عمل جراحی هیسترکتومی چیست؟ خطرات و مراقبت های بعد از عمل

این جراحی یک گزینه درمانی در معالجه سرطان رحم و سرطان دهانه رحم و همچنین  برخی از بیماری های خوش خیم است که ممکن است باعث درد و یا خونریزی شدید واژن شود. تومورهای فیبروم، اندومتریوز شدید، آدنومیوز (رشد غیر طبیعی دیواره رحم)، پرولاپس رحم (افتادگی رحم) و خونریزی غیرقابل کنترل واژن برخی از شرایط خوش خیم هستند که اغلب با هیسترکتومی درمان می شوند.

انواع مختلفی از تکنیک های جراحی برای این عمل وجود دارند. انتخاب روش بستگی به علت این جراحی دارد. روشهای جراحی سنتی شامل هیسترکتومی شکمی و واژن و همچنین روشهای جراحی جدیدتر شامل لاپاروسکوپی است که باعث کاهش چشمگیر زمان عمل و کاهش درد بعد از عمل می شود.

تمام هیسترکتومی ها در اتاق عمل بیمارستان تحت بی حسی موضعی یا عمومی انجام می شوند. تعدادی از روش مختلف برای انجام این درمان وجود دارد. برخی از آنها نیاز به برش جراحی استاندارد دارند. در حالی که برخی دیگر عمدتا از طریق لاپاروسکوپی با برشهای کوچک شکمی برای وارد کردن لاپاراسکوپ و سایر ابزارهای جراحی انجام می شود.

• هیسترکتومی شکمی (TAH): شامل برداشتن رحم و دهانه رحم از طریق برش شکمی است که طول آن 6-8 اینچ است.
• هیسترکتومی فوق رحمی یا زیر حفره ای : برداشتن رحم تا ورودی دهانه رحم (دریچه رحم به داخل کانال واژن یا زایمان) است. این عمل می تواند به روش لاپاروسکوپی یا از طریق برش های جراحی استاندارد انجام شود.
• هیسترکتومی رادیکال : این روش در درمان سرطان استفاده می شود. شامل از بین بردن برخی از بافت های اطراف رحم است. این کار معمولاً از طریق برش شکمی انجام می شود، اما می توان آن را با تکنیک لاپاروسکوپی به کمک روبات نیز انجام داد.
• هیسترکتومی واژینال : برداشتن رحم و دهانه رحم از طریق مهبل است. این روش شامل برش در واژن فوقانی است. در بسیاری موارد، لوله ها و تخمدان ها نیز می توانند از طریق واژن از بین بروند.
• هیسترکتومی لاپاروسکوپی (LH) : شامل برداشتن رحم به روشهای لاپاروسکوپی (حداقل تهاجمی) است. این روش با چندین برش ریز در زیر ناحیه ناف برای وارد کردن لاپاراسکوپ و مشاهده بدن انجام می شود. برای اینکه جراح داخل بدن را به وضوح مشاهده کند، حفره شکمی با یک گاز معمولاً دی اکسید کربن باد می شود. سپس رحم به صورت واژینال یا از طریق برش های کوچک شکمی با تقسیم بر قطعات کوچکتر استخراج می شود.
• اوفورکتومی : این جراحی شامل برداشتن تخمدان (ها) است و به معنای از بین بردن تخمدان (ها) و لوله (های) فالوپی است. در صورت لزوم ممکن است این روش همزمان با هیسترکتومی انجام شود.

قبل از اقدام به این درمان، پزشک باید خطرات و مزایای این درمان را بررسی کند و در مورد گزینه های درمانی جایگزین نیز با بیمار صحبت کند. معاینه کامل جسمی از جمله آزمایش خون قبل از عمل ضروری است. در بعضی موارد، مطالعات تصویربرداری (مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا اسکن MRI) قبل از عمل انجام می شود. در صورت لزوم، ممکن است بیوپسی آندومتر (نمونه برداری از بافت داخل رحم) برای رد کردن سرطان یا وضعیت پیش سرطانی دیواره رحم انجام شود. بسته به نوع روش انتخاب شده و نوع بیهوشی، آماده سازی های بعدی ممکن است شامل خالی نگه داشتن معده قبل از عمل باشد.

بهبودی کامل بعد از هیسترکتومی شکم می تواند 4 تا 6 هفته به طول انجامد.

به خانمها توصیه می شود که در طی یک روز بعد از عمل (در طی چند ساعت پس از انجام عمل لاپاروسکوپی) برخیزند و راه بروند تا احتمال ایجاد لخته های خون در پاها کاهش یابد و بهبودی هرچه سریع تر انجام شود.

مصرف مسکن ها برای کنترل درد در محل برش الزامی است. خانمهایی بعد از  بی حسی عمومی حالت تهوع دارند، نیاز بیشتری به مصرف مسکن خواهند داشت.

بهبودی کامل بعد از هیسترکتومی شکم می تواند 4 تا 6 هفته به طول انجامد. زمان بهبودی برای یک هیسترکتومی واژن به روش لاپاروسکوپی کوتاهتر است. مقاربت جنسی نیز می تواند 4 تا 6 هفته پس از انجام عمل از سر گرفته شود.

عوارض هیسترکتومی، مانند هر عمل جراحی، شامل خونریزی و عفونت به همراه خطرات مرتبط با داروهای مورد استفاده در بیهوشی است. سایر عوارض احتمالی مخصوص شامل آسیب به روده، مثانه یا مجرای ادرار است. آسیب عصبی؛ و عفونت ادراری یا حتی مرگ نیز ممکن است، از عوارض این درمان باشد.

اگر زنی قبل از رسیدن به یائسگی، اقدام به برداشت همزمان تخمدان ها یا همان عمل هیسترکتومی نماید. علائم یائسگی به طور معمول طی چند روز شروع می شود. این علائم می تواند شامل گرگرفتگی، خشکی واژن، ناراحتی در هنگام مقاربت جنسی و اختلالات خلقی باشد. در صورت لزوم ، این علائم با هورمون درمانی (HT) قابل بهبودی هستند.

پزشک بعد از انجام عمل، چندین هفته قرار ملاقات پیگیری را تعیین می کند. تعداد ویزیت های پیگیری تا حد زیادی به پیشرفت بیمار بستگی دارد. این جراحی یک روش معمول و بی خطر است. اکثر زنان بدون عارضه بهبود می یابند. این روش در درمان تومورهای فیبروئید، آدنومیوز و خونریزی غیر طبیعی واژینال موثر است به خصوص اگر گزینه های درمانی کمتر تهاجمی در این موارد موفق نبوده اند. همچنین هیسترکتومی به عنوان بخشی از درمان سرطان دهانه رحم کاربرد داشته و بسته به نوع و مرحله سرطان نتیجه درمان متفاوت است.