خون در ادرار (هماچوری) در زنان و مردان نشانه چیست؟

خون در ادرار یا در اصطلاح پزشکی هماچوری، علامتی است که میتواند نگران کننده باشد. هماچوری همیشه خطرناک نیست اما گاهی میتواند نشان دهنده یک مشکل جدی سلامتی باشد. میزان خون در ادرار ممکن است به قدری زیاد باشد که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده باشد (هماچوری شدید) یا فقط در زیر میکروسکوپ قابل تشخیص باشد (هماچوری میکروسکوپی). صرف نظر از میزان آن، هماچوری طبیعی نیست و برای تشخیص علت آن باید ارزیابی پزشکی فوری انجام شود. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با علت خون در ادرار زنان و مردان و روشهای درمان آن آشنا شوید.

هماچوری چیست؟

هماچوری به وجود گلبول های قرمز خون در ادرار اشاره دارد. ادرار به طور معمول زرد و بدون خون است. زمانی که خون در ادرار وجود دارد، بسته به مقدار خون و مدت زمانی که در مجاری ادرار بوده است، رنگ آن ممکن است از صورتی روشن تا قهوه ای تیره متغیر باشد. انواع هماچوری عبارتند از:

• هماچوری ناخالص: خون در ادرار که با چشم قابل مشاهده است. این ادرار ممکن است صورتی، قرمز یا قهوه ای به نظر برسد.
• هماچوری میکروسکوپی: خون با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست، اما در زیر میکروسکوپ یا از طریق آزمایش ادرار در طول معاینات معمول پزشکی تشخیص داده می شود.

خون در ادرار نشانه چیست؟

علل متعددی برای وجود خون در ادرار وجود دارد که از مشکلات جزئی گرفته تا بیماری های تهدید کننده زندگی را شامل می شود. در ادامه به بررسی رایج ترین علل هماچوری می پردازیم.

عفونت های دستگاه ادراری 

عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) یکی از علل شایع هماچوری، به ویژه در زنان می باشند. هنگامی که باکتری ها دستگاه ادراری را آلوده می کنند، باعث التهاب و تحریک می شوند که می تواند منجر به خونریزی شود. علائم رایج عفونت های دستگاه ادراری عبارتند از:

• احساس سوزش در هنگام ادرار
• میل مکرر به ادرار کردن
• ادرار بدبو
• درد زیر شکم
• تب (در برخی موارد)

عفونت کلیه 

عفونت کلیه (پیلونفریت) یکی از جدی ترین علل عفونت ادراری است که کلیه‌ ها را تحت تأثیر قرار می‌ دهد. این عفونت می تواند باعث هماچوری شود. برخی از علائم عفونت کلیه شامل:

• تب شدید
• درد پهلو
• حالت تهوع و استفراغ
• خستگی

در بسیاری از موارد زمانی که خون در ادرار همراه با درد پهلو است علت آن عفونت کلیه می باشد.

سنگ کلیه

رسوبات مواد معدنی سخت در کلیه ها یا مجاری ادراری می تواند به پوشش داخلی آسیب برساند و باعث خونریزی شود که وارد ادرار می شود. علائم مرتبط با سنگ کلیه شامل موارد زیر است:

• درد شدید کمر یا شکم
• حالت تهوع
• فوریت یا ادرار همراه با درد
• ادرار صورتی، قرمز یا قهوه ای

سرطان های دستگاه ادراری

بدخیمی در سیستم ادراری می تواند باعث ایجاد خون در ادرار شود. در بسیاری از موارد، هماچوری اولین علامت سرطان های دستگاه ادراری مانند سرطان مثانه و سرطان کلیه است. معمولا سرطان های مرتبط با دستگاه ادراری علاوه بر هماچوری با علائم دیگری همراه هستند، از جمله:

• کاهش وزن
• خستگی
• درد در هنگام ادرار (کمتر شایع است)
• تکرر ادرار

پروستات بزرگ شده 

در مردان، بزرگ شدن غده پروستات می تواند مجرای ادرار را تحت فشار قرار دهد و در جریان ادرار اختلال ایجاد کند و گاهی باعث ایجاد خون در ادرار شود. برخی از علائم بزرگ شدن پروستات شامل:

• جریان ضعیف ادرار
• مشکل در شروع ادرار
• تکرر ادرار در شب
• تخلیه ناقص مثانه

گلومرولونفریت

گلومرولونفریت نوعی بیماری کلیوی است که منجر به التهاب واحدهای فیلتر کننده کلیه (گلومرول ها) می شود و اغلب به دلیل بیماری های خود ایمنی، عفونت ها یا سایر شرایط سیستمیک ایجاد می شود. گلومرولونفریت می تواند با علائم زیر نیز همراه باشد:

• تورم در صورت یا پاها
• فشار خون بالا
• ادرار کف آلود (نشان دهنده از دست دادن پروتئین)

آسیب

آسیب به کلیه ها یا مجاری ادراری ناشی از تصادفات، ورزش یا پروسه های تهاجمی (مانند سوندگذاری) می تواند منجر به هماچوری شود.

داروها

همه داروها می توانند منجر به ایجاد عوارض جانبی خاصی شوند. برخی از داروها ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی باعث ایجاد خون در ادرار شوند، رایج ترین داروهایی که ممکن است منجر به هماچوری شوند عبارتند از:

• داروهای ضد انعقاد (مانند وارفارین و آسپرین)
• سیکلوفسفامید (یک داروی شیمی درمانی)
• پنی سیلین (واکنش های آلرژیک نادر)

ورزش شدید

فعالیت بدنی شدید، به ویژه دویدن در مسافت طولانی، که به عنوان «هماچوری ناشی از ورزش» شناخته می شود، گاهی اوقات می تواند به دلیل ضربه به مثانه، کم آبی یا تجزیه گلبول های قرمز خون، منجر به ایجاد خون در ادرار شود.

اختلالات ارثی

برخی از شرایط ژنتیکی می توانند باعث هماچوری شوند، از جمله:

• بیماری کلیه پلی کیستیک: باعث ایجاد کیست در کلیه ها می شود که ممکن است خونریزی کند.
• سندرم آلپورت: بیماری که غشاهای فیلتر کننده کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
• کم‌خونی داسی شکل: گلبول های قرمز معیوبی که می توانند رگ های خونی کوچک در کلیه ها را مسدود کنند.

آیا علت خون در ادرار زنان و مردان متفاوت است؟

علت خون در ادرار مردان و زنان می تواند مقداری متفاوت باشد که این تفاوت بیشتر ناشی از تفاوت در آناتومی و عوامل هورمونی زنان و مردان است. برای مثال عفونت های دستگاه ادراری که می توانند منجر به هماچوری شوند در زنان رایج تر هستند. همچنین در زنان مسن تر، ضعیف شدن عضلات لگن یا آتروفی واژن می تواند بر سلامت مثانه تأثیر بگذارد و منجر به عفونت یا تحریک شود که ممکن است منجر به ایجاد هماچوری شود. در مقابل برخی از مشکلات مربوط به پروستات مانند بزرگ شدن پروستات، سرطان پروستات و عفونت پروستات (پروستاتیت) می توانند منجر به هماچوری در مردان شود.

تشخیص هماچوری

از آنجایی که هماچوری می تواند به علل متعددی ایجاد شود، گاهی برای تشخیص آن باید از چندین آزمایش استفاده شود. مانند تشخیص هر بیماری دیگری پزشک ابتدا به بررسی علائم و سابقه پزشکی (مانند بیماری های خاص) می پردازد و سپس برای تشخیص دقیق از آزمایش های زیر استفاده می کند:

•  معاینه فیزیکی شکم یا لگن 
• آزمایش ادرار
• آزمایش کشت ادرار
• سونوگرافی
• سی تی اسکن
• ام آر آی
• پیلوگرام داخل وریدی
• سیستوسکوپی
• آزمایش خون

درمان خون در ادرار

نوع درمان هماچوری کاملاً به علت زمینه ای آن بستگی دارد. اگر عفونت ادراری یا کلیه تشخیص داده شود، آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن عفونت تجویز می شوند. در صورت وجود سنگ مثانه یا کلیه باید سنگ ها برداشته شوند (با مصرف مایعات، داروها یا جراحی). اگر هماچوری ناشی از سرطان باشد با توجه به مرحله، نوع و محل سرطان ممکن است از عمل جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی یا ایمونوتراپی استفاده شود. درمان خون در ادرار ناشی از بیماری های پروستات نیز شامل مصرف داروهای کوچک کننده پروستات و در موارد شدیدتر جراحی می باشد. در نهایت برای درمان گلومرولونفریت از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند کورتیکواستروئیدها و در موارد شدید نارسایی کلیه از دیالیز استفاده می شود.

به نقل قول از clevelandclinic:

Hematuria treatment depends on its cause. A healthcare provider will use the information they collect from your medical history, physical exam and any test results to find the best treatment.

ترجمه: درمان هماچوری به علت آن بستگی دارد. یک پزشک از اطلاعاتی که از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و هر گونه نتایج آزمایشی جمع آوری می کند برای یافتن بهترین درمان استفاده می کند.

منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15234-hematuria

آیا وجود خون در ادرار خطرناک است؟

وجود خون در ادرار به تنهایی همیشه خطرناک نیست، اما می تواند نشانه ای از وجود یک مشکل جدی باشد که در این صورت می تواند خطرناک باشد و منجر به عوارض جدی شود. معمولا زمانی که هماچوری ناشی از عفونت های خفیف دستگاه ادراری، سنگ کلیه یا ورزش شدید است خطرناک نیست. اما زمانی که وجود خون در ادرار ناشی از سرطان کلیه یا مثانه، عفونت های شدید، گلومرولونفریت یا اختلالات خونی باشد می تواند خطرناک باشد. اگر خون در ادرار به صورت مداوم باشد و بدون درمان رها شود ممکن است منجر به بروز عوارض زیر شود:

• بیماری مزمن کلیه
• نارسایی کلیه
• عفونت های مکرر دستگاه ادراری
• پیشرفت سرطان مثانه یا کلیه
• کم خونی شدید (نادر)

نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که خطرناک بودن خون در ادرار را میزان آن تعیین نمی کند، بلکه میزان خطرناک بودن خون در ادرار به علت آن بستگی دارد و حتی گاهی مقدار کمی خون در ادرار می تواند نشان دهنده یک مشکل جدی و خطرناک باشد.

سوالات در مورد خون در ادرار