کم خونی در کودکان (علائم شایع و روش های درمان)

آنمی یا کم خونی در کودکان به معنی عدم تولید هموگلوبین کافی در خون می باشد. هموگلوبین نوعی پروتئین در گلبول قرمز خون است که وظیفه اکسیژن رسانی به بافت های بدن را داشته و کمبود آن، بدن را با اختلال اکسیژن رسانی مواجه می کند. کم خونی انواع مختلفی دارد که می تواند شامل عدم تولید گلبول های قرمز خون، از بین رفتن گلبول ها و تخریب آنها باشد. این بیماری می تواند اکتسابی و یا ارثی ایجاد شود. شایع ترین نوع کم خونی در کودکان فقر آهن است. کودکان در حال رشد و نوزادان بیشتر از سایر گروه های سنی نیازمند دریافت آهن هستند زیرا یکی از علل بالقوه کم خونی رشد سریع است و از آنجایی که بدن کودک رشد سریعی دارد نیاز به آهن را در بدن آنها افزایش می یابد. کم خونی مشکلات بسیاری را برای کودک شما به همراه دارد که مهمترین آن کاهش رشد جسمی و ذهنی است.

مطالعه بیشتر : بهترین شربت افزایش قد کودکان

کودکان در معرض خطر

نوزادان نارس یا با وزن کم پرخطرترین گروه ابتلا به کم خونی شناخته می شوند، این کودکان چون  زودتر متولد شده اند ذخیره آهن کمتری دارند در نتیجه احتمال بیشتری برای ابتلا به کم خونی خواهند داشت. به خصوص اگر این نوزادان مدت زمانی را برای وزن گیری در بیمارستان بمانند و یا به عفونت مبتلا شوند خونگیری از آنها صورت می گیرد که نیاز کودک به آهن را به شدت افزایش خواهد داد. کودکان باید بعد از 6 ماهگی مصرف مکمل آهن را شروع کنند اما برای کودکان نارس مصرف آهن بعد از 6 هفتگی شروع می شود. کودکانی با شرایط زیر نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به  کم خونی دارند:

• کودکانی که قبل از 1 سالگی شیرگاو مصرف کرده اند.
• کودکانی که از مکمل های آهن استفاده نکرده اند.
• کودکانی که به بیماری های خاص، عفونت های مزمن و … مبتلا هستند.
• کودکانی که رژیم غذایی محدود دارند.
• نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمی شوند.
• نوجوانان دختر بیشتر از پسران در معرض کم خونی قرار دارند.

به یاد داشته باشید از مقدار غذایی که کودک شما در طول روز استفاده می کند تنها 10 % از آهن جذب می شود و مابقی از بدن دفع می گردد. لذا باید رژیم غذایی کودک خود را به گونه ای تنظیم کنید که مقدار آهن مورد نیاز او در آن یافت شود.

کم خونی انواع مختلفی دارد ( برای آشنایی با انواع این عارضه به مقاله کم خونی مراجعه نمایید.) و به طبع علائم متفاوتی را نیز ایجاد می کند. کم خونی در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد اما با شدت گرفتن این عارضه علائمی ایجاد می شوند. علائم کم خونی در کودکان عبارتند از :

• ضعف و خستگی از شایع ترین علائم کم خونی در کودکان
• سردرد و سرگیجه
• کاهش اشتها
• تنگی نفس
• سوزش زبان
• تغییر در خلق و خو و زودرنجی
• تمایل به خوراکی های غیر عادی مانند خاک، یخ و ..
• رنگ پریدگی پوست و بستر ناخن
• تضعیف و تغییر شکل ناخن ها
• خون در مدفوع یا مدفوع تیره رنگ
• رنگ پریدگی قسمت سفید چشم ها از علائم کم خونی در کودکان است.

مطالعه بیشتر: درمان عفونت گوش در کودکان

کم خونی در کودکان می تواند ناشی از علل مختلفی از جمله تالاسمی،آپلاستیک، کمبود ویتامین ب و … ایجاد شود اما شایع ترین علت ایجاد کم خونی در کودکان فقر آهن است که موجب می شود هموگلوبین به اندازه نیاز در خون تولید نشود. برای آشنایی بیشتر با علل کم خونی مطالعه مقاله کم خونی را به شما پیشنهاد می کنیم.

فقر آهن

فقر آهن شایع ترین علت کم خونی شناخته می شود. هر کودک با توجه به محدوده سنی خاص خود نیازمند مقدار مشخصی آهن است. که این نیاز عبارت است از :

• کودکان 7 تا 12 ماهه 11 میلی‌ گرم
• کودکان 1 تا 3 ساله 7 میلی ‌گرم
• کودکان 4 تا 8 ساله 10 میلی ‌گرم
• کودکان 9 تا 13 ساله 8 میلی ‌گرم
• دختران 14 تا 18 ساله 15 میلی‌ گرم و پسران در این سنین 11 میلی‌ گرم

به یاد داشته باشید از مقدار غذایی که کودک شما در طول روز استفاده می کند تنها 10 % از آهن جذب می شود و مابقی از بدن دفع می گردد. لذا باید رژیم غذایی کودک خود را به گونه ای تنظیم کنید که مقدار آهن مورد نیاز او در آن یافت شود.

مهمترین علت ایجاد فقر آهن در بدن کودکان به این شرح است :

• رژیم غذایی فاقد آهن کافی
• رشد سریع کودک که نیاز به آهن در بدن را به شدت افزایش می دهد.
• از دست دادن خون از طریق دستگاه گوارش بدن به سبب ابتلا به برخی از بیماری ها
• کاهش توانایی بدن در جذب آهن

مطالعه بیشتر: درمان درد رشد در کودکان

کم خونی بر روی کودکان اثرات منفی بسیاری داشته و می تواند باعث کند ذهنی و کاهش قابلیت یادگیری ، رخوت و سستی ، افزایش آمادگی در مقابل عفونتها شود.از دیگر عوارض ابتلا کودک به کم خونی می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم :

• کاهش رشد و عملکرد مغز : کم خونی ارتباط مستقیم با کاهش عملکرد شناختی و فیزیکی کودک دارد.
• مشکلات حافظه و یادگیری : کم خونی می تواند ارتباط مستقیمی با حافظه و یادگیری کودک شما داشته باشد و در آینده نیز مشکلات بسیار هوشیاری را به همراه آورد.
• مسمومیت با سرب : کم خونی فقر آهن خطر ابتلا به مسمومیت با سرب را به شدت افزایش می دهد. مسمومیت با سرب از مشکلات حاد کودکان به شمار می رود.

برای درمان کم خونی در کودکان لازم است برای شناسایی علت دقیق کم خونی اقدام نمایید و با توجه به علت به درمان کم خونی کودک بپردازید. اگر علت کم خونی فقر آهن در بدن باشد، پزشک مصرف قطره و قرص آهن و مکمل های آن را توصیه می کند. اگر علت کم خونی مگالوبلاستیک یا کمبود ویتامین ب (B9 یا فولیک اسید و B12) باشد، پزشک مصرف این مکمل ها را تجویز می کند. همچنین برای بیماران مبتلا به گلبول قرمز داسی شکل مصرف مسکن تجویز میشود. در صورت ابتلا فرد به بیماری های ارثی و زمینه ای ممکن است پیوند مغز استخوان یا تزریق خون صورت گیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد درمان کم خونی به این مقاله مراجعه نمایید.

برخی از راهکارهای پیشگیری از کم خونی در کودکان به این شرح است:

• رعایت رژیم غذایی سرشار از آهن در دوران بارداری
• مادر باید در دوران بارداری تست کم خونی داده و در صورتی که مبتلا به کم خونی باشد، مکمل های آهن استفاده نماید.
• نوزاد بهتر است با شیر مادر تغذیه شود و زیرا خواص بیشماری نسبت به شیرخشک دارد.
• کودکان زیر یک سال بهتر است از شیرگاو استفاده نکنند.
• مادران باید غذای کمکی را بعد از 6 ماهگی برای کودکان خود شروع کنند. در ضمن لازم است این غذاها سرشار از آهن باشند.

رژیم غذایی غنی از آهن برای کودکان

رعایت رژیم غذایی مناسب بهترین راه، پیشگیری از کم خونی در کودکان است. این مورد به خصوص برای کودکانی که عدم رعایت رژیم صحیح غذایی در آنها موجب فقر آهن شده است بسیار موثر است. برخی از خوراکی هایی که با مصرف آنها می توان از کم خونی در کودکان پیشگیری نمود، عبارتند از :

• آلوی سیاه
• بلغور جو دوسر
• زردآلو
• کشمش
• ماهی تن
• کلم پیچ
• اسفناج
• گوشت قرمز
• کره بادام زمینی
• سویا
• بوقلمون
• شیر خشک کودکان غنی شده با آهن
• شیر مادر
• جگر
• سبزیجات
• ماهی
• تخم مرغ
• حبوبات خشک شده
• عدس
• جوجه مرغ