بیماری هابیماری های کلیه و مجاری ادرار

درمان نارسایی کلیه چیست؟ این بیماری چگونه ایجاد می شود و چه عللی در بروز آن نقش دارند.

بیماری مزمن کلیه (Chronic kidney disease) یا نارسایی مزمن کلیه ( chronic kidney failure) به از بین رفتن تدریجی عملکرد کلیه گفته می شود. کلیه ها، خون بدن را از ضایعات و مایعات اضافی تصفیه کرده، و از طریق ادرار دفع می کنند. هنگامی که بیماری مزمن کلیه به مرحله پیشرفته می رسد، افزایش سطح مایعات، الکترولیت ها و ضایعات می توانند به بدن آسیب وارد کند.

در مراحل اولیه بیماری مزمن کلیه، ممکن است علائمی وجود نداشته و یا فرد علائم کمی داشته باشد و بیماری مزمن کلیه تا مختل شدن کامل عملکرد کلیه ها، آشکار نشود.

درمان بیماری مزمن کلیه، به کاهش سرعت پیشرفت بیماری و کنترل علت اصلی تمرکز دارد. بیماری مزمن کلیه می تواند تا نارسایی کلیه در مرحله انتهایی پیش رود، که بدون تصفیه مصنوعی (دیالیز) یا پیوند کلیه کشنده است.


علائم نارسایی مزمن کلیه

در صورت پیشرفت کند آسیب به کلیه، علائم و نشانه های بیماری مزمن کلیه به مرور زمان ایجاد می شوند. علائم و نشانه های بیماری کلیوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
  • حالت تهوع
  • استفراغ
  • از دست دادن اشتها
  • خستگی و ضعف
  • مشکلات خواب
  • تغییر میزان ادرار
  • مشکلات حافظه
  • گرفتگی عضلات
  • تورم پاها و مچ پا
  • خارش مداوم
  • درد قفسه سینه، در صورتی که مایعات و ضایعات بدن در اطراف پوشش قلب تجمع کنند.
  • تنگی نفس، اگر مایعات در ریه ها جمع شوند.
  • فشار خون بالا

علائم و نشانه های بیماری نارسایی مزمن کلیه، اغلب غیر اختصاصی هستند، به این معنی که می توانند در اثر بیماری های دیگر نیز ایجاد شوند. از آنجایی که کلیه های بسیار سازگار هستند و عملکرد از دست رفته را جبران می کنند، ممکن است علائم و نشانه ها تا زمانی که آسیب جبران ناپذیری ایجاد نشده باشد، ظاهر نشوند.

بیماری مزمن کلیه زمانی اتفاق می افتد که یک بیماری یا وضعیت عملکرد کلیه را مختل کند و باعث آسیب به کلیه در طی چند ماه یا سال شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز علائم این بیماری کلیوی، با پزشک مشورت نمایید. اگر بیماری دیگری دارید که احتمال ابتلا به بیماری کلیوی را افزایش می دهد، احتمالاً پزشک در حین چکاپ منظم فشار خون، عملکرد کلیه را با آزمایش ادرار و خون کنترل می کند.

علت نارسایی مزمن کلیه

بیماری نارسایی کلیهبیماری مزمن کلیه زمانی اتفاق می افتد که یک بیماری یا وضعیت عملکرد کلیه را مختل کند و باعث آسیب به کلیه در طی چند ماه یا سال شود. بیماری ها و شرایطی که باعث بیماری مزمن کلیه می شود، عبارتند از:
  • دیابت نوع 1 یا نوع 2
  • فشار خون بالا
  • گلومرولونفریت، التهاب واحدهای تصفیه کلیه (گلومرول)
  • نفریت بینابینی، التهاب توبولهای کلیه و ساختارهای اطراف آن
  • بیماری کلیه پلی کیستیک
  • انسداد طولانی مدت دستگاه ادراری، توسط شرایطی مانند پروستات بزرگ شده، سنگ کلیه و برخی سرطانها
  • ریفلاکس معده، شرایطی که باعث برگشت ادرار به کلیه ها می شود.
  • پیلونفریت، عفونت مکرر کلیه

عوامل خطر

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش دهد، عبارتند از:
  • دیابت
  • فشار خون بالا
  • بیماری های قلبی و عروقی
  • سیگار کشیدن
  • اضافه وزن
  • نژاد آفریقایی-آمریکایی
  • سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
  • ساختار غیر طبیعی کلیه
  • کهولت سن

عوارض

بیماری نارسایی مزمن کلیهبیماری مزمن کلیه می تواند بر هر قسمت از بدن شما تأثیر بگذارد. عوارض بالقوه ممکن است، شامل موارد زیر باشد:
  • احتباس مایعات، که می تواند منجر به تورم بازوها و پاها شده و در ریه ها تجمع کند که منجر به تورم ریه ها می گردد.
  • افزایش ناگهانی سطح پتاسیم خون (هیپرکالمی)، که می تواند توانایی عملکرد قلب را مختل کند و ممکن است تهدید کننده زندگی باشد.
  • بیماری های قلبی و عروقی
  • تضعیف استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان ها
  • کم خونی
  • مشکلات جنسی، اختلال در نعوظ یا کاهش شانس باروری
  • آسیب به سیستم عصبی مرکزی، که می تواند باعث اختلال در تمرکز، تغییر شخصیت یا تشنج شود.
  • تضعیف سیستم ایمنی بدن، که فرد را در برابر عفونت آسیب پذیرتر می کند.
  • پریکاردیت، التهاب غشاء کیسه ای که قلب را پوشانده است.
  • عوارض بارداری، که خطراتی را برای مادر و جنین در حال رشد ایجاد می کند.
  • آسیب جبران ناپذیر به کلیه ها ( مرحله نهایی بیماری مزمن کلیه)، که در نهایت به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز خواهد بود.

جلوگیری از نارسایی مزمن کلیه

برای کاهش خطر ابتلا به بیماری کلیوی نکات زیر را به یاد داشته باشید :
  • به دستورالعمل های مصرف داروهای بدون نسخه توجه کنید. هنگام استفاده از داروهای تسکین دهنده درد بدون نسخه، مانند آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن، دستورالعمل های موجود در بسته آن را رعایت کنید. مصرف بیش از حد بسیاری از داروهای تسکین دهنده درد می تواند منجر به آسیب کلیه شود و در صورت ابتلا به بیماری کلیوی باید مصرف آن متوقف کرد.
  • وزن خود را در حالت تعادل نگه دارید. برای حفظ تعادل وزن بدن فعالیت جسمی را فراموش نکنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، در مورد راهکارهای کاهش وزن با پزشک خود صحبت کنید. غالباً این امر مستلزم افزایش فعالیت بدنی و کاهش مصرف کالری است.
  • اجتناب از سیگار، استعمال سیگار می تواند به کلیه ها آسیب برساند و یا وضعیت کلیه آسیب دیده را تشدید نماید.
  • مدیریت بیماری ها، اگر بیماری یا شرایطی دارید، که احتمال ابتلا به بیماری کلیوی را افزایش می دهد، برای کنترل آنها با پزشک خود مشورت کنید.

تشخیص

به عنوان اولین قدم برای تشخیص بیماری کلیوی، پزشک به بررسی سابقه شخصی و خانوادگی شما می پردازد. در مرحله بعد، پزشک معاینه فیزیکی را انجام می دهد، تا علائم مربوط به مشکلات قلب یا رگ های را معاینه کند. برای تشخیص بیماری کلیه، ممکن است به آزمایشات و مراحل خاصی نیاز داشته باشید، این آزمایشات عبارتند از:
  • آزمایش خون، این آزمایش سطح مواد زاید بدن مانند کراتینین و اوره را در خون بررسی می کند.
  • آزمایش ادرار، تجزیه و تحلیل نمونه ای از ادرار ممکن است، ناهنجاری هایی را نشان دهد که منجر به نارسایی مزمن کلیه شده و به شناسایی علت بیماری مزمن کلیه کمک می کند.
  • تست های تصویربرداری، ممکن است پزشک از سونوگرافی برای ارزیابی ساختار و اندازه کلیه ها استفاده کند. سایر آزمایش های تصویربرداری ممکن است در بعضی موارد استفاده شود.

تشخیص نارسایی کلیه

  • برداشتن نمونه ای از بافت کلیه، ممکن است پزشک بیوپسی کلیه را برای برداشتن نمونه ای از بافت کلیه توصیه کند. بیوپسی کلیه اغلب با بی حسی موضعی و یا با استفاده از یک سوزن بلند و باریک که از طریق پوست وارد کلیه شده است، انجام می شود. نمونه بیوپسی برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود.

درمان نارسایی کلیه

بسته به علت اصلی، برخی از انواع بیماری های کلیوی قابل درمان هستند. با این حال، اغلب بیماری مزمن کلیه هیچ درمانی ندارد.درمان معمولاً شامل اقداماتي براي كمك به كنترل علائم و نشانه ها، كاهش عوارض و سرعت پيشرفت بيماري است. اگر کلیه ها به شدت آسیب ببیند، ممکن است به پیوند کلیه نیاز داشته باشید.

درمان علت

در مرحله اول پزشک برای کند کردن یا کنترل بیماری نارسایی کلیه، به درمان علت اصلی بیماری می پردازد. زیرا آسیب کلیه در صورت عدم درمان علت اصلی می تواند همچنان تشدید شود. بسته به علت اصلی، گزینه های درمانی متفاوت وجود دارد.

درمان عوارض

یکی از راهکارهای کنترل بیماری، درمان عوارض بیماری کلیوی است. که درمان ممکن است، شامل موارد زیر باشد:

  • داروهای فشار خون بالا، ابتلا به بیماری کلیوی ممکن است فشار خون بالا را تشدید کند. به همین جهت ممکن است پزشک داروهایی را برای کاهش فشار خون توصیه کند. معمولاً این دارو ها شامل مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) یا مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین است. داروهای فشار خون بالا در ابتدا می توانند عملکرد کلیه را کاهش داده و سطح الکترولیت را تغییر دهند، بنابراین نیاز به آزمایش خون مکرر برای نظارت بر وضعیت الزامی است. پزشک احتمالاً قرص ادرار آور و رژیم غذایی کم نمک را نیز توصیه می کند.
  • داروهای کاهش سطح کلسترول، از آنجایی که افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه غالباً میزان کلسترول بالایی دارند. پزشک برای کاهش کلسترول خون ممکن است، داروهای موسوم به استاتین را توصیه کند. که می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهد.
  • داروهایی برای درمان کم خونی، در شرایط خاص، ممکن است پزشک مکمل های هورمون اریتروپویتین توصیه کند. اریتروپویتین کمک به تولید بیشتر گلبولهای قرمز می کند، که ممکن است خستگی و ضعف مرتبط با کم خونی را تسکین دهد.
  • داروها برای تسکین تورم، افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه ممکن است دچار تجمع مایعات در بدن شوند که این امر می تواند به تورم پاها و فشار خون بالا منجر شود. داروهایی به نام دیورتیک می توانند به حفظ تعادل مایعات در بدن کمک کنند.
  • داروهایی برای محافظت از استخوانها، پزشک ممکن است مکمل های کلسیم و ویتامین D را برای جلوگیری از ضعف استخوان ها تجویز کند و خطر شکستگی را کاهش دهد. همچنین ممکن است از داروهایی با عنوان اتصال دهنده فسفات برای کاهش مقدار فسفات موجود در خون استفاده کند تا رگ های خونی را از آسیب رسوب های کلسیم (کلسیفیکاسیون) محافظت نماید.
  • کاهش مصرف پروتئین، رژیم کم پروتئین برای به حداقل رساندن مواد زاید در خون کاربرد دارد. همانطور که بدن شما پروتئین را از مواد غذایی فرآوری می کند. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که با یک متخصص تغذیه به جهت معرفی راه هایی برای کاهش میزان مصرف پروتئین و رعایت رژیم غذایی سالم مشورت کنید.

پزشک شما ممکن است آزمایش پیگیری را در فواصل منظم توصیه کند تا از این طریق پیشرفت بیماری را کنترل نماید.

درمان بیماری کلیوی پیشرفته

اگر کلیه ها به تنهایی قادر به دفع مواد زائد و مایعات از بدن نباشند و نارسایی مزمن کلیه ایجاد شود، نیاز به انجام دیالیز و یا پیوند کلیه خواهد بود.

درمان نارسایی کلیه

  • دیالیز، هنگامی که کلیه ها نتوانند فعالیت خود را به درستی انجام دهند، مواد زائد و مایعات اضافی تحت روشی به نام دیالیز از خون خارج می شوند. همودیالیز، دستگاهی است که مواد زائد و مایعات اضافی را از خون فیلتر می کند. در دیالیز صفاقی، لوله ی نازک از طریق شکم وارد بدن شده و حفره شکم را با محلول دیالیز که جذب مواد زائد و مایعات اضافی را افزایش پر می کند. پس از مدت زمانی، محلول دیالیز همراه با مواد زائد از بدن تخلیه می شود.
  • پیوند کلیه، پیوند کلیه شامل جراحی برای تعویض کلیه آسیب دیده با کلیه سالم یک اهدا کننده است. کلیه های پیوند شده می تواند از اهدا کنندگان متوفی یا زنده باشد. پس از پیوند بیمار باید تا آخر عمر خود داروهایی را برای جلوگیری از پس زدن عضو جدید مصرف کند. ولی پس از پیوند کلیه نیازی به دیالیز نیست.

افرادی که دیالیز یا پیوند کلیه را انجام نمی دهند، می توانند از گزینه سوم درمان نارسایی مزمن کلیه یا همان اقدامات محافظه کارانه استفاده کنند. اما با این حال، باید توجه داشت که بعد از نارسایی کامل کلیه امید به زندگی فقط چند ماه خواهد بود.

درمان های بالقوه آینده

پزشکی احیا کننده این پتانسیل را دارد که به طور کامل بتواند بافتها و اندامهای آسیب دیده را بهبود ببخشد، و راه حلهایی را برای افرادی که دارای شرایطی فراتر از ترمیم ارائه دهند. رویکردهای پزشکی ترمیمی شامل موارد زیر است:

  • تقویت توانایی طبیعی بدن در بهبودی خود
  • استفاده از سلولها، بافتها یا اندامهای سالم، اهدا کننده زنده یا در گذشته برای جایگزینی سلولهای آسیب دیده
  • جایگزینی انواع خاصی از سلولها یا فرآورده های سلولی به بافت ها یا اندام های بیمار، برای بازگرداندن عملکرد بافت و اندام ها

روشهای پزشکی ترمیمی ممکن است در آینده ای نزدیک به بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه کمک کند. اما در حال حاضر پیشرفت درمان با این روش کند است.

سبک زندگی و داروهای خانگی

رژیم غذایی خاص و محدود کردن برخی فعالیت ها می تواند به عنوان بخشی از درمان بیماری مزمن کلیه، کاربرد داشته باشد. بسته به وضعیت بیمار، عملکرد کلیه و سلامت کلی، متخصص تغذیه ممکن است راهکارهای زیر را توصیه نماید:
  • کاهش مصرف نمک؛ برای درمان باید از محصولات دارای نمک اجتناب نمایید، مقدار سدیم مصرفی روزانه را کاهش دهید. همچنین از مصرف غذاهای منجمد شده، سوپ های کنسرو شده و غذاهای فست فود بپرهیزید.
  • مصرف غذاهای کم پتاسیم، ممکن است متخصص تغذیه مصرف غذاهای کم پتاسیم شامل سیب، کلم، هویج، لوبیا سبز، انگور و توت فرنگی را توصیه کند و در عوض مصرف غذاهای پر پتاسیم شامل موز، پرتقال، سیب زمینی، اسفناج و گوجه فرنگی را ممنوع نماید. توجه داشته باشید که بسیاری از جایگزین های نمکی حاوی پتاسیم هستند، بنابراین در صورت نارسایی مزمن کلیه باید از آنها جلوگیری کنید.
  • محدود کردن پروتئینی مصرفی، متخصص تغذیه میزان مناسب مصرف پروتئین روزانه را تخمین می زند و بر اساس مقدار آن توصیه هایی را ارائه می دهد. غذاهای پر پروتئین شامل گوشت بدون چربی، تخم مرغ ، شیر، پنیر و لوبیا هستند. غذاهای کم پروتئین شامل سبزیجات، میوه ها، نان ها و غلات هستند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا