ترومای کودکی | انواع، تاثیرات آن در بزرگسالی + درمان
بسیاری از افراد در دوران کودکی، آسیب های روحی را تجربه می کنند که منجر به زخم های عاطفی، روانی یا جسمی ماندگار در زندگی آنها می شود. تروماهای کودکی می توانند از سوء استفاده و بی توجهی گرفته تا قرار گرفتن در معرض خشونت یا بی ثباتی در خانه متغیر باشند. این آسیب ها می توانند بر تمام ابعاد زندگی فرد، از جمله روابط، سلامت روان، سلامت جسمی و حتی رشد مغز تاثیر بگذارند. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با ترومای کودکی، انواع، علائم و روش های درمان آن آشنا شوید.
ترومای کودکی چیست؟
ترومای کودکی (Childhood Trauma) هر اتفاقی است که حس امنیت، ثبات یا دلبستگی کودک را مورد تهدید قرار می دهد. یک اتفاق مشترک می تواند بر دو کودک تاثیر متفاوتی داشته باشد، به این معنا که دو کودک ممکن است یک موقعیت یکسان را تجربه کنند، اما بسته به عواملی مانند خلق و خو و میزان تحمل، واکنش های متفاوتی نشان دهند.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) بر اساس تحقیقاتی که انجام داده است ده نوع شایع از ترومای کودکی را معرفی می کند که شامل سوء استفاده جسمی، عاطفی و جنسی؛ غفلت؛ مشاهده خشونت خانگی؛ زندگی با فردی که سوء مصرف مواد یا بیماری روانی دارد؛ جدایی یا حبس والدین؛ و قرار گرفتن در معرض خشونت اجتماعی می شود. همچنین این مطالعه ارتباط بین تروماهای کودکی و ابتلا به مشکلات سلامت در بزرگسالی را نیز تایید می کند.
انواع ترومای کودکی
آسیب های دوران کودکی با توجه به ماهیت و مدت زمان تجربه آنها به چندین نوع متفاوت تقسیم می شوند. در ادامه به بررسی رایج ترین انواع تروماهای دوران کودکی می پردازیم.
ترومای کودکی حاد
ترومای کودکی حاد در اثر یک اتفاق آسیب زای واحد رخ می دهد، مانند تصادف رانندگی، بلایای طبیعی یا از دست دادن ناگهانی یکی از عزیزان.
ترومای کودکی مزمن
ترومای کودکی مزمن در اثر قرار گرفتن مکرر و طولانی مدت در موقعیت های استرس زا، مانند سوء استفاده جسمی یا عاطفی مداوم رخ می دهد.
ترومای کودکی پیچیده
ترومای کودکی پیچیده در اثر چندین رویداد آسیب زا ایجاد می شود که اغلب میان فردی و طولانی مدت هستند، مانند غفلت طولانی مدت یا خشونت خانگی.
ترومای کودکی رشدی
ترومای کودکی رشدی به تجربیات اولیه ای اشاره دارد که دلبستگی و رشد طبیعی کودک را مختل می کنند، که معمولاً شامل غفلت یا مراقبت های نامنظم در دوران نوزادی و اوایل کودکی است.
علت ترومای کودکی چیست؟
علت ایجاد ترومای کودکی در هر فرد بسیار متفاوت است، اما معمولا از مواردی ناشی می شود که کودک توانایی مقابله با آنها را ندارد، برخی از علل رایج عبارتند از:
- سوء استفاده جسمی یا جنسی: آسیب جسمی یا تجاوز توسط بزرگسالان یا همسالان می تواند به شدت حس امنیت و اعتماد کودک را تحت تاثیر قرار دهد.
- سوء استفاده عاطفی: تحقیر، طرد یا دستکاری روانی مداوم می تواند عزت نفس کودک را از بین ببرد و در او ناامنی های طولانی مدت ایجاد کند.
- غفلت: برآورده نکردن نیازهای اساسی کودک برای غذا، سرپناه، محبت یا نظارت می تواند اثرات مخربی بر رشد داشته باشد.
- خانواده نابسامان: بزرگ شدن در خانه ای با خشونت خانگی، سوء مصرف مواد یا بیماری روانی می تواند کودک را در معرض استرس مداوم قرار دهد.
- جدایی یا از دست دادن والدین: مرگ، طلاق یا رها شدن توسط یکی از والدین می تواند باعث درد عمیق عاطفی و مشکلات دلبستگی شود.
- مشکلات جامعه: زندگی در محیط های ناامن یا آوارگی در اثر جنگ می تواند منجر به ترس مزمن و گوش به زنگ بودن بیش از شود.
- قلدری و طرد همسالان: طرد شدن مکرر یا قلدری کلامی و فیزیکی توسط همسالان می تواند بر عزت نفس کودک تاثیر بگذارد.
علاوه بر موارد بالا، برخی از عوامل وجود دارند که می توانند خطر بروز ترومای کودکی را افزایش دهند، مانند فقر، بیکاری والدین و قرار گرفتن در معرض تبعیض یا نابرابری سیستماتیک.
تاثیرات ترومای کودکی
تروماهای کودکی می توانند بر نحوه درک فرد از خود و جهان تاثیر بسیار زیادی داشته باشند. این تاثیرات فقط بر روان و رفتار فرد تاثیر نمی گذارند، بلکه می توانند آسیب های جسمی متعددی را نیز به همراه داشته باشند. در ادامه به بررسی بیشتر تاثیرات روانی، جسمی و رفتاری ترومای کودکی می پردازیم.
اختلال تنظیم هیجانی
کودکانی که دچار آسیب روانی می شوند، اغلب در شناسایی، ابراز یا کنترل هیجانات خود مشکل دارند. این افراد ممکن است بین بی حسی و طغیان های شدید هیجانی در نوسان باشند، یا خشم، غم یا اضطراب را در خود پرورش دهند که تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند.
عزت نفس پایین
یکی از تاثیرات رایج آسیب های روحی، احساس گناه و شرم است. بسیاری از افرادی که ترومای کودکی را تجربه می کنند، در بزرگسالی تصور می کنند که مسئول رنج خود بوده اند یا لیاقت عشق و دوست داشته شدن را ندارند. این امر می تواند منجر به رفتارهای خود تخریبی و مشکل در ایجاد روابط سالم شود.
مشکلات وابستگی
آسیب های اولیه، به ویژه غفلت یا مراقبت های ناپایدار در دوران کودکی، می توانند در توانایی ایجاد وابستگی سالم مشکل ایجاد کنند. افرادی که این تروماها را در کودکی تجربه کرده اند، ممکن است در بزرگسالی دچار ترس از رها شدن شوند یا برعکس، به طور کلی از صمیمیت با دیگران اجتناب کنند. در اغلب موارد این مشکلات در روابط عاشقانه به صورت اضطراب، بی اعتمادی یا وابستگی بیش از حد بروز پیدا می کنند.
مشکلات شناختی
تروما می تواند تمرکز، حافظه و توانایی های حل مسئله را مختل کند. بسیاری از کودکانی که تجارب آسیب زا دارند در مدرسه با مشکل مواجه می شوند زیرا مغز آنها به جای یادگیری، درگیر بقا است. این امر می تواند تا بزرگسالی این کودکان ادامه پیدا کند و بر عملکرد کاری و تصمیم گیری آنها نیز تأثیر بگذارد.
اختلال در رشد مغز
تحقیقات علمی نشان می دهند که ترومای کودکی می تواند در مغز در حال رشد کودکان تغییر ایجاد کند. بادامه مغز (آمیگدال) که ترس را پردازش می کند، ممکن است بیش از حد فعال شود و فرد را نسبت به استرس واکنش پذیرتر کند. در عین حال، هیپوکامپ که به تنظیم حافظه کمک می کند، ممکن است کوچک شود و منجر به مشکلاتی در تشخیص بین تهدیدهای گذشته و حال شود.
مشکلات جسمی
قرار گرفتن مداوم در معرض هورمون های استرس مانند کورتیزول می تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند و منجر به مشکلات سلامتی طولانی مدت، از جمله بیماری های قلبی عروقی، دیابت و اختلالات خود ایمنی شود. همچنین تحقیقات نشان می دهند که افرادی که امتیاز بالایی در تست تجربیات نامطلوب دوران کودکی (Adverse Childhood Experiences) کسب کرده اند با افزایش خطر چاقی، درد مزمن و حتی مرگ زودرس مواجه هستند.
مشکلات رفتاری
رفتار کودکانی که با آسیب روبرو می شوند، میتواند با یکدیگر متفاوت باشد. برخی ممکن است گوشه گیر شوند و برخی دیگر پرخاشگرانه رفتار می کنند. رفتارهایی که ممکن است این افراد از خود نشان دهند شامل:
- مشکل در خواب.
- کابوس دیدن مکرر.
- پسروی، مانند شب ادراری یا صحبت کردن با کودکان.
- طغیان های عاطفی.
- رفتارهای پرخطر در نوجوانی، مانند مصرف مواد یا خودآزاری.
- مشکلات در رعایت مرزهای اجتماعی.
تشخیص ترومای کودکی
تشخیص ترومای کودکی نیاز به ارزیابی حرفه ای دارد. متخصصان سلامت روان (روانشناس یا روانپزشک) از ترکیبی از مصاحبه های بالینی، مشاهدات رفتاری و ابزارهای استاندارد مانند پرسشنامه غربالگری آسیب های کودک (CTSQ) استفاده می کنند. همچنین جمع آوری اطلاعات از والدین و اطرافیان برای درک رفتار فرد در محیط های مختلف ضروری است.
درمان ترومای کودکی
درمان تروماهای کودکی امکان پذیر است، اما به زمان، صبر و راهنمایی حرفه ای نیاز دارد. در ادامه به بررسی بهترین روش های درمان ترومای کودکی می پردازیم.
درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما
درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما، یکی از درمان های توصیه شده برای کودکان و نوجوانان آسیب دیده از تروما است. این درمان به افراد کمک می کند تا افکار تحریف شده مربوط به رویداد آسیب زا را تشخیص دهند، آنها را تغییر دهند و مهارت های مقابله با آنها را بیاموزند.
حساسیت زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد
حساسیت زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد با استفاده از تحریک دو طرفه (مانند حرکات چشم) به افراد کمک می کند که خاطرات دردناک را پردازش کنند تا از آسیب های روحی بهبود پیدا کنند. این روش به ویژه برای افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه یا تجربیات آسیب زای حل نشده مؤثر است.
بازی درمانی
برای کودکان کوچکتر که نمی توانند تجربیات خود را به صورت کلامی بیان کنند، بازی درمانی یک محیط امن فراهم می کند. از طریق بازی نمادین، درمانگران می توانند به کودکان کمک کنند تا احساسات پیچیده خود را پردازش کرده و حس کنترل را بازسازی کنند.
درمان های مبتنی بر بدن
درمان هایی که بر آگاهی جسمی تمرکز دارند، مانند یوگا یا ذهن آگاهی، می توانند به تنظیم سیستم عصبی و کاهش علائم فیزیولوژیکی تروما کمک کنند.
گروه درمانی
مشارکت اعضای خانواده در درمان می تواند روابط آسیب دیده را بهبود ببخشد و درک متقابل را افزایش دهد. همچنین گروه درمانی می تواند فرصت بودن در کنار همسالان و کاهش احساس انزوا را فراهم کند.
به نقل قول از verywellmind:
Focus on developing predictable, nurturing, and safe environments. The best way to counteract trauma is building an internal sense of safety.
ترجمه: بر ایجاد محیط های قابل پیش بینی، پرورش دهنده و امن تمرکز کنید. بهترین راه برای مقابله با تروماهای روحی، ایجاد حس امنیت درونی است.
منبع: https://www.verywellmind.com/what-are-the-effects-of-childhood-trauma-4147640
در صورتی که ترومای کودکی درمان نشود، حتی در بزرگسالی نیز می تواند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل توصیه می شود که اگر با این مشکل درگیر هستید حتما برای درمان آن به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
