن راحت تر است. قبل از هر اقدامی، کودک و والدینش باید بخواهند که درمان صورت گیرد وگرنه هرگونه تلاشی بی فایده است. برخی کودکان با ورود به مهد کودک یا پیش دبستانی به دلیل فشار دوستان، این عادت را کنار می گذارند. قبل از تلاش برای ترک عادت مکیدن انگشت در کودکان، تنش های روحی کودک باید توسط دندانپزشک معالج ارزیابی گردد. بهتر است بچه هایی که اخیرا تغییرات مهمی در زندگی شان داشته اند، مثلا به شهر یا کشور جدیدی مهاجرت کرده اند، مدرسه شان را تغییر داده اند، یا والدین شان از هم جدا شده اند، به تعویق بیفتد.
بعد از سن دو سالگی، از انجام عادت مکیدن انگشت در کودکان باید ممانعت به عمل آید. از آنجا که روش های درمانی ذکر شده برای کودکان بالای چهار سال مناسب تر است، پیشنهاد شده برای کودکان 3 الی 4 ساله ای که عادت مکیدن انگشت دارند، پستانک جایگزین شود، چرا که مکیدن پستانک در مقایسه با انگشت، هم عوارض کمتری دارد و هم ترک آن راحت تر است.
چهار راهکار مفید برای توقف عادت مکیدن انگشت در کودکان
1- مشاوره با بیمارشامل صحبت کردن با کودک در مورد عواقب ادامه دادن عادت مکیدن انگشت در کودکان و به ویژه تاثیر آن برای نازیبا شدن دندان ها و چهره اوست. برای درک بهتر کودک، می توان عکسی از اثر نامطلوب عادت مکیدن انگشت بر دندان ها و فکر را تهیه کرد و به کودک نشان داد. دیده شده که تاثیر روش مشاوره ،بر روی کودکان بزرگتر و آنهایی که فشار جامعه را برای ترک عادت احساس می کنند، بیشتر است.
2- یادآوریبرای کودکانی مناسب است که خودشان مایل به توقف عادت هستند. ولی به مقداری کمک نیاز دارند. در این روش باید ابتدا هدف درمان را خوب برای کودک توضیح داد. سپس از برخی بانداژهای چسبنده ضد آب، دستکش های یک انگشتی یا جوراب، به ویژه در طول ساعات خواب بر روی انگشت یا دست کودک استفاده کرد. همچنین برخی محلول های تلخ ( شبیه لاک ناخن ) برای این منظور در داروخانه ها وجود دارند که می توان بر اساس نیاز در طول روز یا قبل خواب بر روی ناخن انگشت کودک به کار برد. نکته مهم این است که باید کودک درک کند هدف همه این روش ها، یادآوری این موضوع به کودک است که انگشتش را در دهانش قرار ندهد. در صورتی که کودک احساس کند این روش ها جنبه ی تنبیهی دارند کارایی لازم را نخواهند داشت. این یکی از مناسب ترین روش ها برای ترک عادت مکیدن انگشت در کودکان است.
3- سیستم پاداشدر این روش قراردادی بین کودک و یا والدین یا کودک و دندانپزشک بسته می شود. در این قرارداد به سادگی بیان می شود که کودک برای مدت خاصی، عادت را ترک می کند و در مقابل جایزه ای دریافت خواهد کرد. به عنوان مثال می توان جدولی ماهانه تنظیم کرد و بر روی کمد اتاق خواب کودک نصب کرد و به ازای هر روز که کودک عادت را ترک کرد، یک ستاره در محل مربوطه بر روی جدول چسبانید و به ازای هر پنج ستاره، یک جایزه ویژه برای وی در نظر گرفت و همزمان با این کار، کودک را به صورت کلامی هم تشویق کرد. روش پاداش در صورتی که با درمان یادآوری تلفیق شود، تاثیر مفید بیشتری دارد و برای درمان عادت مکیدن انگشت در کودکان گزینه ی مؤثری می باشد.4- پلاک های عادت شکندر صورتی که عادت مکیدن انگشت در کودکان پس از کاربرد درمان های یادآوری و پاداش همچنان ترک نشده ولی کودک واقعا مایل به ترک آن است می توان از این درمان استفاده کرد. در این روش وسیله ای ثابت در دهان کودک قرار می گیرد که هم به طور فیزیکی مانع انجام عادت شده و لذت مکیدن را از بین می برد و هم به عنوان یک یادآور عمل می کند. جهت ترک کامل عادت، معمولا این وسایل باید حداقل به مدت شش ماه استفاده شوند.
برگرفته از کتاب: اختلالات رفتاری کودکان – تألیف: زهرا سعدی
