اپیدیدیمیت (عفونت بیضه) چیست؟ {بهترین روش درمان}
اپیدیدیمیت (عفونت بیضه) التهاب اپیدیدیم، لوله ای در دستگاه تناسلی مردان است که در پشت بیضه قرار دارد و اسپرم را ذخیره و حمل می کند. این بیماری یکی از شایع ترین علل درد کیسه بیضه در مردان، به ویژه در سنین ۱۹ تا ۴۰ سالگی است. اپیدیدیمیت در اغلب موارد در اثر عفونت های باکتریایی ایجاد می شود، اما در برخی موارد می تواند از عوامل غیر عفونی مانند آسیب نیز ناشی شود. تشخیص و درمان به موقع اپیدیدیمیت برای تسکین درد و جلوگیری از بروز عوارضی مانند ناباروری یا تشکیل آبسه بسیار مهم است. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با عفونت بیضه، علائم، علل و روش های درمان آن آشنا شوید.
اپیدیدیمیت چیست؟
اپیدیدیم یک لوله باریک، محکم و پیچ خورده است که هر بیضه را به مجرای دفران متصل می کند و محلی است که اسپرم در آن ذخیره می شود. اپیدیدیمیت زمانی رخ می دهد که اپیدیدیم ملتهب شود و منجر به تورم، حساسیت و درد در کیسه بیضه شود. با توجه به مدت زمان التهاب، عفونت بیضه به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شود:
- اپیدیدیمیت حاد: علائم این نوع از عفونت بیضه ناگهانی ظاهر می شوند و کمتر از شش هفته طول می کشند.
- اپیدیدیمیت مزمن: علائم این نوع از عفونت بیضه بیش از شش هفته ادامه دارند یا به طور مداوم عود می کنند.
گاهی اوقات عفونت می‌تواند از اپیدیدیم به بیضه گسترش پیدا کند و منجر به اپیدیدیم-ارکیت شود که یک بیماری جدی تر است و شامل التهاب اپیدیدیم و بیضه می شود.
علت اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
علل ابتلا به اپیدیدیمیت بسته به سن، فعالیت جنسی و بیماری های زمینه ای هر فرد می تواند متفاوت باشد. در اکثر موارد علل اپیدیدیمیت به دو دسته عفونی و غیرعفونی تقسیم می شوند و عبارتند از:
- عفونت های باکتریایی مقاربتی (STIs): شایع ترین علت ابتلا به عفونت بیضه در مردان زیر 35 سال، عفونت های مقاربتی، به ویژه کلامیدیا تراکوماتیس (باکتری عامل کلامیدیا) و نایسریا گونوره‌آ (باکتری عامل سوزاک) هستند. این باکتری ها معمولاً از مجرای ادرار به اپیدیدیم منتقل می شوند.
- عفونت های باکتریایی غیر مقاربتی: در مردان مسن یا افرادی که به تازگی عمل جراحی دستگاه ادراری انجام داده اند، شایع تر است. این باکتری ها شامل اشریشیا کلی، سودوموناس آئروژینوزا، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، کلبسیلا و پروتئوس میرابیلیس هستند.
- اپیدیدیمیت شیمیایی: زمانی رخ می دهد که جریان ادرار به عقب و به سمت اپیدیدیم بر می گردد و منجر به سوزش و التهاب می شود.
- تروما: آسیب به کشاله ران یا کیسه بیضه می تواند منجر به التهاب موضعی شود.
- واکنش خودایمنی: سیستم ایمنی بدن در برخی موارد ممکن است به اشتباه به اسپرم یا بافت اپیدیدیم حمله کند.
- اپیدیدیمیت ناشی از آمیودارون: یک عارضه جانبی نادر از داروی قلب آمیودارون است که می تواند باعث التهاب بدون عفونت شود.
علاوه بر موارد بالا ویروس اوریون نیز می تواند منجر به اپیدیدیمیت، به ویژه در کودکان یا بزرگسالان واکسینه نشده شود.
عوامل خطر اپیدیدیمیت
برخی افراد بیشتر در معرض ابتلا به عفونت بیضه قرار دارند، عوامل خطر ابتلا به اپیدیدیمیت عبارتند از:
- رابطه جنسی محافظت نشده
- داشتن شریک های جنسی متعدد
- عفونت دستگاه ادراری
- عفونت پروستات
- استفاده از سوند ادراری
- انجام جراحی های مرتبط با دستگاه ادراری
- بزرگ شدن پروستات
- فشار بدنی شدید مانند نشستن طولانی مدت، دوچرخه سواری یا موتورسواری
- استفاده از داروهایی مانند آمیودارون
- ناهنجاری های مادرزادی دستگاه ادراری در کودکان
علائم عفونت بیضه یا اپیدیدیمیت
علائم عفونت بیضه در اغلب موارد به تدریج ایجاد می شوند و شایع ترین آنها عبارتند از:
- شروع تدریجی درد و حساسیت در یک بیضه
- تورم و قرمزی کیسه بیضه
- درد در حین ادرار یا انزال
- ترشح از آلت تناسلی
- خون در مایع منی (هماتوسپرمی)
- تب و لرز
- درد در ناحیه شکم یا لگن
- توده در کیسه بیضه
اگر اپیدیدیم و بیضه هر دو با یکدیگر ملتهب شوند (اپیدیدیمو-ارکیت)، کل کیسه بیضه ممکن است بسیار متورم و دردناک شود.
روش های تشخیص اپیدیدیمیت بیضه
اغلب بیماری های بیضه، علائم مشابهی ایجاد می کنند، به همین دلیل برای تشخیص عفونت بیضه باید از ترکیبی از معاینه فیزیکی، آزمایش ها و تصویربرداری ها استفاده شود. برای تشخیص اپیدیدیمیت، پزشک ابتدا حساسیت، تورم و قرمزی اپیدیدیم و بیضه را بررسی می کند. سپس برای تایید تشخیص و پیدا کردن علت التهاب از آزمایش ها و تصویربرداری های زیر استفاده می کند:
- آزمایش ادرار
- کشت ادرار
- آزمایش NAAT
- آزمایش خون
- آنالیز مایع منی
- سونوگرافی بیضه
درمان اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
نحوه درمان عفونت بیضه به علت زمینه ای ایجاد آن بستگی دارد و با توجه به عفونت های باکتریایی مقاربتی، عفونت های باکتریایی غیر مقاربتی یا عوامل غیر عفونی متفاوت است. در ادامه به بررسی بیشتر روش های درمان اپیدیدیمیت می پردازیم.
به نقل قول از mayoclinic:
Treatment for epididymitis often includes antibiotics and comfort measures. Sometimes, surgery may be needed.
ترجمه: درمان اپیدیدیمیت اغلب شامل آنتی بیوتیک ها و اقدامات تسکینی است. گاهی اوقات، ممکن است جراحی نیاز باشد.
منبع: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/epididymitis/diagnosis-treatment/drc-20363854
آنتی بیوتیک برای درمان اپیدیدیمیت
از آنجایی که شایع ترین علت ابتلا به اپیدیدیمیت، عفونت های باکتریایی مقاربتی و غیر مقاربتی هستند، اولین روش درمان استفاده از داروهای آنتی بیوتیک است. در صورتی که اپیدیدیمیت ناشی از بیماری های مقاربتی، مانند کلامیدیا یا سوزاک باشد، آمپول سفتریاکسون ۵۰۰ میلی گرم یا قرص داکسی سایکلین ۱۰۰ میلی گرم توصیه می شود. اگر اپیدیدیمیت از عفونت های باکتریایی غیر مقاربتی ناشی شود از قرص لووفلوکساسین ۵۰۰ میلی گرم یا قرص افلوکساسین ۳۰۰ میلی گرم استفاده می شود.
درمان خانگی اپیدیدیمیت
روش های خانگی نمی توانند به تنهایی عفونت بیضه را درمان کنند، اما می توانند در کنار استفاده از آنتی بیوتیک ها به کاهش درد و بهبودی سریع تر کمک کنند. برخی از روش های درمان عفونت بیضه در خانه عبارتند از:
- استراحت و کاهش فعالیت های بدنی.
- بالا نگه داشتن کیسه بیضه با استفاده از یک بیضه بند ورزشی برای کاهش فشار.
- استفاده از کمپرس سرد یا کیسه یخ برای کاهش تورم.
- مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن برای تسکین درد و التهاب.
- افزایش نوشیدن آب برای دفع باکتری ها از سیستم ادراری.
عمل جراحی عفونت بیضه
در موارد نادری که اپیدیدیمیت مزمن است و با استفاده از داروها درمان نمیشود، از عمل اپیدیدیمکتومی استفاده می شود. جراحی اپیدیدیمکتومی برای برداشتن اپیدیدیم استفاده می شود و تنها زمانی توصیه می شود که تمام درمان های دیگر شکست خورده باشند، زیرا این جراحی می تواند به طور دائم بر باروری در بیضه عمل شده تاثیر بگذارد.
درمان عفونت بیضه چقدر طول می کشد؟
با درمان مناسب، اپیدیدیمیت حاد معمولاً طی چند روز تا دو هفته بهبود پیدا می کند. تورم ممکن است تا چند هفته پس از تسکین درد ادامه یابد. اپیدیدیمیت مزمن یا عود کننده نیاز به درمان طولانی تری دارد اما عموماً قابل درمان است. به هیچ وجه نباید به علت تسکین علائم، مصرف آنتی بیوتیک ها را متوقف کنید و باید دوره درمانی را به طور کامل به پایان برسانید.
عوارض اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
اگر عفونت بیضه به موقع درمان نشود، می تواند منجر به عوارض جانبی خطرناکی شود، از جمله:
- آبسه کیسه بیضه: ممکن است یک کیسه چرک تشکیل شود که برای تخلیه آن به جراحی نیاز است.
- اپیدیدیم-ارکیت: گسترش عفونت به بیضه و ایجاد التهاب شدید.
- ناباروری: اپیدیدیمیت مزمن می تواند به مجاری اپیدیدیم آسیب برساند و مانع انتقال اسپرم شود و بر باروری مردان تاثیر بگذارد.
- آتروفی بیضه: کوچک شدن بیضه آسیب دیده به دلیل التهاب طولانی مدت.
آیا عفونت بیضه خطرناک است؟ در مواردی که عفونت به جریان خون گسترش پیدا می کند، می تواند منجر به سپسیس شود که یک بیماری خطرناک و تهدید کننده زندگی است.
سوالات متداول در مورد اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
در اغلب موارد از قرص مترونیدازول برای درمان اپیدیدیمیت استفاده نمی شود و تنها در موارد نادری ممکن است به عنوان یک داروی کمکی در کنار سایر آنتی بیوتیک ها مورد استفاده قرار بگیرد.
خود بیماری اپیدیدیمیت مسری نیست، اما اگر از بیماری های مقاربتی مانند کلامیدیا یا سوزاک ناشی شود، عفونت می تواند از طریق تماس جنسی منتقل شود.
در موارد خفیف اپیدیدیمیت ممکن است با استراحت و درمان های خانگی بهبود یابد، اما بدون درمان با آنتی بیوتیک ها، عفونت می تواند بدتر شود. به همین دلیل همیشه توصیه می شود برای درمان پزشکی عفونت بیضه اقدام کنید.
در اغلب موارد اپیدیدیمیت، فقط یک بیضه را تحت تاثیر قرار می دهد، اما در موارد نادر، هر دو بیضه ممکن است ملتهب شوند.
بله، اگر عفونت زمینه ای که باعث اپیدیدیمیت شده است به طور کامل درمان نشود یا فرد دوباره به یک بیماری مقاربتی مبتلا شود، عود عفونت بیضه ممکن است رخ دهد.
برای جلوگیری از درد و انتقال (در صورت ابتلا به بیماری های مقاربتی)، باید تا زمان درمان کامل عفونت از رابطه جنسی خودداری کنید.
