بیماری مننژیت، بررسی علل ایجاد و نحوه پیشگیری و درمان آن

انواع مختلفی از ویروس ها می توانند باعث بروز بیماری مننژیت شوند اما شایع ترین نوعی که باعث این بیماری می شود از گروه انتروویروس ها می باشد که می توانند باعث بروز گلو درد یا اسهال شود. خیلی به ندرت ممکن است ویروسی که باعث بیماری اوریون می شود نیز ایجاد مننژیت نماید. مننژیت های ویروسی بیشتر در فصل تابستان شیوع پیدا می کنند.مننژیت های باکتریایی بیشتر بر اثر عفونی شدن مننژها با باکتری ای به نام نایسریا مننژیتیدیس ( Neisseria meningitidis )  در کودکان و نوجوانان ایجاد می شود. این باکتری باعث بروز نوعی از این بیماری می شود که به آن مننژیت مننگوکوکی ( meningococcal ) گفته می شود که خود آن نیز به سه نوع A , B , C تقسیم می گردد. نوع B شایع ترین نوع مننگوکوکی در انگلستان می باشد. گرچه باکتری نایسریا مننژیتیدیس در پشت حلق بسیاری از افراد وجود دارد اما فقط تعداد بسیار کمی از آنها دچار این بیماری می شوند. سایر باکتری هایی که می توانند باعث بروز چنین وضعیتی شوند شامل باکتری هموفیلوس آنفلوآنزا (Haemophilus Influenza) و استرپتوکوک پنومونیه (Streptococcus Pneumoniae) می باشد که هر دوی این باکتری ها می توانند باعث گلودرد و عفونت ریه شوند. خیلی به ندرت مننژیت باکتریایی به صورت عارضه ای از یک عفونت که در جای دیگری از بدن وجود داشته است بروز می نماید. برای مثال باکتری ای که باعث بیماری سل می شود می تواند خود را از ریه ها به مننژ رسانده و باعث التهاب آنها شود.نوع باکتریایی معمولا به صورت موارد تک در افراد دیده می شوند. با این حال ممکن است در بعضی مواقع چندین نفر با هم دچار این بیماری شوند که این وضعیت بیشتر در مدارس دیده می شود. این نوع بیماری بیشتر در فصل زمستان رخ می دهد. افرادی که به علت دچار بودن به یک بیماری خاص، سیستم ایمنی شان ضعیف شده است ( مثلا در مبتلایان به ایدز و یا کسانی که تحت شیمی درمانی قرار دارند ) در خطر بیشتری برای ابتلاء به انواع مننژیت هستند.

نوع ویروسی مننژیت شایع تر بوده و معمولا شدت آن کمتر از مننژیت های باکتریایی می باشد. نوع باکتریایی آن خیلی کمتر رخ می دهد اما بسیار شدید تر بوده و می تواند باعث مرگ شود.

در ابتدای ابتلا به این بیماری ممکن است علایم مبهم و شبیه آنفلوآنزا مثل تب خفیف و درد ایجاد شود اما بعد از مدتی علایم شدید تر خود را نشان می دهند. علایم بیماری در مننژیت های باکتریایی شدیدتر بوده و ممکن است به سرعت ایجاد شود ( اغلب در عرض چند ساعت علایم شدید ایجاد می گردند. ) علایم نوع ویروسی آن ممکن است چند روز طول بکشند تا ظاهر شوند در حالی که علایم مننژیت های قارچی یا سلی خیلی آهسته تر ایجاد شده و ممکن است چندین هفته طول بکشند تا خود را نشان دهند.علایم مننژیت در افراد بزرگسال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سردرد شدید
• تب
• سفت شدن گردن
• عدم تحمل نورهای روشن و زیاد
• تهوع و استفراغ
• در بیماری مننگوکوکی دانه ها یا لکه های قرمز مایل به بنفش در سرتاسر بدن ایجاد می شوند.

نوع باکتریایی این بیماری ممکن است باعث بروز تشنج، خواب آلودگی و کما ( اغما ء ) شوند مگر اینکه درمان مناسب و سریع برای آنها انجام شود.

اگر فردی مشکوک به ابتلاء به مننژیت باشد باید فورا او را به پزشک رساند و حتما نیز باید در بیمارستان بستری شود. در بیمارستان بلافاصله داروهای آنتی بیوتیک از طریق ورید به او تزریق می گردد. یک نمونه از مایع نخاع بیمار گرفته می شود تا برای بررسی وجود عفونت به آزمایشگاه فرستاده شود. همچنین ممکن است سی تی اسکن یا ام آر آی نیز گرفته شود تا احتمال وجود آبسه مغزی بررسی گردد.اگر با انجام آزمایش مایع نخاع، تشخیص مننژیت باکتریایی تایید شد، تزریق آنتی بیوتیک ها حداقل به مدت یک هفته ادامه می یابد. اگر مشخص گردید که مننژیت سلی می باشد داروهای ضد سل تجویز می گردد. در مواردی که مننژیت باکتریایی وجود دارد بیمار باید تحت نظر دقیق در بخش مراقبت های ویژه ( ICU ) قرار داشته باشد. در چنین مواردی مایعات داخل وریدی (سرم)، داروهای ضد تشنج و داروهایی برای کاهش التهاب در مغز مثل داروهای کورتون دار (کورتیکواستروئیدها) ممکن است تجویز گردد.مننژیت های ویروسی معمولا در عرض یک تا دو هفته به طور کامل بهبود می یابند اما نوع باکتریایی آن ممکن است هفته ها یا ماه ها بهبودی شان طول بکشد. گاهی اوقات به علت صدماتی که بر اثر این بیماری به قسمت هایی از مغز وارد می شود مشکلاتی مثل اختلال در شنوایی یا ضعف حافظه ممکن است ایجاد شود. حدود 10 درصد از افرادی که به انواع  باکتریایی مبتلا می شوند حتی با وجود درمان های مناسب نیز خواهند مرد. مرگ معمولا در شیرخواران و افراد سالخورده روی می دهد.

برای افرادی که در تماس نزدیک با بیمار مبتلا به نوع مننگوکوکی هستند معمولا به مدت دو روز آنتی بیوتیک تجویز می گردد. با این درمان، هرگونه باکتری مننگوکوکی که در پشت حلق این افراد وجود دارد از بین خواهد رفت و از انتشار آن به سایر افراد نیز جلوگیری می شود. کودکان بر علیه باکتری هموفیلوس آنفلوانزای نوع B و باکتری نایسریا مننژیتیدیس تحت واکسیناسیون قرار می گیرند.