سنگ کلیه ، علت ، علائم و روش های مختلف درمان و پیشگیری از ابتلا به این عارضه
علائم سنگ کلیه
- درد شدید در پشت و زیر دنده
- دردی که به سمت پایین شکم و کشاله ران منتشر می شود.
- دردی که به صورت امواج در می آید و به شدت نوسان دارد
- درد در زمان دفع ادرار
- تغییر رنگ ادرار به رنگ صورتی ، قهوه ای و یا قرمز
- تهوع و استفراغ
- تکرر ادرار
- بیش از حد ادرار کردن
- تب و لرز (در صورت وجود عفونت)
- ادرار کردن به مقدار کم
به دلیل امکان حرکت سنگ کلیه در مجاری ادراری، درد ناشی از این بیماری ممکن است تغییر کند. به عنوان مثال بیمار شاهد تغییر ناحیه درد و یا افزایش شدت درد باشد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنید ؟
در صورتی که علائم و نشانه ها به گونه ای است که شما را نگران کرده است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در صورت تجربه موارد زیر، فورا ترتیب ملاقات با یک پزشک را بدهید:
- درد بسیار شدید که نمی توانید درست بنشینید و یا احساس راحتی داشته باشید.
- درد همراه با تهوع و استفراغ
- درد همراه با تب و لرز
- خون در ادرار
- مشکل در دفع ادرار
علت سنگ کلیه
سنگ کلیه در اکثر مواقع علت خاصی ندارد، گرچه عوامل متعددی می تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد. در واقع سنگ کلیه زمانی ایجاد می شود که ادرار شما بیش از حد حاوی مواد کریستال تشکیل دهنده سنگ مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک باشد.افرادی که بیش از دیگران در خطر سنگ کلیه هستند:
- سابقه خانوادگی یا شخصی
- کم آبی بدن و مصرف کم آب در طول روز
- رژیم های غذایی خاص مانند رژیم های پروتئین، سدیم (نمک) و قند بالا
- چاق بودن و شاخص توده بدنی (BMI) بالا
- بیماری های گوارشی و جراحی
- سایر بیماری ها مانند اسیدوز کبدی، سیستینوری، هیپرپاراتیروئیدیسم
- داروهای خاص
- برخی از عفونت های دستگاه ادراری
درمان سنگ کلیه
درمان سنگ کلیه بسته به علت و نوع سنگ متفاوت است و شرایط متفاوتی را دارد. در ادامه به بررسی درمان سنگ کلیه در حالت ابتدایی و پیشرفته می پردازیم.
سنگ های کوچک با حداقل علائم
اکثر سنگ های کوچک کلیه نیازی به درمان های تهاجمی ندارند. حتی ممکن است خود شما، به رعایت چند نکته کوچک به راحتی سنگ کلیه را دفع کنید. این نکات شامل موارد زیر است:
- آب آشامیدنی: نوشیدن آب کافی به سلامت کلیه و در کل به سلامتی بدن شما کمک فراوانی می کند. به اندازه کافی آب بنوشید. مصرف خیلی کم و یا خیلی زیاد مایعات می تواند به کلیه آسیب برساند. به توصیه ی پزشک خود در این زمینه عمل کنید و به میزان گفته شده آب بنوشید.
- مسکن ها: عبور سنگ کلیه و دفع آن ممکن است دردناک باشد. در موارد خفیف توصیه می شود از مسکن ها برای کاهش درد استفاده کنید. پزشکان معمولا مسکن هایی نظیر ایبوپروفن ، استامینوفن یا ناپروکسن سدیم را توصیه می کنند.
- دارو درمانی: پزشک ممکن است داروهایی را برای شما تجویز کند که باعث دفع سریع تر و راحت تر سنگ کلیه می شوند و بیمار درد کمتری را تحمل می کند.
بیماری سنگ کلیه می تواند دردناک باشد اما اگر به موقع شناسایی و درمان شود، خوشبختانه در اغلب موارد آسیب دائمی وارد نمی کند.
سنگ های بزرگ با علائم بیشتر و شدیدتر
سنگ های کلیه ی دیگری هم وجود دارند که به دلیل بزرگی و یا خونریزی، آسیب به کلیه در زمان دفع و عفونت مداوم در مجاری ادراری نمی توانند به روش های محافظه کارانه درمان شوند. روش های درمان اینگونه سنگ ها به شرح زیر است:
استفاده از امواج صوتی برای شکستن سنگ
برای برخی از سنگهای کلیه – بسته به اندازه و مکان – دکتر شما ممکن است یک روش لایت تریپسی موج ضربه ای(ESWL) را پیشنهاد کند. در این روش سنگ به قطعات کوچکتری تقسیم می شود. این روش حدود 45 تا 60 دقیقه طول می کشد و می تواند درد متوسطی را ایجاد کند. بنابراین ممکن است بیمار نیاز به بیهوشی داشته باشد. ESWL می تواند عوارضی مانند:
- خون در ادرار
- کبودی پشت یا شکم
- خونریزی در اطراف کلیه ها و یا سایر اندام ها
- ناراحتی های دفع سنگ های ریز
را برای بیمار ایجاد کند.
جراحی برای درمان سنگ های بزرگ کلیه به روش نفرولیتوتومی پوستی
جراحی برای از بین بردن سنگ های بزرگ کلیه با استفاده از تلسکوپ های کوچک و از طریق ایجاد برشی کوچک در پشت بیمار.
بیمار در طول این جراحی نیاز به بیهوشی عمومی دارد و برای یک الی دو روز در بیمارستان بستری می شود. اگر درمان به روش ESWL ناموفق باشد ممکن است پزشک از این روش برای درمان به عنوان روش جایگزین استفاده کند.
جراحی سنگ کلیه با استفاده از یک لوله ی نازک (یورتاك اسكوپ)
برای برداشتن سنگ کوچکتر در کورتیکواستروئید یا کلیه، پزشک ممکن است لوله ی نازک روشن (یورتاك اسكوپ) را كه از طریق مجرای ادراری و مثانه وارد بدن بیمار می شود، به کار ببرد و بعد از آن سنگ را به ابعاد بسیار ریزی می شکنند که بتواند از راه ادرار خارج شود. سپس پزشک شما می تواند یک لوله کوچک (استنت) را در مثانه بگذارد تا تورم را کاهش و تسکین دهد. در طول این روش ممکن است نیاز به بیهوشی عمومی یا موضعی داشته باشید.
روش های دیگری همچون جراحی غدد پاراتیروئید و Hyperparathyroidism هم در درمان سنگ های کلیه ی بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند.
پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه
پیشگیری از سنگ کلیه با کارهای جزئی و تغییر سبک زندگی امکان پذیر است. با رعایت نکات زیر، خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهید:
در طول روز آب بخورید
نوشیدن آب در سلامت کلیه ها نقش بسزایی دارد. معمولا پزشکان به افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند توصیه می کنند روزانه حدود 2.6 لیتر ادرار دفع کنند. برای رسیدن به این مقدار باید آب مصرف کنید. ممکن است اوایل نیاز به اندازه گیری ادرار داشته باشید تا بدانید برای دفع این مقدار ادرار به چه مقدار آب نیاز دارید. اگر شما در منطقه گرم و خشک زندگی می کنید و یا تمرینات ورزشی زیادی انجام می دهید ممکن است به مقدار آب بیشتری نسبت به افراد عادی نیاز داشته باشید.
منع خوردن غذاهای غنی از اگزالات
اگر سنگ کلیه شما از نوع سنگ های اگزالات کلسیم باشد، پزشک دستور محدود کردن غذاهای حاوی اگزالات را می دهد. مواد غذایی مانند :
- بامیه
- چغندر
- اسفناج
- سوسیس
- سیب زمینی شیرین
- آجیل
- چای
- شکلات
- فلفل سیاه
- محصولات سویا
رژیم غذایی کم پروتئین و کم نمک را انتخاب کنید. مقدار نمک غذا را کاهش دهید و سعی کنید از پروتئین های جایگزین مانند حبوبات استفاده کنید. در مورد مصرف کلسیم با پزشک خود مشورت کنید. مصرف مکمل های کلسیم با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه همراه است، بنابراین نیاز به مشورت با پزشک دارید. می توانید به کمک یک برنامه غذایی و مراجعه به متخصص تغذیه خطر ابتلا و یا عود مجدد بیماری سنگ کلیه را کاهش دهید.
