گسلایت چیست؟ + 15 نشانه گسلایت شدن
گسلایت (gaslight) نوعی سوء استفاده عاطفی است که بیشتر در روابط عاشقانه رخ میدهد، اما در برخی موارد ممکن است فرد توسط یک عضو از خانواده یا دوست گسلایت شدن را تجربه کند. افرادی که دیگران را گسلایت می کنند ممکن است دچار اختلالات روانی باشند و از این روش برای کنترل کردن و اعمال قدرت بر دیگران استفاده کنند. تشخیص گسلایت شدن در هر نوع رابطه ای بسیار مهم است، زیرا این امر می تواند منجر به سردرگمی، از دست دادن اعتماد به نفس و عدم اطمینان از ثبات روانی در فرد شود. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با نشانه های گسلایت شدن و روش های مقابله با آن آشنا شوید.
گسلایت چیست؟
گسلایت کردن زمانی رخ میدهد که فردی از الگوهای رفتاری خاص استفاده می کند تا شخص دیگر سلامت عقل و توانایی تصمیم گیری خود را زیر سوال ببرد. در واقع گسلایت کردن یک نوع دستکاری عاطفی است که باعث می شود که فرد در مورد اعتبار احساسات و افکار خود دچار تردید شود و به مرور زمان عزت نفس خود را از دست دهد.
این اصطلاح از یک نمایشنامه به نام گسلایت برگرفته شده است که در داستان آن، یک شوهر بدرفتار، دروغ می گوید و همسرش را دستکاری عاطفی می کند تا او را متقاعد کند که دیوانه است و نمی تواند درست تصمیم بگیرد تا بتواند به جواهرات خانوادگی او دسترسی پیدا کند. در حال حاضر گسلایت رفتارهای ناسالم مداوم را در چارچوب یک رابطه توصیف می کند که ممکن است در رابطه عاشقانه، دوستانه یا خانوادگی رخ دهد.
15 نشانه گسلایت شدن
تشخیص نشانه های گسلایت شدن بسیار مهم است، زیرا این امر می تواند منجر به عوارض جدی مانند اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات سلامت روان از جمله اعتیاد و افکار خودکشی شود. زمانی که احساس می کنید در حال گسلایت شدن هستید به دنبال نشانه های زیر باشید:
- به احساسات و واقعیت خود شک دارید: سعی می کنید متقاعد شوید که رفتار فرد مقابل چندان بد نیست یا اینکه بیش از حد حساس هستید.
- قضاوت و برداشت های خود را زیر سوال می برید: از صحبت کردن یا ابراز احساسات خود می ترسید، زیرا به اشتراک گذاشتن احساسات معمولاً باعث می شود احساس بدتری داشته باشید.
- احساس آسیب پذیری و ناامنی می کنید: اغلب در کنار شریک زندگی، دوست یا عضو خانواده (فرد گسلایت کننده) احساس می کنید که همه کارها را باید با احتیاط انجام دهید. همچنین همیشه در کنار این افراد احساس اضطراب دارید.
- احساس تنهایی و ناتوانی می کنید: تصور می کنید همه اطرافیان شما را عجیب، دیوانه یا ناپایدار می دانند و احساس در دام افتادن و منزوی شدن دارید.
- تصور می کنید که حرف های فرد گسلایت کننده درست است: فردی که شما را گسلایت می کند، کلماتی می گوید که باعث می شود احساس کنید اشتباه می کنید، کم‌هوش، ناکافی یا دیوانه هستید.
- از خودتان ناامید می شوید: برای مثال، احساس می کنید ضعیف و منفعل هستید و قبلاً قوی تر و جسورتر بودید.
- احساس گیجی می کنید: رفتار فردی که شما را گسلایت می کند منجر به گیج شدن شما می شود.
- نگران هستید که بیش از حد حساس هستید: فرد گسلایت کننده با گفتن «شوخی کردم» رفتارها یا کلمات آزاردهنده را کم اهمیت جلوه می دهد.
- احساس می کنید هر لحظه ممکن است یک فاجعه رخ دهد: وقتی در اطراف فرد گسلایت کننده هستید، احساس می کنید اتفاق وحشتناکی در شرف وقوع است. این امر باعث می شود به طور مدام احساس تهدید شدن و عصبانیت داشته باشید.
- همیشه در حال عذرخواهی کردن هستید: همیشه احساس می کنید برای کارهایی که انجام می دهید باید عذرخواهی کنید.
- احساس ناکافی بودن می کنید: احساس می‌کنید هرگز “به اندازه کافی خوب” نیستید و سعی می کنید انتظارات و خواسته های دیگران را برآورده کنید، حتی اگر غیرمنطقی باشند.
- خود را زیر سوال می برید: اغلب از خود می پرسید آیا اتفاقات گذشته را را به طور دقیق به یاد می آورید یا خیر. حتی ممکن است از ترس اینکه اشتباه کرده باشید، افکار خود را به اشتراک نگذارید.
- تصور می کنید دیگران از شما ناامید هستند: همیشه تصور می کنید که مردم از شما ناامید شده یا اینکه اشتباهی کرده اید.
- مدام از خود می پرسید چه مشکلی دارید: از خود می پرسید که آیا واقعا مشکلی در شما وجود دارد یا نه.
- در تصمیم گیری مشکل دارید زیرا به خودتان بی اعتماد هستید: ترجیح می دهید به شریک زندگی، دوست یا عضو خانواده اجازه دهید برای شما تصمیم بگیرند.
رفتار فرد گسلایت کننده
در اغلب موارد افراد گسلایت کننده رفتارهای مشابهی دارند و در برخی از جزئیات از یکدیگر متفاوت هستند. این افراد بارها و بارها دیگران را دستکاری عاطفی می کنند. در ادامه به بررسی رایج ترین رفتار افراد گسلایت کننده می پردازیم.
به نقل قول از health.clevelandclinic.org:
Some people gaslight others just to inflict emotional pain or gain power and control over another person. But gaslighting isn’t always something that a person sets out to do. Again, they may not even realize they’re doing it.
ترجمه: بعضی افراد فقط برای ایجاد درد عاطفی یا کسب قدرت و کنترل بر شخص دیگری، دیگران را گسلایت می کنند. اما این کار همیشه چیزی نیست که یک فرد قصد انجام آن را داشته باشد. ممکن است افراد حتی متوجه نشوند که این کار را انجام می دهند.
سرزنش کردن دیگران
تغییر مقصر یکی از تاکتیک های رایجی است که توسط افراد گسلایت کننده مورد استفاده قرار می گیرد. این افراد همیشه بحث را به نحوی منحرف می کنند که طرف مقابل مقصر جلوه داده شود و در نهایت رفتار فرد دیگر زیر سوال برود. افراد گسلایت کننده معمولا در بحث ها برای توجیه و مقصر جلوه دادن دیگران از عبارت هایی مانند اگر من را ناراحت نمیکردی این اتفاق رخ نمی داد یا ببین مجبورم کردی چه کاری انجام دهم استفاده می کنند.
کلیشه سازی کردن
افراد گسلایت کننده، از کلیشه ها و آسیب پذیری ها مانند نژاد، مذهب، سن، جنسیت و ملیت، سوءاستفاده می کنند. این افراد با کلیشه سازی باعث می شوند که فرد احساس کم ارزش بودن و بی ثباتی کند.
منحرف کردن بحث و ایجاد حواس پرتی
زمانی که از فرد گسلایت کننده در مورد رفتار او سوال می کنید، به جای پاسخ دادن به موضوع مورد بحث، موضوع را تغییر میدهد تا توجه را از رفتار خود منحرف کند. این افراد وانمود می کنند که متوجه بحث نشده اند یا مکالمه را قطع می کنند.
بی اهمیت نشان دادن افکار و احساسات دیگران
افراد گسلایت کننده از بی اهمیت یا کوچک جلوه دادن احساسات و افکار دیگران استفاده می کنند تا به قدرت برسند و بر فرد مقابل تسلط پیدا کنند. آنها معمولا از جملاتی مانند بیش از حد واکنش نشان نده یا چرا انقدر حساس هستی استفاده می کنند. وقتی با فردی در ارتباط هستید که هرگز افکار، احساسات یا باورهای شما را قبول نمی کند، ممکن است خودتان هم شروع به زیر سوال بردن آنها کنید.
بی اعتبار جلوه دادن دیگران
افرادی که دیگران را گسلایت می کنند، داستان های دروغین از چیزهایی که گفته شده یا نشده است، به وجود می آورند یا دیگران را متقاعد می کنند که مشکل از فرد مقابل است. این افراد معمولا به گونه ای رفتار می کنند که انگار نگران فرد دیگر هستند، اما به طور نامحسوس به دیگران می گویند که دیگری از نظر احساسی ناپایدار است. این رفتار بسیار موثر است و باعث می شود که دیگران بدون دانستن تمام داستان برداشت اشتباهی داشته باشند.
دروغ گفتن
دروغ گفتن یکی از اصلی ترین رفتارهای افراد گسلایت کننده است. این افراد معمولا خودشیفته هستند و حتی زمانی که می دانند حقیقت چیز دیگری است، به نحوی رفتار می کنند که بسیار قانع کننده است و در نهایت باعث ایجاد تردید می شوند. باید بدانید که مردم عادی معمولا از دروغ گفتن برای پنهان کردن حقیقت استفاده می کنند، اما این افراد دروغ می گویند تا واقعیت را دستکاری کنند و فرد را از تعادل خارج کنند.
استفاده از جملات دلسوزانه
در برخی موارد زمانی که از این افراد در مورد رفتار آنها سوال پرسیده می شود، از کلمات مهربانانه و عاشقانه برای آرام کردن اوضاع استفاده می کنند و از جملاتی مانند می دانی چقدر دوستت دارم یا من هرگز عمداً به تو آسیب نمی رسانم استفاده می کنند. این این کلمات معمولا باعث آرام شدن فرد مقابل می شود و فرد گسلایت کننده در اغلب موارد از مسئولیت یا عواقب رفتار آسیب زننده خود فرار می کند.
چگونه با گسلایت شدن مقابله کنیم؟
گسلایت شدن می تواند منجر به عوارض جانبی خطرناکی شود، به همین دلیل نباید آن را نادیده بگیرید و حتما باید باید برای برطرف کردن آن اقدام کنید:
- فاصله بگیرید: خود را اولویت قرار دهید و از فرد گسلایت کننده فاصله بگیرید. ترک موقعیت و انجام تمرین هایی مانند تنفس عمیق و جملات تاکیدی مثبت می تواند به آرام شدن بعد از مواجه با این افراد کمک کنند.
- شواهد را نگهداری کنید: از آنجایی که افراد گسلایت کننده باعث می شوند خود را زیر سوال ببرید با اسکرین شات گرفتن، ذخیره پیام ها، نوشتن تاریخ ها و خلاصه کردن مکالمات، آنچه را که تجربه می کنید، ذخیره کنید.
- مرز مشخص کنید: با مشخص کردن مرز به طرف مقابل نشان دهید که اجازه نمی دهید کارهایی مانند بی اهمیت جلوه دادن احساسات یا انکار حرف های شما را انجام دهند.
- از دیگران کمک بگیرید: با یک دوست یا یک عضو از خانواده در مورد چیزهایی که تجربه می کنید صحبت کنید. دیدگاه یک فرد دیگر می تواند کمک کند تا موقعیت را واضح تر ببینید.
- از تراپیست کمک بگیرید: مواجه با فرد گسلایت کننده می تواند منجر به تردید به خود و کاهش اعتماد به نفس شود، به همین دلیل بهتر است با یک فرد متخصص صحبت کنید و فرد گسلایت کننده را نیز به انجام این کار تشویق کنید.
- ارتباط را قطع کنید: اگرچه قطع ارتباط می تواند دشوار باشد، اما پایان دادن به رابطه با کسی که مرتباً شما را مورد آزار و اذیت قرار می دهد در اغلب موارد مؤثرترین راه برای پایان دادن به سوءاستفاده است.
