بیماری بواسیر یا هموروئید چیست و چه علائم و نشانه هایی دارد؟
بواسیر به خودی خود نمی تواند کشنده باشد اما نیاز به درمان فوری دارد زیرا زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و بی توجهی به درمان آن ممکن است عوارض ناخوشایندی را به همراه داشته باشد.
عموم مردم تصور می‌کنند که این بیماری مخصوص افراد پیر و کهنسال بوده و احتمال ابتلا به آن در سنین پایین تر وجود ندارد. اما خوب است بدانید این تصور کاملاً غلط است. اگر قصد آشنایی بیشتر با این بیماری تقریباً همه گیر را دارید، به شما پیشنهاد می کنیم، مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
بیماری بواسیر چیست؟
بیماری بواسیر (بواسیر به انگلیسی Hemorrhoids) تورم عروقی ناحیه مقعد و یا گشاد شدن دیواره آنها است. به بیانی ساده تر می توان گفت بالشتک های هموروئیدی عروقی در این ناحیه هستند که به عمل دفع کمک می کنند. در صورتی که به هر دلیلی این بالشتک ها آسیب ببینند، دچار خونریزی و تورم شده و بیماری به همین نام ایجاد می کنند.
انواع بواسیر بسته به نوع عروق درگیر به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می شود. در نوع داخلی عروق داخل کانال مقعد و در نوع خارجی عروق خارج مقعد درگیر بیماری شده است.
این بیماری اشخاص با جنسبت های مختلف و در هر سنی را تحت تاثیر قرار میدهد. اما آمار ها نشان داده احتمال بروز بیماری در زنان بیشتر از مردان است و اغلب بواسیر در بارداری ایجاد می شود. همچنین احتمال بروز هموروئید در کودکان خردسال نیز وجود دارد.
علت هموروئید
علت دقیقی را نمی توان برای بروز هموروئید تشریح کرد. زیرا که معمولاً مجموعه ای عوامل مختلف که فشار وارده بر عروق مقعدی را افزایش می دهند، در بروز این بیماری نقش دارند. اما به طور کلی گفته می شود، شایع ترین علت بواسیر درگیری طولانی مدت با یبوست است. از مهمترین علل بروز این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- یبوست : اگر یبوست طولانی مدت باشد، باعث می شود فرد نتواند به راحتی عمل اجابت مزاج را انجام داده و برای تخلیه فشار بسیار زیادی را به مقعد وارد کند. که در نتیجه آن عروق دچار آسیب خواهند شد.
- بارداری : بارداری خود باعث افزایش وزن و نیز حجم شکم میشود، که می تواند فشار زیادی را به مقعد وارد کند، از طرفی بارداری همراه با ترشح هورمون هایی است که می تواند یبوست را تشدید کنند.
- زایمان : زایمان طبیعی سخت می تواند مقدار زیادی فشار را به مقعد وارد کند و موجب بروز این بیماری شود.
- رابطه جنسی مقعدی : در این نوع رابطه جنسی، مقعد به عنوان عضو جنسی زنانه تلقی می شود و در طی رابطه فشار بسیار زیادی به آن تحمیل می شود که همین امر زمینه را برای بروز بواسیر فراهم می کند.
- کهولت سن : افزایش سن همراه با پیر و فرسوده شدن عضلات مقعدی است، که در این صورت عضلات آسیب پذیر تر شده و خطر ابتلا به این بیماری افزایش می یابد.
- بی تحرکی : بی تحرکی از چندین جهت با بروز این بیماری در ارتباط است. اول از همه نشستن به مدت طولانی می تواند فشار زیادی را به نشیمنگاه وارد کند، دوماً بی تحرکی به تشدید یبوست در ارتباط است و زمینه را برای بروز این عارضه فراهم می کند.
- اضافه وزن : اضافه وزن به خصوص در ناحیه شکم می تواند فشار بسیار زیادی را به مقعد وارد کند، و موجب بروز این بیماری شود.
- تاخیر در اجابت مزاج : برخی از افراد به خصوص کودکان نسبت به تاخیر در اجابت مزاج بی تفاوت هستند، در نتیجه این امر موجب می شود آب مدفوع از بین رفته و یبوست تشدید شود، و خطر بروز بیماری بیشتر خواهد شد.
- مصرف طولانی مدت سیگار : سیگار از طریق تاثیرات منفی بر غلظت خون و نیز کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن می تواند زمینه را برای بروز این بیماری فراهم کند.
- بلند کردن اجسام سنگین : بلند کردن اجسام سنگین فشار بسیار زیادی را به کانال مقعد تحمیل کرده و زمینه بیماری را فراهم می کند.
علائم و نشانه های هموروئید
تقریباً از هر چهار بزرگسال، سه نفر دچار این عارضه می شوند. و ممکن است علائم مختلفی با شدت های متفاوتی را تجربه کنند. برخی از مهمترین علائم بواسیر به این شرح است:
درد بواسیر
شاخص ترین نشانه درد بواسیر است. این درد در تمام طول روز وجود داشته و معمولاً بیمار هنگام اجابت مزاج دردی تیرکشنده و غیر قابل تحملی را حس می کند که موجب می شود، اجابت مزاج را به تاخیر بیاندازد به خصوص اگر دچار یبوست نیز باشد.
سوزش و خارش
خارش و سوزش از علائم کمتر شایع این بیماری است، و اغلب در مورد هموروئید های خارجی مشاهده می شود. با این وجود اگر بیمار خروج ترشحات از مقعد را تجربه کند احتمال خارش و سوزش بیشتر می شود.
خون در مدفوع
مشاهده خون در مدفوع بیمار یکی از شایع ترین نشانه های بروز این بیماری است، این خون معمولاً به مقدار کم و با رنگ روشن بر روی سطح مدفوع مشاهده می شود. اما احتمال خونریزی از مقعد پس از اجابت مزاج به خصوص هنگامی که بیمار دچار یبوست است، نیز وجود دارد. در صورت مشاهده این علامت لزوم درمان بیماری شدت می گیرد. زیرا بیمار در معرض کم خونی قرار می گیرد.
زائده های گوشتی بیرون زده از مقعد
این علامت در موارد پیشرفته تر بواسیر مشاهده می شود. در واقع این زائده همان عروق سیاهرگی آسیب دیده ای است که با تجمع خون در آن متورم شده و از مقعد بیرون می زند. این زائده ظاهر نازیبایی را ایجاد کرده و نشان دهنده آن است که بیماری باید هرچه سریع تر درمان شود. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با ظاهر این بیماری از صفحه عکس هموروئید دیدن نمایید.
ترشحات لزج
این ترشحات لزج و آزار دهنده شبیه به سفیده تخم مرغ بروز کرده و شستن آنها کمی مشکل است. علت بروز این مشکل یبوست مداوم است که موجب شده این ترشحات در پشت مدفوع جمع شده و پس از اجابت مزاج خارج شود.
علائم و نشانه هایی که برای بیماری بواسیر ایجاد می شوند، بستگی به نوع بواسیر نیز دارد. به طور مثال در بواسیر خارجی بیمار درد بسیار بیشتری را در مقایسه با بواسیر داخلی تجربه می کند، ولی احتمال خونریزی در این بواسیر بسیار کمتر از بواسیر داخلی است.
احساس ناکامل بودن دفع
کانال مقعد در حد فاصل میان دو عضله اسفنکتر داخلی و خارجی قرار دارد. در حالت طبیعی با ورود مدفوع به این قسمت فرد احساس نیاز به دفع دارد و پس از تخلیه کانال مقعد به طور کامل خالی می شود. اما در صورتی که فرد دچار بواسیر باشد، مدفوع به طور کامل تخلیه نشده و این احساس در وی به وجود می آید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هنگام حرکات روده ای یا اجابت مزاج دچار خونریزی شده اید احتمالاً به بیماری بواسیر گرفتار هستید. در صورتی که بعد از یک هفته مراقبت در منزل بهبود حاصل نشد، لازم است با پزشک خود مشورت کنید. زیرا ممکن است خونریزی ناشی از عوامل دیگری باشد. خونریزی رکتوم می تواند با سایر بیماری ها از جمله سرطان روده بزرگ و سرطان مقعد نیز در ارتباط باشداگر مقادیر خونریزی زیاد است و دچار سرگیجه، سردرد یا ضعف شده اید، در صورت نیاز به اورژانس مراجعه کنید.
قرار دادن ناحیه لگن و مقعد در آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه، و دو تا سه بار در روز می تواند به درمان کمک کند.
تشخیص
معمولاً تشخیص بواسیر خارجی از طریق معاینه انجام می شود. ولی برای تشخیص بواسیر داخلی ممکن است به معاینه کانال مقعد و روده نیاز باشد. در طی معاینه پزشک یک انگشت آغشته به روان کننده را به داخل روده وارد می کند. تا وجود هر چیز غیر عادی مانند رشد تومور را بررسی کند.از آنجایی که بواسیر داخلی اغلب بسیار نرم است و در طی معاینه رکتوم احساس می شود، ممکن است پزشک با استفاده از آنوسکوپ، پروکتوسکوپ یا سیگموئیدوسکوپ روده بزرگ را معاینه کند. همچنین ممکن است کل روده را با استفاده از کولونوسکوپی معاینه کند. زیرا این احتمال وجود دارد که این علائم و نشانه ها ناشی از سایر بیماری های دستگاه گوارش باشد.
عوارض بیماری هموروئید
عوارض بیماری هموروئید نادر است، اما احتمال بروز آنها وجود دارد، این عوارض عبارتند از :
- کم خونی، اگر حجم خون از دست رفته زیاد باشد، احتمال کم خونی وجود دارد. کم خونی می تواند علائمی مانند خستگی، سردرد، سرگیجه و ضعف را به همراه داشته باشد. این عارضه معمولاً در اثر ابتلا به بواسیر خونی ایجاد می شود.
- خفقان، اگر خونرسانی به یک بواسیر داخلی قطع شود، دچار خفقان شده و می تواند درد شدیدی را ایجاد کند.
- هموروئید ترومبوز، گاهی اوقات، یک لخته در بواسیر تشکیل می شود. اگرچه این وضعیت خطرناک نیست، اما می تواند بسیار دردناک باشد و گاهی اوقات نیاز به تخلیه آن است.
درمان بواسیر
درمان بواسیر بسته به نوع و میزان پیشرفت بیماری متفاوت است. در واقع می توان گفت اگر به محض شروع علائم برای درمان آنها اقدام کنید امکان بهبودی توسط درمان های خانگی و دارویی وجود دارد. در غیر این صورت می بایست از سایر روشهای تهاجمی تر نظیر جراحی برای درمان بواسیر استفاده نمایید. مهمترین روشهای درمان بواسیر به این شرح است:
درمان خانگی بواسیر
درمان های خانگی می توانند به کاهش درد، تورم و التهاب بواسیر کمک کنند. برخی از روشهای درمان خانگی بواسیر به این شرح است:
- رژیم غذایی پر فیبر : فیبر ماده ای مغذی و بسیار مفید برای بدن است. فیبر در بدن قابل هضم و جذب نبوده و از این طریق حجم مدفوع را افزایش می دهد و به درمان یبوست کمک خواهد نمود. برای این منظور توصیه می شود، مصرف میوه ها، سبزیجات و غلات را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
- حمام سیتز : قرار دادن ناحیه لگن و مقعد در آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه، و دو تا سه بار در روز می تواند به درمان کمک کند. برای این منظور می توانید از لگن حمام استفاده کرده و یا لگن مخصوص حمام سیتز را تهیه کنید.
- کمپرس سرد : یکی از راهکارهای ساده برای کاهش درد بواسیر، استفاده از کمپرس سرد است. برای این منظور می توانید چند قطعه یخ را در کیسه فریزر قرار داده و بر روی مقعد اعمال کنید.
- نوشیدن آب : افزایش مصرف آب و مایعات می تواند به نرم نمودن مدفوع و نیز جلوگیری از یبوست کمک کند.
معمولاً با این روش های درمانی، علائم بیماری هموروئید طی یک هفته از بین می روند. ولی در صورت برطرف نشدن علائم می توانید جهت تسکین درد شدید یا خونریزی، به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر به دنبال روشی برای درمان بواسیر با طب سنتی هستید، پیشنهاد می کنیم مطالعه این صفحه در بیچشک را از دست ندهید.
داروی بواسیر
اگر این بیماری ناراحتی و درد خفیفی را ایجاد می کند، ممکن است پزشک مصرف داروی بواسیر نظیر کرم های بدون نسخه، پمادها، شیاف هایی را تجویز کند. این محصولات حاوی موادی مانند فندق جادوگر یا هیدروکورتیزون و لیدوکائین هستند که می توانند موقتاً درد و خارش را تسکین دهند.
اما به یاد داشته باشید بهتر است بیش از یک هفته از کرم ضد استروئیدی بدون نسخه استفاده نکنید، زیرا این امر می تواند پوست را نازک کند.
درمان بواسیر خارجی
اگر یک لخته خون دردناک (ترومبوز) در بواسیر خارجی ایجاد شده باشد، پزشک می تواند آن را برطرف کند، تا سریعاً تسکین یابد. این روش که تحت بی حسی موضعی انجام می شود، اگر در طی 72 ساعت پس از ایجاد لخته انجام شود، مؤثرتر است.
رابربند
برای درمان خونریزی و درد پزشک ممکن است یکی از روشهای حداقل تهاجمی موجود را توصیه کند. این معالجه می تواند در مطب پزشک به صورت سرپایی انجام شود و معمولاً نیازی به بیهوشی نیست.
بستن باند لاستیکی روشی است که در طی آن پزشک یک یا دو باند لاستیکی را در اطراف هموروئید داخلی قرار می دهد. به این ترتیب گردش خون در آن قطع شده و پس از طی چند روز بافت بواسیری خشک شده و از بین می رود.
این روش می تواند ناراحت کننده باشد و باعث خونریزی شود، اما به ندرت شدید است. در برخی موارد امکان بروز عوارض جدی تر نیز وجود دارد.
تزریق (اسکلروتراپی)
ممکن است پزشک برای کوچک کردن بافت بیماری هموروئید، محلول شیمیایی را به بافت ایجاد شده تزریق کند. پس از تزریق این محلول در رگ ایجاد چسبندگی کرده و باعث خشک شدن و از بین رفتن آن می شود. این تزریق معمولاً بدون درد و یا با درد ناچیزی انجام می شود، اما ممکن است از بستن باند لاستیکی تاثیر کمتری داشته باشد.
درمان بواسیر با لیزر
تکنیک های انعقادی مادون قرمز یا همان لیزر از نور مادون قرمز یا گرما استفاده می کنند. این روش ها باعث سفت شدن و کوچک شدن بواسیر داخلی و قطع خونریزی آن می شوند. درمان بواسیر با لیزر عوارض جانبی کمی دارد و معمولاً ناراحتی کمی ایجاد می کند. از همین روی بهترین روش درمان این بیماری شناخته می شود.
روشهای جراحی
درصد بسیار کمی از مبتلایان به این بیماری نیاز به عمل جراحی بواسیر دارند. اما اگر روشهای دیگر موفقیت آمیز نبوده و یا بواسیر بزرگی شده باشد، ممکن است پزشک یکی از موارد زیر را توصیه کند:
- هموروئیدکتومی، در این روش بافت اضافی که باعث خونریزی می شود را از بین می برند. این عمل جراحی را می توان همراه با بی حسی موضعی یا نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام داد. عوارض جانبی این روش شامل مشکل موقتی در تخلیه مثانه میباشد که می تواند به عفونت ادراری منجر شود. این عارضه عمدتاً پس از بی حسی نخاعی رخ می دهد. اکثر افراد بعد از عمل درد دارند و لازم است از داروهای مسکن استفاده کنند.
- استاپلر یا هموروئیدوپکسی منسوخ، در این روش با استفاده از ابزاری مخصوص جریان خون ورودی به بافت را مسدود می کنند. استاپلر معمولاً برای بواسیر های داخلی کاربرد دارد. به طور کلی استاپلر درد و نیز دوره نقاهت کمتری در مقایسه با هموروئیدکتومی دارد. با این حال، با خطر عود مجدد و نیز پرولاپس رکتوم همراه است. عوارض جانبی می تواند شامل خونریزی، احتباس ادرار، درد و به ندرت عفونت خونی خطرناک(سپسیس) باشد.
به منظور کسب اطلاعات کامل تر در رابطه با هزینه جراحی بواسیر با لیزر یا جراحی سنتی ،بر روی لینک مربوطه کلیک نمایید.
پیشگیری
بهترین راه برای جلوگیری از بواسیر نرم نگه داشتن مدفوع است، بنابراین آنها به راحتی عبور می کنند. برای جلوگیری و کاهش علائم این بیماری، نکات زیر را به یاد داشته باشید:
- غذاهای پر فیبر بخورید، مصرف خوراکی های حاوی فیبر مانند میوه، سبزیجات و غلات کامل مدفوع را نرم می کند و حجم آن را افزایش می دهد. این امر در کاهش فشار وارده بر مقعد موثر است. فیبر را کم کم به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا از مشکل تجمع گاز در روده ها جلوگیری کنید.
- نوشیدن آب کافی، هر روز شش تا هشت لیوان آب و مایعات دیگر بنوشید تا به نرم شدن مدفوع کمک کند.
- مصرف مکمل های فیبر، بیشتر افراد به مقدار کافی (یعنی 20 تا 30 گرم در روز) فیبر مصرف نمی کنند این افراد می توانند از مکمل های بدون نسخه فیبر، مانند پسلیوم استفاده کنند تا علائم کلی و خونریزی بیماری هموروئید را بهبود بخشند. اگر از مکمل های فیبر استفاده می کنید، حتماً روزانه هشت لیوان آب یا مایعات دیگر بنوشید. در غیر این صورت، مکمل ها می توانند باعث یبوست شده و یا آن را تشدید کنند.
- به محض احساس نیاز به دستشویی بروید، اگر در دستشویی رفتن تاخیر داشته باشید، آب مدفوع از بین رفته و دفع آن سخت تر می شود.
- ورزش، برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار روی رگها که در اثر ایستادن یا نشستن طولانی مدت رخ میدهد، فعال باشید و ورزش کنید. همچنین ورزش می تواند به بیمار در کاهش وزن اضافی کمک کند.
- از نشستن به طولانی مدت خودداری کنید، نشستن به مدت طولانی، به خصوص در توالت، می تواند فشار وارده بر مقعد را افزایش دهد، پس از آن اجتناب نمایید.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
اگر علائم این بیماری که به آنها اشاره کردیم را تجربه می کنید، بهتر است سریعاً با پزشک خود ملاقات کنید. در صورت نیاز، پس از ارزیابی وضعیت، پزشک عمومی بیمار را به متخصص گوارش یا همان پزشک بواسیر ارجاع می دهد. در ادامه چند پیشنهاد برای موثر تر شدن قرار ملاقات با پزشک را به شما توصیه می کنیم.
آنچه شما باید به یاد داشته باشید:
- علائم شما چیست و چه مدت از بروز آنها گذشته ؟
- اطلاعات كليدي شخصي، از جمله عادات معمول روده و رژيم غذايي
- به یاد داشتن تمامی داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید به همراه دوز آنها
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:
- علت احتمالی علائم من چیست؟
- آیا من در معرض خطر عوارض این بیماری هستم؟
- چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟
- آیا من کاندید عمل جراحی هستم؟
- آیا مراقبت های خانگی وجود دارد که بتواند به من کمک کند؟
- من مشکلات پزشکی دیگری دارم. چگونه می توانم اینها را همراه با بواسیر کنترل کنم؟
سوالاتی که پزشک از بیمار می پرسد:
- علائم شما تا چه مقدار ناراحت کننده است؟
- عادات روده شما در حالت معمول چگونه است؟
- چه مواردی علائم شما را بهبود می بخشد و یا تشدید می کنند؟
- آیا کسی در خانواده شما بیماری هموروئید یا سرطان روده بزرگ مقعد دارد؟
- آیا در عادات روده شما تغییری ایجاد شده است؟
- آیا حین حرکت روده، متوجه خون روی کاغذ توالت یا داخل مدفوع شده اید؟
