بیماری هابیماری های مقعدی

بیماری شقاق مقعدی یا فیشر چیست؟ و چه علت و علائمی دارد؟

بیماری شقاق مقعدی یا فیشر (fissure) یکی از انواع بیماری های ناحیه نشیمنگاه یا مقعد است. ایجاد این عارضه در ناحیه ای حساس از بدن موجب شده، بیماران به دلایلی همچون ترس از معاینه این ناحیه و یا احساس خجالت و شرمساری این بیماری را جدی نگیرند و در زمان مراجعه به پزشک تعلل کنند که در نتیجه آن فرآیند درمان زخم شقاق را پیچیده تر خواهند نمود.
دسته ای دیگر از این بیماران بدون آگاهی از فرق شقاق و بواسیر یا هموروئید و با درمان‌های خودسرانه و غلط خانگی و گیاهی باعث تشدید آسیب بافتی محل و از دست رفتن فرصت طلایی بهره بردن از درمان‌های ساده می شوند.
متأسفانه آموزش‌های صحیحی درباره نحوه مراقبت از خود در برابر بیماری‌های ناحیه مقعد وجود نداشته و یک عادت غلط چون زور زدن اضافی و بیش از حد حین دفع مدفوع از دوران کودکی می‌تواند زمینه ساز ابتلای فرد به بیماری فیشر باشد. افراد می توانند با فراگیری نحوه صحیح اجابت مزاج و کنترل رژیم غذایی و مصرف مایعات فراوان از بروز چنین بیماری جلوگیری کنند. تا انتها همراه ما باشید تا با این بیماری و نحوه درمان آن آشنایی یابید.


بیماری شقاق مقعدی یا فیشر چیست؟

بیماری شقاق یا فیشرشقاق یا فیشر از جمله بیماری‌های مقعدی است. برای آشنایی دقیق با این بیماری، معمولاً مثال ترک‌های پوستی ایجاد شده در فصل‌ سرد سال در اطراف لب ها عنوان می شود، با این تفاوت که این بار این ترک یا شکاف عمیق در ناحیه دیواره کانال مقعد و یا مخاط آن ایجاد شده و فوق العاده دردناک و آزار دهنده است.

به صورتی که می‌تواند اجابت مزاج و زندگی عادی و روزمره فرد را دچار اختلال کرده و حتی باعث خودداری فرد از عمل دفع به خاطر تحمل درد زیاد در این ناحیه شود. تاخیر در اجابت مزاج یکی از علل ایجاد شقاق به شمار می رود، زیرا با هر بار تاخیر فشار زیادی بر ناحیه مقعد وارد خواهد شد.

احتمال بروز این عارضه در هر سنی وجود دارد، اما میزان شیوع بیماری شقاق در کودکان (اغلب نوزادان) و بیماری شقاق در بارداری بیشتر است. به علاوه ممکن است این بیماری علاوه بر مقعد سایر نقاط بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهد به طور مثال یکی دیگر از انواع شایع این بیماری شقاق سینه است که در صفحه ای اختصاصی در بیچشک به آن پرداخته شده است.

انواع شقاق

این بیماری را می توان بر حسب شدت علائم آن و نیز مدت زمان شروع بیماری در دو دسته تقسیم نمود. بر همین اساس انواع شقاق عبارتند از :

  • شقاق حاد : در صورتی که از شروع علائم کمتر از 8 هفته گذشته باشد، بیماری در نوع حاد دسته بندی می شود. در این مورد علائم بیماری خفیف تر است و عمق زخم نیز کمتر خواهد بود.
  • شقاق مزمن : در صورتی که مدت زمان شروع علائم از 8 هفته عبور کرده باشد، فیشر مزمن است. در این حالت علائم شدیدتر است و عمق زخم شقاق نیز بیشتر خواهد بود تا جایی که احتمالاً عضله اسفنکتر مقعدی را نیز درگیر می کند. همچنین ممکن است شاهد رشد زائده های گوشتی در اطراف زخم باشید.

علت شقاق مقعدی

اگرچه هنوز علت دقیق و واضحی برای ابتلا به بیماری شقاق مقعدی یافت نشده است. ولی به نظر می‌رسد، مجموعه ای از عوامل وراثتی و سبک زندگی و سلامت دستگاه گوارش در بروز این بیماری نقش دارند. به طور مثال اعمال فشار بیش از اندازه در زمان دفع مدفوع باعث کشیدگی دیواره مقعد و ایجاد ترک بافتی در آن می شود. البته این فشار با ابتلا به اسهال و یا یبوست شدید و مکرر تشدید می شود و خطر ابتلا به عارضه را افزایش می دهد.همچنین ممکن است این بیماری با انواع بیماری‌های زمینه‌ای دریچه مقعد و کف لگن مانند گرفتگی یا اسپاسم عضلانی دریچه مقعد در ارتباط باشد. اما در هر صورت درمان مؤثر این بیماری مستلزم آگاهی از علت دقیق ایجاد آن است. مهمترین علت بیماری شقاق شامل موارد زیر است:

  • عبور مدفوع بزرگ یا سخت
  • یبوست و فشار هنگام حرکات روده : فشار هنگام حرکات روده و عبور مدفوع سخت خطر این بیماری را افزایش میدهد.
  • اسهال مزمن
  • رابطه جنسی مقعدی
  • زایمان : زایمان طبیعی سخت خطر بروز بیماری شقاق در زنان را افزایش می دهد.
  • سن: فیشر مقعد می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد اما در نوزادان و افراد مسن بیشتر دیده می شود.
  • بیماری شقاق در بارداری 

علل کمتر شایع شکاف مقعد شامل موارد زیر است:

  • بیماری کرون یا دیگر بیماری های التهابی روده : این بیماری باعث التهاب مزمن روده شده و ممکن است باعث شود که پوشش کانال مقعد نسبت به زخم آسیب پذیرتر شود.

علائم شقاق مقعدی

علائم شقاق مقعدی یا فیشرعلائم شقاق مقعدی یا فیشر بسته به میزان آسیب بافت در ناحیه مقعد متفاوت است. البته این علائم و شدت آنها در افراد مختلف بسته به علت به وجود آورنده بیماری دارد. این علائم عبارت اند از:

  • درد شقاق: ناحیه انتهایی دریچه مقعد دارای اعصاب و گیرنده‌های درد فراوانی است، در نتیجه با بروز چنین بیماری درد شدیدی به خصوص به هنگام دفع برای بیمار ایجاد می شود. زخم در این حالت یک شکاف باریک مثل بریدگی با کاغذ است.
  • خونریزی : با عمیق شدن ترک در دیواره مقعد ممکن است مویرگ‌های این ناحیه نیز دچار آسیب شده و منجر به خونریزی شوند. خون خارج شده از این زخم به رنگ قرمز روشن است. البته ممکن است خونریزی، به شکل خون بر روی مدفوع و یا بر روی کاسه توالت نیز مشاهده شود.
  • لمس زائده‌ی اضافی کوچک : این نشانه نیز بیشتر در شقاق مقعدی مزمن رویت شده و به شکل یک گوشت اضافی کوچک در انتهای شکاف ایجاد شده، ظاهر می‌شود.
  • سوزش و خارش مقعدی: ترشحات اسیدی مدفوع و یا روده می‌تواند منجر به احساس سوزش و یا خارش در محل ترک بافتی و یا اطراف آن شود.
  • لمس زخم مقعد: معمولاً در موارد مزمن بیماری فیشر یک ترک واضح در دیواره مقعد مشاهده می شود، که تا قسمت بیرونی مقعد هم کشیده شده است.

پیشنهاد می کنیم برای آشنایی دقیق تر با علائم این بیماری به صفحه عکس شقاق مقعدی مراجعه نمایید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در نظر داشته باشید که زمان مراجعه به پزشک اهمیت بسیار زیادی در نحوه درمان آن دارد، برای همین منظور هر مقدار زودتر برای درمان اقدام نمایید، طول درمان کوتاه تر خواهد بود.اگر در ناحیه مقعد احساس درد می کنید و یا پس از اجابت مزاج دچار خونریزی یا خون روی مدفوع یا کاغذ توالت هستید، لازم است هرچه سریع تر برای درمان زخم شقاق با پزشک مشورت نمایید.

شکافی که در اطراف دهانه مقعد ایجاد می شود بر خلاف زخم های جلو یا پشت مقعد، نشان دهنده ی یک اختلال جدی دیگر مانند بیماری کرون است.

عوارض شقاق

عوارض شقاق مقعد می تواند شامل موارد زیر باشد:

  • عدم بهبودی، اگر این بیماری مقعدی در طی مدت هشت هفته بهبودی پیدا نکند، شقاق مزمن محسوب می شود و ممکن است نیاز به درمان های پیچیده تر و تهاجمی داشته باشد.
  • عود، اگر سابقه ابتلا به شکاف مقعد را داشته باشید، مستعد عود مجدد آن هستید.
  • افزایش عمق زخم، ممکن است عمق زخم تا عضله ی دریچه ای مقعد (اسفنکتر مقعد داخلی) گسترش یابد، و این باعث می شود درمان به سختی انجام شود. در صورتی که عارضه بدون درمان رها شود، ممکن است بیمار در فواصل زمانی، مشکلات مربوط به بیماری را مجدداً تجربه نماید که در این صورت نیاز به داروها یا جراحی برای کاهش درد و ترمیم یا رفع شکاف است.

جلوگیری

نکته مثبت در این بیماری این است که با انجام اقدامات پیشگیری در اغلب موارد می توان از آن پیشگیری نمود. برخی از مهمترین راهکارهای پیشنهادی برای پیشگیری از این عارضه بدین شرح است:

  • درمان سریع یبوست و اسهال
  • رژیم غذایی سرشار از فیبر و افزایش مصرف میوه ها، سبزیجات و غلات
  • نوشیدن مایعات حداقل 8 لیوان آب در طول روز
  • ورزش منظم حداقل 30 دقیقه در روز و ترجیحاً ورزشهای سبک نظیر پیاده روی
  • اجتناب از وارد کردن فشار به مقعد به منظور دفع
  • پرهیز از ایستادن و نشستن های طولانی مدت
  • پرهیز از رابطه جنسی مقعدی
  • اجتناب از مصرف سیگار و مشروبات الکلی
  • رعایت بهداشت مقعد و خشک کردن آن با دستمال توالت نرم
  • مصرف ملین با مشورت پزشک و در صورت عدم درمان یبوست
  • تعویض منظم پوشک در نوزادان

تشخیص فیشر

برای درمان مطلوب بیماری شقاق مقعدی لازم است تا علت و نوع بیماری و حتی شدت آن به درستی و با دقت توسط پزشک مربوطه تشخیص داده شود. معمولاً بیشتر موارد این بیماری با چشم و توسط مشاهده و معاینه بالینی قابل تشخیص بوده ولی در مواردی ممکن است، بیمار برای تمایز سایر بیماری‌های مقعدی از فیشر تحت تست‌های کمک تشخیصی دیگری چون سیگموئیدوسکوپی و یا حتی بیوپسی مقعد قرار بگیرد.از طرفی موضع ایجاد شکاف می تواند اطلاعاتی در رابطه با علت آن ارائه دهد. شکافی که در اطراف دهانه مقعد ایجاد می شود بر خلاف زخم های جلو یا پشت مقعد، نشان دهنده ی یک اختلال جدی دیگر مانند بیماری کرون است. اگر پزشک چنین تشخیصی دهد، ممکن است انجام آزمایشات بیشتری را توصیه کند.

سیگموئیدوسکوپی برای شقاق

  • آنوسکوپی، آنوسکوپ تجهیز لوله ای است که به داخل مقعد وارد می شود تا به پزشک در مشاهده روده و مقعد کمک کند.
  • سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، در این روش پزشک لوله بلند انعطاف پذیری را به داخل مقعد وارد می کند. این وسیله دارای دوربین و نور است و به مشاهده دقیق داخل سیگموئید روده کمک می کند.

درمان شقاق مقعدی یا فیشر

پس از تشخیص صحیح نوع بیماری فیشر و شدت آن توسط پزشک نوبت به درمان این بیماری می رسد. درمان متناسب با نوع عارضه و با مشورت پزشک تعیین می شود.

  • درمان خانگی شقاق : در مراحل ابتدایی می توان با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی بیماری را درمان نمود. به طور مثال افزودن فیبر به رژیم غذایی، نوشیدن مایعات و نیز حمام سیتز برای مدت 10 دقیقه می تواند به بهبود وضعیت کمک جدی نماید. همچنین یکی از روشهای درمان که مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است درمان شقاق مقعدی با عسل است.
  • پماد برای درمان شقاق : همراه با درمان های خانگی مصرف پماد فیشر نیز می تواند به برطرف کردن علائم عارضه و رفع اسپاسم عضله کمک نماید. پماد نیتروگلیسیرین، لیدوکائین، آنتی فیشر و … می توانند در درمان موثر باشند.
  • درمان شقاق در طب سنتی : در این روش از گیاهان دارویی برای رفع بیماری استفاده می شود.

درمان شقاق با بوتاکس

  • بوتاکس : یکی از روشهای کم تهاجمی و موثر، درمان شقاق با بوتاکس است که تاثیر بیشتر در مقایسه با سایر روشها داشته و می تواند با رفع سریع اسپاسم عضلات به درمان کمک نماید.
  • جراحی فیشر : در صورتی که بیماری با روشهای ذکر شده، برطرف نشود نیاز به عمل جراحی شقاق یا اسفنکتروتومی است. این روش شامل قطع قسمتی از عضله برای برطرف کردن اسپاسم و درمان کلی آن است. اما انجام این درمان ممکن است با خطراتی همراه باشد و نیاز به مدت زمانی برای بستری در بیمارستان و طی کردن دوره نقاهت دارد.
  • درمان شقاق با لیزر : این روش را می توان به عنوان درمان قطعی و بدون مشکل معرفی نمود. در این روش بهره گیری از تکنولوژی لیزر موجب شده درمان به صورت سرپایی انجام گرفته و بیمار بدون احساس درد و یا خونریزی درمان شود. به علاوه این درمان برای همیشه مشکل را رفع خواهد نمود.

توصیه میکنیم برای آشنایی دقیق تر با انواع راههای درمان شقاق و عوارض و مزایای هر یک از روشها مطالعه این صفحه را از دست ندهید.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

ملاقات با پزشک برای درمان شقاقاگر تصور می کنید، دچار فیشر مقعد هستید، باید به پزشک متخصص بیماری های گوارشی (دستگاه گوارش) یا جراح روده مراجعه کنید. در ادامه به بحث در مورد اطلاعاتی می پردازیم که می تواند به شما و پزشک در تشخیص سریع تر کمک می کند.

آنچه شما می توانید انجام دهید :

مواردی که لازم است به یاد داشته باشید به این شرح است:

  • اطلاعات شخصی كلیدی، از جمله نگرانی ها، تغییرات اخیر در سبک زندگی و سابقه پزشکی خانواده.
  • تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های دیگری که مصرف می کنید به همراه دوز آنها.

سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:

  • عاملی ایجاد چنین علائمی در من چیست؟
  • آیا علت های احتمالی دیگری برای علائم من وجود دارد؟
  • آیا به انجام آزمایش خاصی نیاز دارم؟
  • وضعیت من موقتی (حاد) یا مزمن است؟
  • آیا باید رژیم غذایی خاصی را دنبال کنم؟
  • من وضعیت سلامتی خاصی دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه آنها را مدیریت کنم؟

سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسید:

  • چه مدت زمانی از شروع علائم گذشته است؟
  • آیا علائم شما مداوم بوده یا گاها مشاهده می شود؟
  • شدت علائم چه مقدار است؟
  • چه مواردی باعث بهبود علائم شما می شود؟
  • آیا دچار یبوست هستید؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا