بیماری شانه یخ زده چیست و چه افرادی در معرض آن قرار دارند؟

شانه یخ زده یا Frozen shoulder به التهاب و چسبندگی کپسول مفصل شانه گفته می‌شود. این عارضه همراه با درد شدید مفصل شانه و مشکل حرکتی نمایان می‌شود. نشانه‌ها و علائم بیماری به تدریج افزایش پیدا کرده و بعد از گذشت مدت زمانی معین ناپدید می‌شوند. این مدت زمان معمولاً بین یک الی سه سال به طول می‌انجامد. این بیماری لزوماً هر دو شانه را درگیر نمی‌کند، اما ممکن است درد آن به دیگر شانه نیز منتقل شود. در بعضی از موارد درد بیماری در شب‌ها افزایش پیدا کرده و حتی موجب اختلال در خواب آنها می‌شود. احتمال بروز این عارضه در افرادی که سابقه سکته مغزی داشته و یا جراحی برداشت پستان انجام داده اند، بیشتر است.

بیماری شانه یخ زده در طی سه مرحله زیر بیمار را درگیر می‌کند :

• مرحله انجماد (یا مرحله دردناک) :  در این مرحله هرگونه حرکت شانه موجب درد می‌شود، به علاوه دامنه حرکت شانه نیز محدود می‌شود. این مرحله می‌تواند 6 تا 9 ماه به طول انجامد.
• مرحله یخ زدگی : در این مرحله ممکن است درد کاهش یابد. ولی حرکت شانه سخت و دشوار تر می‌شود. این مرحله می‌تواند 4 تا 12 ماه طول بکشد.
• مرحله ذوب : در این مرحله بیماری رو به بهبودی است از همین روی حرکت شانه راحت تر شده و درد آن نیز کاهش پیدا می‌کند. این مرحله می‌تواند 6 ماه تا 2 سال به طول بیانجامد.

علامت اصلی شانه یخ زده، درد و سفتی آن است که حرکت را دشوار یا غیرممکن می‌کند. اگر شانه یخ زده ای داشته باشید، به احتمال زیاد دشواری در حرکت یک شانه را احساس خواهید کرد. همچنین ممکن است در عضلات شانه که در اطراف و بالای بازوی قرار دارد، احساس درد داشته باشید. ممکن است درد شب‌ها تشدید شود، و خواب را با اختلال مواجه کند.

فیزیوتراپیست میتواند با تجویز تمرینات ورزشی رشته ای به شما در بهبود حرکت کمک کند و تحرک شانه ها را بهبود بخشد.

مفصل شانه شامل استخوان‌ها، رباط‌ها و تاندون‌هایی است که در یک کپسول بافت همبند قرار می‌گیرند. در صورتی که این کپسول به هر دلیلی ضخیم و تنگ شود، حرکت را برای فرد دشوار نموده و اصطاحاً فرد دچار بیماری شانه یخ زده می‌شود. علت ضخیم شدن کپسول شانه مشخص نیست اما پزشکان معتقدند، احتمال بروز این بیماری در مبتلایان به دیابت و یا افرادی که به علت انجام جراحی، برای مدت طولانی شانه‌های خود را حرکت نداده اند، بیشتر است.

افرادی با شرایط زیر شانس بیشتری برای ابتلا به شانه یخ زده دارند :

سن و جنسیت

افراد بالای 40 سال و خانم‌ها بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.

کاهش تحرک شانه

افرادی که به هر دلیلی برای مدت طولانی حرکت شانه‌های خود را کاهش میدهند، میتوانند دچار این عارضه شوند. این کم تحرکی می‌تواند به علل گوناگونی از جمله این موارد رخ دهد :

• آسیب یا ضربه به عضله گرداننده شانه
• شکستن بازو
• سکته مغزی
• انجام جراحی

بیماری‌های سیستمیک

ابتلا به برخی بیماری‌های زیر شانس ابتلا به شانه یخ زده را افزایش می‌دهد. این بیماری‌ها عبارتند از :

• دیابت
• پرکاری تیروئید
• کم کاری تیروئید
• بیماری قلب و عروقی
• بیماری سل
• بیماری پارکینسون

برای تشخیص این بیماری پزشک به معاینه فیزیکی شخص می‌پردازد. پزشک با استفاده از روش‌های خاصی میزان درد و محدوده حرکتی بیمار را بررسی می‌نماید. یکی از روش‌های تشخیصی که فیزیوتراپیست انجام میدهد، تزریق داروی بیحسی به بازو، برای بررسی دامنه حرکت فعال و غیرفعال عضله است.  به علاوه ممکن است، پزشک انجام MRI و عکسبرداری را نیز توصیه نماید.

این بیماری معمولاً در طی 12 الی 18 ماه خود به خودی بهبود می‌یابد. اما انجام درمان‌ها می‌تواند به بهبودی سریع تر کمک نماید. درمان شانه یخ زده شامل کنترل درد و حفظ حرکت عضلات شانه‌ها می‌باشد. برخی از روش‌های درمانی که برای کنترل این عارضه به کار می‌روند، عبارتند از :

داروها

مصرف داروهای ضد درد مانند آسپیرین‌ها و ایبوپروفن‌ها می‌توانند به کاهش درد و التهاب شانه یخ زده کمک کنند. در برخی موارد، ممکن است پزشک مصرف داروهای قوی تر و ضد التهابی را تجویز کند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست میتواند با تجویز تمرینات ورزشی رشته ای به شما در بهبود حرکت کمک کند و تحرک شانه‌ها را بهبود بخشد. تعهد و پایبندی بیمار به انجام این تمرین‌ها در بهبودی تحرک تاثیر گذار است.

تزریق استروئید

تزریق کورتیکواستروئیدها به مفصل شانه می‌تواند به کاهش درد و بهبود تحرک شانه کمک کند، به خصوص اگر این تزریق در مراحل اولیه بیماری باشد. اما از تکرار مکرر این درمان بپرهیزید، زیرا ممکن است موجب آسیب به شانه شود.

دستکاری شانه

در مواردی که درد بیمار زیاد باشد و یا محدودیت شدید در حرکت ایجاد شود، از روش دستکاری شانه شامل تزریق داروی بیهوشی و یا بیحسی و حرکت مفصل شانه در جهات مختلف استفاده می‌کنند، تا حرکات شانه بهبود یابد. این روش خطر ابتلا به عوارضی شامل شکستگی را افزایش می‌دهد.

عمل جراحی

جراحی شانه ی یخ زده به ندرت انجام می‌شود، اما اگر هیچ یک از روش‌های دیگر به بیمار در کاهش درد و بهبودی حرکت کمک نکنند، پزشک ممکن است عمل جراحی را پیشنهاد نماید. در این عمل جراحی پزشک قسمتی از  بافت شانه و چسبندگی را از داخل مفصل شانه حذف میکنند. پزشکان معمولا این جراحی را با روش آرتروسکوپی انجام می‌دهند، که از این طریق دستگاه با برش‌های کوچک در اطراف مفصل وارد بدن می‌شود.

کمپرس سرد یا گرم

اعمال گرما و یا سرما به شانه شما می‌تواند درد را کاهش دهد. انجام مداوم این درمان به بهبودی سریع تر شما کمک می‌کند.

طب سوزنی

طب سوزنی شامل قرار دادن سوزن‌هایی در پوست نقاط خاصی از بدن است.  به طور معمول، سوزن‌ها برای مدت 15 تا 40 دقیقه در پوست باقی می‌مانند و ممکن است در این مدت منتقل و یا دستکاری شوند. از آنجا که سوزن‌ها بسیار نازک و انعطاف‌پذیر هستند و به صورت سطحی قرار می‌گیرند. اکثر درمان‌های طب سوزنی نسبتا بدون درد هستند.

تحریک عصبی الکتریکی پوست (TENS)

درمان TENS جریان الکتریکی کوچکی را به نقاط کلیدی مسیرهای عصبی می‌رساند. جريانی که از طريق الکترود به پوست شما منتقل مي شود، دردناک و مضر نيست. دقیقا مشخص نیست که تحریک عصبی یا TENS چگونه عمل می‌کند، اما تصور می‌شود که ممکن است مولکول‌های مهار کننده درد (اندورفین‌ها) را تحریک کرده و رشته‌های عصبی درد که موجب حملات ناگهانی و دردناک می‌شود را مسدود نماید.

تمرین ورزشی برای شانه یخ زده

انجام برخی از حرکات ورزشی به بیمار کمک می‌کند، دامنه ی حرکتی خود را افزایش داده و در بهبود بیماری نیز موثر است.  به یاد داشته باشید، انجام این حرکات ورزشی باید تا جایی ادامه یابد که بیمار درد شدیدی را احساس نکند.

• حرکت اول : بازویی دستی که درد می‌کند را مقابل سینه خود قرار داده و با دست دیگر تا حدی بازو را به سینه نزدیک کنید که در عضلات پشت آن کشش را حس کنید، دقت داشته که در حین انجام حرکت تنه را نچرخانید.

• حرکت دوم : چرخش شانه فشار وارده بر روی آن را کاهش میدهد. برای انجام این حرکت یکی از دستان خود را بر روی صندلی یا میز قرار دهید و دست دیگر را آویزان کرده و دایره‌های فرضی بکشید.

• حرکت سوم : برای انجام این حرکات مطابق شکل صاف ایستاده و دستانتان را در کنار خود قرار دهید، سپس  دست‌ها را به صورت نیمه دایره ای در کنار خود حرکت دهید.

ممکن است در ابتدا با پزشک عمومی و یا خانوادگی خود مشورت نمایید، و سپس به یک پزشک متخصص یا ارتوپدی ارجاع داده شوید. قبل از ملاقات با پزشک نکات زیر را در نظر داشته باشید :

مواردی که باید به یاد داشته باشید :

قبل از قرار ملاقات با پزشک نکات زیر را یادآوری کرده و یا یادداشت نمایید :

• شرح مفصلی از علائم بیمار
• اطلاعات کافی در مورد مشکلات پزشکی
• اطلاعات در مورد مشکلات پزشکی والدین یا خواهر و برادران
• شرح تمام داروها و مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنید.

سوالاتی که پزشک می‌پرسد :

ممکن است پزشک به جواب این سوالات نیاز داشته باشد :

• چه مدت زمان از شروع علائم می‌گذرد ؟
•  فعالیت‌هایی وجود دارند که علائم شما را تشدید کنند؟
• آیا به شانه‌ها آسیب جدی وارد شده است ؟  و اگر این چنین است، این آسیب چگونه بوده؟
• سابقه ابتلا به دیابت دارید؟
•  اخیراً جراحی شانه انجام داده اید ؟

یکی از شایع ترین علت ابتلا به این عارضه بی حرکتی شانه‌ها می‌باشد، که ممکن است در اثر آسیب به شانه‌ها به علت ضربه و یا سکته مغزی ایجاد شود. در نتیجه لازم است در صورت آسیب به شانه‌ها و دشوار شدن حرکت آنها، با پزشک خود در رابطه با تمرینات مناسب این حرکت صحبت نمایید.