ذات الریه یا سینه پهلو چیست؟ {علائم، علل و درمان}

ذات الریه (سینه پهلو) یا به انگلیسی Pneumonia یک عفونت جدی ریه است که طیف گسترده ای داشته و می تواند از خفیف تا شدید (تهدید کننده زندگی) متغیر باشد و در موارد شدید ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با سینه پهلو (ذات الریه)، علل، علائم، روش‌ های تشخیص و گزینه‌ های درمانی موجود آن آشنا شوید. 

ذات الریه چیست؟

ذات الریه عفونت کیسه های هوایی (آلوئول) در یک یا هر دو ریه است. زمانی که فرد به سینه پهلو مبتلا می شود این کیسه ها ملتهب می شوند و پر از مایع یا چرک می شوند و رسیدن اکسیژن به جریان خون را دشوار می کنند. این بیماری می تواند علائمی مانند سرفه، تب، لرز، مشکل در تنفس، درد قفسه سینه و خستگی ایجاد کند. ذات الریه می تواند توسط عوامل بیماری زا مختلف از جمله باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و حتی انگل ها ایجاد شود.

علت ذات الریه چیست؟

ذات الریه در درجه اول توسط ارگانیسم های میکروبی ایجاد می شود که ریه ها را آلوده می کنند. در زیر، رایج‌ ترین انواع عوامل بیماری زایی که می‌ توانند منجر به ذات‌ الریه شوند را بررسی می‌کنیم.

پنومونی باکتریایی (ذات الریه باکتریایی)

پنومونی باکتریایی یکی از شایع ترین و جدی ترین اشکال سینه پهلو است. این نوع از ذات الریه زمانی اتفاق می‌ افتد که باکتری‌ ها به ریه‌ ها حمله می‌ کنند و باعث عفونت می‌ شوند. شایع ترین عوامل باکتریایی که باعث ذات الریه می شوند عبارتند از:

• استرپتوکوک پنومونیه: این مورد شایع ترین علت پنومونی باکتریایی در بزرگسالان است و در اغلب موارد به دنبال یک عفونت ویروسی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی رخ می دهد.
• هموفیلوس آنفلوانزا: یک علت شایع ذات الریه، به ویژه در افراد مبتلا به بیماری های مزمن ریوی مانند بیماری انسدادی مزمن ریه می باشد.
• لژیونلا پنوموفیلا: این باکتری باعث بیماری لژیونر نوعی از ذات الریه مرتبط با منابع آب آلوده مانند جکوزی، برج های خنک کننده و سیستم های تهویه هوا می شود.
• مایکوپلاسما پنومونیه: این نوع از ذات الریه توسط دسته متفاوتی از باکتری ها به نام مایکوپلاسما ایجاد می شود و معمولاً باعث شکل خفیف‌ تری از ذات‌ الریه می‌ شود که ممکن است نیازی به بستری شدن در بیمارستان نداشته باشد.

پنومونی ویروسی (ذات الریه ویروسی)

ویروس‌ ها عامل اصلی ذات‌ الریه به ویژه در کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند کودکان خردسال و سالمندان هستند. ذات الریه ویروسی معمولاً شدت کمتری نسبت به ذات الریه باکتریایی دارد اما همچنان می تواند منجر به عوارض جدی شود. ویروس های رایجی که باعث ذات الریه می شوند عبارتند از:

• ویروس آنفولانزا: ویروس آنفولانزا عامل اصلی ذات الریه ویروسی به ویژه در ماه های زمستان است. در برخی موارد، آنفولانزا می تواند به عنوان یک عفونت ثانویه منجر به ذات الریه باکتریایی شود.
• ویروس سین‌سیشیال تنفسی: این ویروس یک علت شایع ذات الریه در نوزادان و کودکان خردسال است.
• کروناویروس: ویروس کرونا می‌ تواند منجر به ذات‌ الریه شدید، به‌ ویژه در افراد مسن یا افرادی که دارای بیماری های زمینه‌ ای هستند شود.
• آدنوویروس و ویروس پاراآنفلوانزا: این ویروس ها نیز می توانند باعث ذات الریه ویروسی، به ویژه در کودکان شوند.

پنومونی قارچی (ذات الریه قارچی)

عفونت‌ های قارچی کمتر از عفونت‌ های باکتریایی یا ویروسی شایع هستند، اما همچنان می‌ توانند باعث سینه پهلو شوند، به‌ ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به اچ آی وی/ایدز یا کسانی که تحت شیمی‌ درمانی قرار دارند. سینه پهلو قارچی می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• هیستوپلاسموزیس: عفونت قارچی ناشی از قارچ هیستوپلاسما کپسولاتوم که اغلب در خاک آلوده به مدفوع خفاش یا پرنده یافت می شود.
• کوکسی‌دیوایدومیکوزیس: این عفونت ناشی از قارچ کوکسیدیوایدس می باشد که می تواند منجر به سینه پهلو قارچی شود.
• بلاستومایکوزیس: این نوع از پنومونی قارچی توسط قارچ هایی که در خاک و چوب های در حال پوسیدگی یافت می شوند به وجود می آید.

پنومونی آسپیراسیون (ذات‌ الریه استنشاقی)

ذات‌ الریه استنشاقی زمانی رخ می دهد که غذا، مایعات یا استفراغ به داخل ریه ها استنشاق می شود که منجر به عفونت می شود. این امر می تواند در صورتی اتفاق بیفتد که فرد در بلع مشکل داشته باشد که ممکن است به دلیل شرایط عصبی، مسمومیت با الکل یا آرام بخش رخ دهد. مواد استنشاق شده اغلب حاوی باکتری هایی هستند که می توانند منجر به عفونت در ریه ها شوند.

عوامل خطر ذات الریه

ذات الریه می تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما گروه های خاصی از افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند. برخی از عوامل خطر برای بیماری سینه پهلو عبارتند از:

• سن: کودکان زیر 2 سال و بزرگسالان بالای 65 سال بیشتر در معرض ذات الریه هستند.
• سیستم ایمنی ضعیف: افراد مبتلا به بیماری هایی مانند ایدز و سرطان یا کسانی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• بیماری های مزمن ریوی: بیماری هایی مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه و فیبروز کیستیک خطر ابتلا به سینه پهلو را افزایش می دهند.
• سیگار کشیدن: سیگار به ریه ها آسیب می رساند و سیستم ایمنی را ضعیف می کند و ابتلا به عفونت ها را راحت تر می کند.
• سابقه عفونت‌های تنفسی اخیر: افرادی که اخیراً به آنفولانزا، سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های تنفسی مبتلا شده‌ اند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ذات‌ الریه به عنوان یک عفونت ثانویه باشند.

علائم ذات الریه

علائم سینه پهلو با توجه به شدت عفونت و علت اصلی ایجاد آن می تواند متفاوت باشد. برخی از علائم ذات الریه در کودکان و بزرگسالان می تواند متفاوت باشد به همین دلیل علائم سینه پهلو در کودکان و بزرگسالان را به طور جدا بررسی می کنیم.

علائم سينه پهلو در كودكان

ذات الریه در کودکان می تواند جدی باشد و علائم ممکن است بر اساس سن و شدت عفونت متفاوت باشد. برخی از علائم رایج ذات الریه در کودکان عبارتند از:

• سرفه (می تواند خشک باشد یا خلط ایجاد کند)
• تنفس سریع یا مشکل در تنفس (گاهی همراه با گشاد شدن سوراخ های بینی)
• تب بالا (اغلب همراه با لرز)
• خستگی و تحریک پذیری
• از دست دادن اشتها
• خس خس سینه یا تنفس با صدای بلند
• استفراغ یا اسهال
• آبی شدن لب ها یا صورت

علائم ذات الریه در بزرگسالان

سینه پهلو در بزرگسالان می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و علائم اغلب به علت و سلامت کلی فرد بستگی دارد. برخی از علائم سینه پهلو در بزرگسالان عبارتند از:

• سرفه با خلط یا بی خلط
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه (به ویژه هنگام تنفس یا سرفه)
• خستگی یا ضعف
• تب بالا همراه با لرز
• گیجی (شایع تر در افراد مسن)
• تعریق

تشخیص ذات الریه

برای تشخیص ذات الریه یا سینه پهلو ابتدا پزشک به بررسی علائم پرداخته و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. در ادامه برای تایید تشخیص پزشک از روش های زیر استفاده می کند:

• رادیوگرافی قفسه سینه
•  آزمایش خون
• کشت خلط
• پالس اکسیمتری
• سی تی اسکن

به نقل قول از clevelandclinic:

Even if your healthcare provider confirms that you have pneumonia, sometimes, they can’t find the exact cause.

ترجمه: حتی اگر ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما تایید کند که شما به ذات الریه مبتلا هستید، گاهی اوقات، آنها نمی توانند علت دقیق آن را پیدا کنند.

منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4471-pneumonia

درمان ذات الریه

درمان سینه پهلو به نوع عفونت، شدت علائم و وضعیت سلامت کلی بیمار بستگی دارد. در ادامه به بررسی روش های رایج برای درمان ذات الریه می پردازیم.

آنتی بیوتیک ها

برای ذات الریه باکتریایی، آنتی بیوتیک ها درمان اولیه هستند. انتخاب آنتی بیوتیک به باکتری خاص شناسایی شده و سابقه پزشکی بیمار بستگی دارد. آنتی بیوتیک برای ذات الریه شامل موارد زیر است:

•  آموکسی سیلین
•  آزیترومایسین 
• فلوروکینولون 
• آنتی بیوتیک داخل وریدی (در موارد شدید)

داروهای ضد ویروسی

اگر سینه پهلو ناشی از ویروس باشد، ممکن است داروهای ضد ویروسی تجویز شود. به عنوان مثال اوسلتامیویر (تامیفلو) را می توان برای درمان ذات الریه مرتبط با آنفولانزا استفاده کرد. همچنین داروهای ضد ویروسی برای عفونت‌ های ویروسی خاص مانند کرونا ویروس وجود دارد.

داروهای ضد قارچ

برای سینه پهلو قارچی، بسته به نوع عفونت قارچی، ممکن است داروهای ضد قارچی مانند ایتراکونازول یا آمفوتریسین بی تجویز شود.

اکسیژن درمانی

در موارد شدید، افراد با سطح پایین اکسیژن خون ممکن است به اکسیژن مکمل نیاز داشته باشند. اکسیژن درمانی را می توان از طریق لوله های بینی یا ماسک های صورت برای کمک به تنفس راحت تر و حفظ سطح اکسیژن کافی انجام داد.

مسکن و داروی سرفه

مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند به مدیریت درد قفسه سینه و تب کمک کنند. همچنین ممکن است در برخی موارد از سرکوب‌ کننده‌ های سرفه استفاده شود.

بستری شدن در بیمارستان

برای موارد شدید سینه پهلو، به ویژه در افراد مسن یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است بستری شدن در بیمارستان ضروری باشد. در بیمارستان، بیماران ممکن است آنتی بیوتیک داخل وریدی و حمایت تنفسی دریافت کنند.

عوارض ذات الریه

ذات الریه می تواند منجر به عوارض جدی شود، به خصوص اگر به درستی درمان نشود یا در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف بروز پیدا کند. برخی از عوارض سینه پهلو عبارتند از:

• باکتریمی (می تواند کشنده باشد)
• پلورال افیوژن (تجمع مایع در اطراف ریه ها)
• آبسه ریه (حفره ای از چرک که در ریه ها تشکیل می شود)
• سندرم زجر تنفسی حاد 
• سپسیس 
• مشکلات مزمن ریوی

سوالات متداول در مورد ذات الریه یا سینه پهلو