اختلال شخصیت مرزی چیست؟ | علائم، علت و درمان
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک وضعیت سلامت روان است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دارای نوسانات شدید خلقی، روابط ناپایدار و مشکل در کنترل احساسات خود هستند. همچنین این افراد در معرض خطر بیشتری برای خودکشی و رفتارهای خود مخرب هستند. روش های متفاوتی برای مدیریت بهتر این اختلال وجود دارد اما گفتار درمانی، درمان اصلی برای اختلال شخصیت مرزی محسوب می شود. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با اختلال شخصیت مرزی و روش های درمان آن آشنا شوید.
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی یک وضعیت سلامت روانی است که بر احساس افراد نسبت به خود و دیگران تاثیر می‌گذارد، به همین دلیل عملکرد مناسب در زندگی روزمره را مختل می کند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی در مدیریت احساسات خود مشکل داشته و ترس شدیدی از رها شدن یا تنها ماندن دارند. این افراد حتی اگر بخواهند روابط عاشقانه و پایدار داشته باشند، ترس از رها شدن اغلب منجر به نوسانات خلقی و عصبانیت در آنها می شود. آنها همچنین تمایل به نشان دادن رفتارهای تکانشی و خطرناک، مانند رانندگی بی احتیاط و تهدید به خودآزاری دارند. همه این رفتارها حفظ روابط را برای آنها دشوار می کند.
اختلال شخصیت مرزی معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می شود. این وضعیت در سنین جوانی جدی تر است. نوسانات خلقی، عصبانیت و تکانشگری اغلب با افزایش سن بهتر می شوند. اما مسائل اصلی خودانگاره و ترس از رها شدن و همچنین مسائل مربوط به رابطه همچنان ادامه دارد.
تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی
در اختلال دوقطبی و شخصیت مرزی فرد نوسانات گسترده در خلق و خو و رفتار را تجربه می کند، اما این دو اختلال از یکدیگر متمایز هستند. در اختلال شخصیت مرزی خلق و خو و رفتار فرد به سرعت در پاسخ به استرس به ویژه در هنگام ارتباط با سایر افراد تغییر می کند، در حالی که در اختلال دوقطبی، خلق و خوی فرد پایدارتر و کمتر واکنشی است. همچنین افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تمایل بیشتری به تجربه دوره های شیدایی و افسردگی دارند به همین دلیل تغییرات قابل توجهی در انرژی و فعالیت آنها قابل مشاهده است اما در اختلال شخصیت مرزی فرد درد عاطفی شدید، احساس پوچی، ناامیدی، خشم و تنهایی را تجربه می کند.
علائم اختلال شخصیت مرزی
علائم و نشانه های اختلال شخصیت مرزی معمولاً در اواخر سال های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می شوند. یک اتفاق نگران کننده یا تجربه استرس زا می تواند علائم این اختلال را تحریک کرده یا آنها را تشدید کند. علائم ممکن است برای هر فرد کمی متفاوت باشد. اما افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی حداقل پنج مورد از علائم زیر را در طول زمان خواهند داشت:
- ترس شدید نسبت به رهان شدن و واکنش ها و رفتارهای افراطی برای اجتناب از رها شدن
- الگویی از روابط ناپایدار و شدید، زیرا این افراد تمایل دارند دیدگاه خود را نسبت به دیگران به طور ناگهانی و چشمگیر تغییر دهند.
- تغییرات سریع در دید نسبت به خود شامل تغییر اهداف و ارزش ها و همچنین بد دیدن خود
- تغییرات سریع و شدید در خلق و خو که در طی چند ساعت یا چند روز اتفاق می افتد
- رفتارهای تکانشی و خطرناک مانند رانندگی بی پروا، دعوا، مصرف مواد، پرخوری یا فعالیت جنسی ناپایدار
- اقدام به خودکشی، تهدید به خودکشی (معمولا در واکنش به رها شدن) و خود آزاری مانند کشیدن مو و بریدن بدن
- احساس پوچی مداوم و تجربه احساس غم و بی حوصلگی
- مشکل در کنترل خشم و عصبانیت شدید و نامناسب با موقعیت
- دوره های پارانویای مرتبط با استرس و از دست دادن تماس با واقعیت، خود یا بدن
همه افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی همه علائم بالا را تجربه نمی کنند. شدت، فراوانی و طول مدت علائم برای هر فرد می تواند متفاوت باشد.
علت اختلال شخصیت مرزی
علت دقیقی برای اختلال شخصیت مرزی شناخته نشده است، اما عواملی وجود دارند که بر این اختلال تاثیر می گذارند. برخی از علل اختلال شخصیت مرزی عبارتند از:
- آزاری جنسی، عاطفی یا فیزیکی در دوران کوکی
- جدایی مادر
- مرزهای نامناسب خانوادگی
- اختلال مصرف مواد در والدین
- داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به این اختلال
- ارتباط برقرار نکردن درست بخش هایی از مغز که احساسات و رفتارها را کنترل می کنند
- عوامل محیطی به ویژه در کودکی
انواع اختلال شخصیت مرزی
چهار نوع اختلال شخصیت مرزی به طور گسترده پذیرفته شده است. هر فرد می تواند بیش از یک نوع اختلال شخصیت مرزی را به طور همزمان یا در مراحل مختلف زندگی خود تجربه کند. همچنین ممکن است شرایط فرد با هیچ یک از این 4 نوع مطابقت نداشته باشد. انواع اختلال شخصیت مرزی شامل:
- اختلال شخصیت مرزی دلسرد: این نوع از اختلال شخصیت مرزی با عنوان اختلال شخصیت مرزی ناامید نیز شناخته می شود. افرادی که از این اختلال شخصیت مرزی رنج می برند معمولا از رها شدن می ترسند. بنابراین تمایل دارند برای جلوگیری از رها شدن خیالی و واقعی دست به اقدامات افراطی بزنند. در مقایسه با افراد مبتلا به سایر انواع اختلال شخصیت مرزی، افراد مبتلا به این نوع احساسات خود را پنهان نگه می دارند. همچنین مشاهده شده است که آنها دوست دارند خود را به جای دیگران سرزنش کنند.
- اختلال شخصیت مرزی تکانشی: رفتار تکانشی یکی از علائم اولیه اختلال شخصیت مرزی است. افراد مبتلا به این اختلال تمایل دارند به روش های تکانشی و خطرناک عمل کنند. در اغلب موارد آنها بدون توجه به افراد دیگر یا عواقب احتمالی کارهای خود دست به عمل می زنند.
- اختلال شخصیت مرزی آزاردهنده: افراد مبتلا به این نوع اختلال شخصیت مرزی ممکن است یک لحظه عصبانی و لحظه ای دیگر عبوس یا غمگین به نظر برسند. آنها به طور غیرقابل پیش بینی بین احساسات در نوسان هستند. آنها همچنین ممکن است احساس کنند مورد بی مهری قرار گرفته اند. این امر می تواند به میل ناسالم برای کنترل و چالش های روابط منجر شود.
- اختلال شخصیت مرزی خود ویرانگر: افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی خود ویرانگر با نفرت از خود مبارزه می کنند و اغلب در مورد آن احساس تلخی می کنند. این افراد ممکن است دست به خودآزاری، سوء مصرف مواد، فعالیت های مخاطره آمیز به دنبال آدرنالین و تهدید یا اقدام به خودکشی بزنند.
تشخیص اختلال شخصیت مرزی
شخصیت در طول رشد کودک و نوجوان به تکامل خود ادامه می دهد. به همین دلیل، روانشناسان و مشاوران معمولاً فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را تا سن 18 سالگی تشخیص نمی دهند. گاهی اوقات، اگر علائم قابل توجه باشد و حداقل یک سال طول بکشد، ممکن است یک فرد کمتر از 18 سال به اختلال شخصیت مرزی تشخیص داده شود. برخی از اقداماتی که برای تشخیص این اختلال انجام می شوند شامل:
- مصاحبه مفصل با یک متخصص سلامت روان.
- ارزیابی سلامت روان که ممکن است شامل تکمیل یک سری سوالات باشد.
- بررسی تاریخچه پزشکی، سابقه مشکلات روانی در خانواده و معاینه فرد.
- بحث در مورد علائم.
درمان اختلال شخصیت مرزی
معمولا نوع درمان اختلال شخصیت مرزی با توجه به علائم، سن و شرایط سلامت عمومی هر فرد انجام می شود. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به درمان ها پاسخ می دهند و بهبود پیدا می کنند. درمان اصلی که برای اختلال شخصیت مرزی استفاده می شود گفتار درمانی است که در گاهی موارد ممکن است با استفاده از داروها همراه باشد. در ادامه به بررسی روشهای موجود برای درمان اختلال شخصیت مرزی می پردازیم.
روان درمانی (گفتار درمانی)
روان درمانی یا گفتار درمانی یکی از بهترین درمان ها برای اختلال شخصیت مرزی است. هدف از این درمان، این است که به فرد کمک کند انگیزه ها و ترس های مرتبط با افکار و رفتار خود را پیدا کرده و ارتباط مثبت تری با دیگران برقرار کند. انواع روان درمانی که برای اختلال شخصیت مرزی استفاده می شود شامل:
رفتار درمانی دیالکتیکی برای اختلال شخصیت مرزی: این نوع درمان به طور خاص برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ایجاد شده است. رفتار درمانی دیالکتیکی بر کمک به پذیرش واقعیت زندگی و رفتارهای خود و همچنین کمک به یادگیری در ایجاد تغییر در زندگی از جمله رفتارهای غیر مفید تمرکز می کند. این درمان به افراد می آموزد که چگونه احساسات خود را کنترل کنند، رفتارهای خود مخرب را کاهش دهند و و روابط خود با دیگران را بهبود ببخشند.
درمان شناختی رفتاری: این یک نوع درمان ساختاریافته و هدف گرا است. درمان شناختی رفتاری به فرد کمک می کند تا باورهای خود که ناشی از تحریف در دیده ها است را تغییر دهد و همچنین می تواند به مشکلات رابطه کمک کند. هدف از این درمان این است که فرد یاد بگیرد افکار منفی را شناسایی کند و با آنها کنار بیاید و نوسانات خلقی را کاهش دهد.
گروه درمانی: این نوعی از روان درمانی است که در آن گروهی از افراد با هم در یک مکان جمع می شوند تا مشکلات خود را با هم زیر نظر یک درمانگر یا روانشناس شرح دهند و به بحث بگذارند. گروه درمانی ممکن است به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک کند تا به طور مثبت با دیگران تعامل داشته باشند و احساسات خود را به طور موثر بیان کنند.
داروهای اختلال شخصیت مرزی
در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت مرزی تولید شده باشد. اما برخی از داروها وجود دارند که ممکن است به کاهش علائم این اختلال کمک کنند. داروهایی که ممکن است برای درمان اختلال شخصیت مرزی تجویز شوند معمولا برای کمک به افسردگی، تکانشگری، پرخاشگری یا اضطراب ناشی از این اختلال هستند.
زندگی با بیمار مبتلا به اختلال شخصیت مرزی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی معمولاً در روابط، به ویژه با افراد نزدیک به خود، مشکل دارند. نوسانات خلقی شدید، طغیان خشم، ترس مزمن از رها شدن، و رفتارهای تکانشی و غیرمنطقی آنها می تواند باعث شود که افراد اطراف آنها احساس درماندگی، سوء استفاده و عدم تعادل کنند. فرد در زندگی با بیمار مبتلا به اختلال شخصیت مرزی می تواند با مدیریت واکنش های خود، ایجاد محدودیت های محکم و بهبود ارتباط خود با مبتلا به تغییر رابطه خود با فرد مبتلا کمک کنید. در واقع، تحقیقات نشان می دهند بیمارانی که حمایت و ثبات بیشتری را در خانه دارند، زودتر از کسانی که روابطشان آشفت ه‌تر و ناامن است، بهبود پیدا می کنند. برخی از اقداماتی که می توانید در مقابل این افراد انجام دهید عبارتند از:
- به آنها در جستجوی درمان و کسب حمایت کمک کنید
- اگر فرد مبتلا عصبی است با او درگیر یک مشاجره نشوید و صبر کنید تا هردو آرامش خود را به دست آورید.
- سعی کنید به جای قضاوت در مورد واکنش های افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به آنها گوش دهید و احساسات آنها را بپذیرید.
- آرام باشید و اگر احساس می کنید عصبانی یا ناراحت هستید، سعی کنید زمانی را به تنهایی بگذرانید تا از فرد کمی فاصله بگیرید.
- در زمان سختی ها ویژگی های مثبت افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را به آنها یادآوری کنید.
- مرزهای واضحی تعیین کنید و اگر فرد در مورد طرد شدن یا رها شدن احساس ناامنی می کند با آرامش در مورد احساسات خود نسبت به آنها صحبت کنید.
- زمانی که فرد احساس خوبی دارد از او بپرسید که چگونه می‌توانید در مواقع سختی به او کمک کنید و از قبل برای این شرایط برنامه ریزی کنید.
- با او صحبت کنید و سعی کنید بفهمید که چه نوع موقعیت ها یا مکالماتی (محرک ها) ممکن است باعث ایجاد افکار و احساسات منفی در آنها شود و سعی کنید از ایجاد محرک ها خودداری کنید.
- برای آنها حواس پرتی ایجاد کنید و سعی کنید فعالیت ها یا کارهایی مانند تماشای فیلم را پیشنهاد دهید.
- مراقبت از شخص دیگری می تواند سخت و استرس زا باشد و مهم است که به یاد داشته باشید که سلامت روان شما نیز مهم است. پس در مراقبت از خود غفلت نکنید.
به نقل قول از helpguide:
It’s important to recognize when it’s safe to start a conversation. If your loved one is raging, verbally abusive, or making physical threats, now is not the time to talk.
ترجمه: مهم است که تشخیص دهید چه زمانی شروع مکالمه ایمن است. اگر فرد مورد علاقه شما خشمگین است، توهین کلامی یا تهدید فیزیکی دارد، اکنون وقت صحبت کردن نیست.
سوالات متداول در مورد اختلال شخصیت مرزی
با گذشت زمان، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی بر علائم خود غلبه کرده و بهبود می یابند. درمان اختلال شخصیت مرزی ممکن است شامل روان درمانی فردی یا گروهی باشد که توسط متخصصان انجام می شود.
اختلال شخصیت مرزی عمدتاً با استفاده از روان درمانی که به عنوان گفتار درمانی نیز شناخته می شود، درمان می شود. اما در کنار آن ممکن است درمان دارویی نیز توصیه شود. همچنین اگر سلامت فرد در خطر باشد ممکن است پزشک توصیه کند که فرد در بیمارستان بماند.
سن شروع اختلال شخصیت مرزی معمولا در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی است، اما علائم این اختلال ممکن است در نوجوانی و کودکی نیز بروز پیدا کنند اما معمولا از تشخیص آن به عنوان اختلال شخصیت مرزی خودداری می شود زیرا افراد در این سنین به طور کلی تغییر در رفتار را تجربه می کنند.
