فیبروم رحم چیست؟ بررسی علت، علائم، پیشگیری، درمان و بارداری

فیبروم یا فیبروئید های رحمی به توده های غیرسرطانی و خوش خیم گفته می شود،این توده ها در قسمت های مختلفی از رحم رشد می کنند.فیبروم رحم توده هایی فشرده است که از سلول های عضلانی صاف و بافت همبند فیبر تشکیل شده است. هر یک از زنان ممکن است در رحم خود چندین فیبروئید داشته باشند، و این فیبروم ها می توانند درون حفره رحم، دیواره رحم و یا فقط در خارج از رحم رشد کنند.الگوی رشد فیبروم ها متفاوت است ممکن است آنها با سرعت رشد کنند و یا سرعت رشد کندی داشته باشند و یا دارای اندازه ثابتی باشند. همچنین برخی از فیبروم ها ممکن است خود به خودی کوچک شوند. بسیاری از فیبروئیدهای موجود در دوران بارداری، بعد از زایمان، کوچک شده و یا ناپدید می شوند، زیرا رحم به اندازه طبیعی خود باز می گردد. 20 تا 50 درصد از زنان بارور دارای فیبروئید هستند ولی همه این موارد تشخیص داده نمی شوند. تنها در حدود یک سوم از این فیبروئید ها به اندازه ای رشد می کنند، که با معاینه فیزیکی قابل تشخیص هستند. 99% از فیبروم ها خوش خیم بوده و ارتباطی با سرطان نداشته و خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش نمی دهند.

انواع فیبروم رحم

انواع فیبروم به این شرح است:

• فیبروم داخلی : فیبرومی که داخل دیواره ماهیچه رحم رشد می کند.این فیبروم در صورت بزرگ شدن باعث کشیدگی و بزرگ شدن رحم می شود.
• فیبروم ساب‌ سِروز: رشد این فیبروم در خارج از رحم است و باعث می شود یک طرف رحم بزرگ تر از طرف دیگر شود.
• فیبروم سافه دار : اگر فیبروم ساب‌ سِروز شکلی دراز و کشیده پیدا کند، فیبروم سافه دار می شود.
• فیبروم ساب‌موکوزال : این فیبروم در سطح میانی ماهیچه رشد می کند. این نوع از فیبروم به ندرت ایجاد می شود اما در صورتی که ایجاد شود،باعث افزایش درد و خونریزی های عادت ماهیانه می شود.

علت دقیق ایجاد این تومور خوش خیم مشخص نیست اما گفته می شود هر تومور از یک سلول عضلانی ناخوشایند در رحم رشد می کند که این امر ناشی از تاثیر استروژن است. عوامل پدید آورنده این بیماری می تواند شامل مجموعه ای از عوامل ژنتیکی، هورمونی، محیطی یا ترکیبی از همهٔ این‌ها باشد. برخی از مهمترین علل پدید آورنده فیبروم رحم به این شرح است:

• هورمون ها : دو هورمون استروژن و پروژسترون از تخمدان ترشح و تولید می شوند، این دو هورمون وظیفه بازسازی دیواره رحم بعد از هر قاعدگی را بر عهده دارند، و احتمال میرود که یکی از علل پدید آورنده ی فیبروم در رحم هستند.
• سابقه خانوادگی : اگر یکی از اعضای خانواده مثل مادر، خواهر و یا مادربزرگ شما به این بیماری مبتلا بوده است احتمال می رود شما نیز به آن مبتلا شوید.
• بارداری : بارداری از دو طریق در ایجاد این بیماری نقش دارد، اولاً بارداری سبب بالا رفتن میزان هورمون های استروژن و پروژسترون می شود دوماً در خلال بارداری فیبروم امکان ایجاد و رشد بیشتری دارد.

20 تا 50 درصد از زنان بارور دارای فیبروئید هستند ولی همه این موارد تشخیص داده نمی شوند. تنها در حدود یک سوم از این فیبروئید ها به اندازه ای رشد می کنند، که با معاینه فیزیکی قابل تشخیص هستند. 99% از فیبروم ها خوش خیم بوده و ارتباطی با سرطان نداشته و خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش نمی دهند.

افراد در معرض خطر فیبروم رحمی

افرادی با شرایط زیر احتمال بیشتری برای ابتلا به فیبروم رحم دارند:

• خانم های باردار
• افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری
• سن بیشتر از ۳۰ سال
• زنانی با نژاد آمریکایی- آفریقایی
• زنان با اضافه‌ وزن بالا

فیبروئید ها در اغلب موارد هیچ علامت خاصی را ایجاد نمی کنند از همین روی فیبروم اغلب به طور تصادفی طی یک آزمایش لگن یا سونوگرافی پیش از تولد تشخیص داده می شود. علائم این بیماری تحت تاثیر محل، اندازه و تعداد فیبروئیدها می باشد، شایع ترین نشانه های فیبروئیدهای رحم عبارتند از:

• خونریزی شدید قاعدگی
• دوره های قاعدگی طولانی مدت ( بیش از یک هفته )
• فشار یا درد لگن
• تکرر ادرار
• مشکل تخلیه مثانه
• یبوست
• درد حین برقراری رابطه جنسی
• کمر درد یا درد پا
• به ندرت، یک فیبروئید می تواند درد حاد ایجاد کند ولی زمانی که جریان خون در آن از بین می رود ( شروع به مردن می کند.) در آن نیز شدت می گیرد.

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر لازم است به پزشک مراجعه نمایید:

• درد لگن به مدت طولانی
• دوره های قاعدگی بیش از حد سنگین، طولانی و یا دردناک
• خونریزی بین دوره ها
• خونریزی واژینال شدید یا درد شدید و ناگهانی در لگن

تشخیص فیبروم

برای تشخیص فیبروم نیاز به انجام برخی از آزمایشات است تا اندازه، موقعیت و شکل فیبروم در رحم ارزیابی شود.آزمایش تشخیص فیبروم در رحم به این شرح است :

• سونوگرافی : در این روش با استفاده از امواج صوتی بالا تصویر داخل رحم قابل مشاهده می باشد.این تصویر به پزشک کمک می کند موقعیت دقیق توده را شناسایی نماید. سونوگرافی واژینال نوعی از سونوگرافی است که مبدل دستگاه درون واژن قرار داده می شود و از این طریق تصویر دقیق تری از رحم قابل مشاهده می باشد.
• ام آر آی از لگن : با کمک تصویربرداری از لگن نواحی رحم و تخمدان ها قابل مشاهده می باشد.

محققان همچنان به مطالعه علل تومورهای فیبروئید ادامه می دهند.و چون در حال حاضر علت دقیق ایجاد این بیماری مشخص نیست نمی توان از آنها پیشگیری نمود. اما با انتخاب زندگی سالم، مانند حفظ وزن بدن در حالت طبیعی و خوردن میوه ها و سبزیجات، می توان ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش داد. همچنین در جهت پیشگیری از ابتلا به فیبروم در رحم لازم است مصرف هورمون های زنانه را قطع نمایید زیرا استروژن موجود در قرص ضدبارداری با دوز کم مشکلی را ایجاد نمی کند اما در صورتی که دوز این دارو بالا باشد، می تواند موجب بروز فیبروم و رشد آن گردد.به همین ترتیب توصیه می شود به جای استفاده از قرص های ضد بارداری از سایر روش های پیشگیری استفاده نمایید.

جهت درمان فیبروم های رحمی راهکار های مختلفی وجود دارد، که با توجه به نظر پزشک، سن، سلامت عمومی و وضعیت توده درمان های مختلفی در پیش گرفته می شود همچنین برخی از مواقع نیاز است چند روش درمانی را همزمان باهم در پیش گیرید. برخی از روشهای درمانی این بیماری به این شرح است:

• دارو : مصرف داروها می تواند در کوچک شدن فیبروم و تنظیم هورمون های ترشح شده موثر باشد. در واقع این دارو ها سطح استروژن و پروژسترون را کاهش می دهد و منجر به قطع قاعدگی و کوچک شدن فیبروم می شود.
• جراحی : در صورتی که مصرف دارو تاثیری در روند درمان نداشته باشد،و فیبروم ها بزرگ شوند و یا بر تعداد آنها افزوده شود درمان جراحی توصیه می شود. در طی جراحی میومکتومی نام دارد، نیاز به برش بر روی شکم است تا فیبروم های ایجاد شده خارج شوند.در صورتی که روش های درمانی نتوانند پاسخگوی درمان باشند باید طی عمل جراحی رحم خارج گردد.
• روش کم تهاجمی : در این روش از برش های کوچکی استفاده می کنند و از اشعه برای درمان استفاده می شود.

برای شناخت بیشتر روش های درمان فیبروم رحم و مزیت های آنان مقاله درمان فیبروم رحم را مطالعه نمایید.

در بیشتر موارد فیبروم مانعی برای بارداری نخواهد بود و زنان دارای فیبروم نازا نیستند اما برخی از زنان ( در حدود 10 درصد) مبتلا به این بیماری ممکن است نتوانند بطور طبیعی باردار شوند و می توانند با مراجعه پزشک و درمان ناباروری از طریق سایر روش ها باردار شوند.اگر همزمان با داشتن فیبروم باردار شوید،به سبب تغییرات هورمونی که در این دوران رخ می دهد، فیبروم ها بزرگتر خواهند شد.گاهی در دوران بارداری همراه با فیبروم، غده ها شروع به خونریزی می کنند، که این حالت همراه با درد شکم به صورت حاد و ناگهانی همراه خواهد بود. اگر این حالت با آپاندیسیت یا کیست پاره شدهٔ تخمدان اشتباه شود، منجر به جراحی غیر ضروری شده که خطر زایمان زودرس را به همراه دارد.زنان باردار مبتلا به فیبروم معمولاً مشکلاتی را تجربه می کنند که عبارتند از :

• زایمان باید از طریق عمل سزارین انجام گیرد.( زیرا جنین در موقعیتی قرار ندارد که مادر بتواند به روش طبیعی وضع حمل نماید.)
• زایمان زودرس
• امکان دارد جفت از جنین جدا شود که در این صورت اکسیژن کافی به جنین نمی رسد.