سرطان مثانه ؛ علت ، علائم، روش های پیشگیری و درمان

مثانه عضو مهمی در بدن است که پشت استخوان شرمگاهی لگن قرار دارد و وظیفه ی نگهداری ادرار قبل از خروج از بدن را بر عهده دارد، این عضو مانند هر عضو دیگری از بدن می تواند دچار سرطان شود، این بیماری زمانی در مثانه ایجاد می شود که کنترل تولید سلول پوشش داخلی در آن با اختلال مواجه گردد،افزایش تعداد این سلول ها منجر به بروز تومور در مثانه می گردد.این سرطان ممکن است در هر سنی ایجاد شود اما بیشتر مردان و افراد بالای 65 سال در معرض این بیماری قرار می گیرند، این بیماری معمولاً در مراحل اولیه تشخیص داده می شود و قابل درمان است، اما پس از درمان نیز امکان عود مجدد آن وجود دارد، از همین روی لازم است در صورت ابتلا به آن راهکار های پیشگیری از عود مجدد را رعایت نمایید.

مهمترین عامل ذکر شده برای سرطان مثانه سیگار کشیدن است.

مهمترین علائم سرطان مثانه به این شرح است:

• خون در ادرار (هماچوری) : اولین و مهمترین علائم سرطان مثانه میباشد،خون موجود در ادرار باید مکرراً تکرار شود و وجود یک بار خون را نمی توان دلیلی بر ابتلا به سرطان دانست. خون موجود در ادرار می تواند موجب تغییر رنگ آن شود گاهی میزان این خون آنقدر اندک است که با چشم نمیتوان آن را مشاهده کرد و نیاز به انجام آزمایش می باشد.
• تغییر در تعداد عمل دفع ادرار
• احساس درد و سوزش در هنگام دفع
• احساس دفع ادرار با وجود خالی بودن مثانه
• کاهش شدید تعداد دفعات دفع ادرار
• نیاز فوری به عمل دفع ادرار
• کم خونی
• درد در قسمت پایین تنه
• کاهش وزن ( در مراحل پیشرفته سرطان مثانه ایجاد می شود.)
• ورم پاها
• درد استخوان ها
• احساس خستگی مفرط

تمامی علائم سرطان مثانه نیاز به بررسی های بیشتر و انجام آزمایش دارد. با وجود این نشانه ها در بدن نمی توان گفت فرد به سرطان مثانه مبتلا شده است زیرا بیماری های دیگر دستگاه گوارش مثل عفونت ادراری و یا مثانه نیز چنین علایمی را به همراه دارد.

برخی از افراد بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.مهمترین عامل ذکر شده برای سرطان مثانه سیگار کشیدن است. برخی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری به این شرح است:

• وراثت :وجود سابقه ی خانوادگی در ابتلا به سرطان احتمال ایجاد آن را چند برابر می کند، اگر نزدیکان فرد مثل والدین و فرزندان به این سرطان مبتلا شده اند امکان ایجاد آن در فرد افزایش می یابد.این سرطان بیشتر در مردان سفید پوست روی میدهد.
• التهاب مزمن مثانه : بیماری های مثانه از جمله التهاب و یا عفونت آن، شانس ابتلا به این سرطان را به شدت افزایش خواهد داد.
• استعمال دخانیات : سیگار کشیدن موجب ورود حجم گسترده ای از مواد شیمیایی خطرناک به مثانه می گردد، تجمع این مواد در بدن احتمال ابتلا به سرطان مثانه را افزایش خواهد داد.
• قرارگیری در معرض مواد خطرناک : قرار گرفتن در معرض مواد خطرناک موجب ورود این مواد شیمیایی به بدن می گردد و صدمات جبران ناپذیری را به همراه دارد. افرادی با شغل های نگ‌ کاری، تعمیر خودرو، آرایشگری و شغل های مشابه که بیشتر در معرض این مواد هستند شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان مثانه دارند.
• برخی از داروهای دیابت : استفاده طولانی مدت (بیشتر از یکسال) از داروی دیابت به نام پیگلیتازون (اکتوز) و سایر داروهایی که حاوی این ماده می باشد ریسک ابتلا به بیماری های مثانه را به شدت افزایش خواهد داد.
• شیمی درمانی و پرتو درمانی : پرتو درمانی در ناحیه ی لگن و شیمی درمانی و مصرف داروهای سیکلوفسفامید ریسک ابتلا به بیماری های مثانه را به شدت افزایش می دهد.
• نقص مادرزادی مثانه : نقص قابل مشاهده یا غیر قابل مشاهده که موجب اتصال مثانه به سایر ارگان های بدن می گردد.این امر موجب ابتلای مثانه به عفونت شده و ریسک ایجاد سرطان را افزایش داده و سبب اختلالات سلولی خواهد شد.
• التهاب مزمن مثانه :عفونتهای مکرر مثانه، سنگ مثانه و دیگر مشکلات دستگاه ادراری که مثانه را تحریک می کند شانس ابتلا به این بیماری را در فرد افزایش خواهد داد.

امکان پیشگیری از این سرطان وجود ندارد تنها می توان با انجام برخی از راهکار ها امکان ابتلای به آن را تا حد زیادی کاهش داد.

• ترک سیگار : این عامل امکان ابتلا به سرطان مثانه را به شدت افزایش خواهد داد.
• نوشیدن مایعات : نوشیدن زیاد مایعات موجب دفع مواد خطرناک از مثانه می گردد و مایعات سالم را جایگزین آنها خواهد نمود.
• مصرف میوه ها و سبزیجات : مصرف این مواد یکی از عوامل جلوگیری از ابتلا به سرطان شناخته می شود از همین روی لازم است مصرف آن را در وعده های غذایی خود بگنجانید.
• پرهیز از قرارگیری در معرض مواد شیمیایی خطرناک همانند آرسنیک

انتخاب روش درمان سرطان مثانه وابستگی مستیقمی به میزان درگیری و رشد سلول های سرطانی دارد، بیمارانی که با علائم سرطان مثانه مراجعه می کنند در دو حالت کلی قرار دارند:

• افرادی که سلول های سرطانی تنها به پوشش مثانه آنها حمله کرده است: در حدود 70% درصد از موارد، سرطان مثانه در این حالت است و درمان سرطان مثانه پیشنهادی برای این بیماران برداشتن تومور از طریق سیستوسکوپ (لوله بلند دارای چراغ و دوربین ) و تراشیدن مثانه می باشد. در نتیجه بافت های سرطانی از طریق این عمل برداشته می شوند، حدود 20 الی 30 درصد این افراد در آینده دچار نوع تهاجمی این سرطان می شوند.
• افرادی که سلول های سرطانی علاوه بر پوشش داخلی، عضلات مثانه را نیز درگیر نموده :درمان سرطان مثانه برای این افراد شامل برداشت کامل مثانه (سیستکتومی ) و بافت های اطراف آن است.

تکمیل کردن درمان سرطان مثانه

در حدود 50% بیماران مبتلا به این سرطان پس از برداشت تومور، سرطان مجدداً رشد نموده است از همین روی درمان تکمیلی برای این بیماران پیشنهاد می شود، درمان سرطان مثانه بستگی به خطر عود بیماری دارد:

• احتمال عود کم : برای این افراد حین اولین عمل جراحی از درمان شیمی درمانی استفاده می شود،این کار باعث می شود تا درمان تنها بر روی سلول های سرطانی انجام گیرد، دارو سلول های سرطانی را تخریب و مانع از پدیدار شدن مجدد آنها می گردد.
• احتمال عود متوسط : برای این افراد شیمی درمانی به مدت 6 هفته و یا ایمنی با BCG تجویز می شود،
• احتمال بازگشت بالا :2 تا 6 هفته ایمنی درمانی داخل مثانه با BCG تجویز می شود، اگر این روش جوابگو نبود باید کل مثانه از طریق جراحی برداشته شود.

شیمی درمانی

شیمی درمانی روشی است که با استفاده از دارو مانع رشد و کاهش سرعت رشد سلول های سرطانی می شود، رایج ترین دارو برای درمان این سرطان میتومایسین می باشد. این روش درمان سرطان مثانه به دو شکل انجام می گیرد :

• داروی میتومایسین بعد از جراحی وارد مثانه شده و بعد از 20 الی 30 دقیقه به وسیله سوند تخلیه می شود.
• دارو میتومایسین هفته ای یکبار در طول مدت 6 هفته ، مثانه را با این دارو پر می کنند و پس از طی 1 الی 2 ساعت بیمار از طریق ادرار آن را خارج می نماید. در برخی از بیماران این روش درمانی تا یکسال و ماهی یکبار تکرار می شود.

از عوارض این روش می توانیم به ایجاد کهیر در کف دست ها و پاها و ناحیه ی تناسلی اشاره کنیم که در این صورت نیاز به قطع دارو و استفاده از سایر روش ها می باشد.

BCG ایمنی درمانی ( داخل مثانه ای )

BCG باکتری زنده مربوط به سل گاوی است که به شکل محلول می باشد، این روش درمانی به مدت 6 هفته و هفته ای یکبار انجام میگیرد، این محلول را با استفاده از سوند وارد مثانه می کنند و بعد از طی 2 ساعت بیمار از طریق ادرار کردن، آن را خارج می نماید. اولین جلسه ی این درمان بعد از 2 الی 3 هفته انجام می شود، در این حین از داروهای کمکی نیز استفاده می شود.

عملکرد این دارو به این گونه است که با تحریک سیستم ایمنی بدن، باعث مقابله با سلول های سرطانی می شود.استفاده از این روش معممولاً مانع از رشد و ایجاد تاخیر در رشد سلول های سرطانی شده و موجب کاهش احتمال برداشت کامل مثانه و افزایش شانس زندگی است.

برخی از افراد 2 تا 4 ساعت بعد از استفاده از این روش درمانی، دچار نیاز فوری بیمار به ادرار کردن، درد حین ادرار ، تب ، خون در ادرار و بدن درد می شوند، اگر این علائم تا 48 ساعت از بین نروند نیاز به مراجعه نزد پزشک می باشد.

میزان بقا پس از سرطان مثانه

بعد از انجام تمامی روش های درمانی همچنان نیاز به مراجعه منظم به پزشک و چک آپ می باشد زیرا که ممکن است این سرطان مجدداً رشد نماید و  سیستم ادراری مثل کلیه ها ، حالب ، مثانه و مجاری ادراری را درگیر نماید. از هر 10 نفری که این بیماری در آنها تشخیص داده می شود 7 نفر از آنها حداقل به اندازه 5 سال شانس زندگی خواهند داشت. اما بطور کلی می توان گفت شانس بقا و درمان سرطان مثانه به عواملی همچون سن، وضعیت سلامت عمومی، میزان موفقیت درمان، زمان تشخیص بیماری، علائم سرطان مثانه و ..بستگی دارد.