درمان سیاتیک با خودمراقبتی و درمانهای پزشکی

دردی که از ستون فقرات تحتانی (کمر) به سمت باسن و پشت پا کشیده می شود، مشخصه سیاتیک است. البته ممکن است احساس ناراحتی را تقریباً در هر نقطه ای در امتداد مسیر عصبی احساس کنید، به خصوص مسیری که در کمر به پشت باسن و پشت ران می رسد، می تواند مشخصه این نوع درد باشد.

درد ایجاد شده، می تواند به طور گسترده از یک درد خفیف تا شدید، احساس سوزش یا احساس دردناکی متفاوت باشد. گاهی اوقات درد می تواند به صورت احساس یک شوک الکتریکی ایجاد شود. همچنین این درد ممکن است هنگام سرفه، عطسه و یا نشستن های طولانی مدت تشدید شود. درد سیاتیک معمولاً یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.

برخی از افراد دچار علائمی مانند درد پا، بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف عضلات می شوند. حتی ممکن است در یک قسمت از پا درد و در قسمت دیگر بی حسی داشته باشید.

سیاتیک خفیف معمولاً با گذشت زمان از بین می رود. اگر اقدامات خودمراقبتی نتوانند علائم را کاهش دهند و یا اگر درد شما بیش از یک هفته ادامه داشته باشد، لازم است با پزشک خود مشورت نمایید. همچنین در صورت دارا بودن علائم زیر به پزشک مراجعه کنید.

• درد ناگهانی و شدید در کمر یا پا
•  بی حسی یا ضعف عضلات در پای
• درد ناشی از آسیب شدید، مانند یک تصادف رانندگی
• اختلال در کنترل روده یا مثانه

سیاتیک هنگامی رخ می دهد که عصب سیاتیک، توسط فتق دیسک در ستون فقرات یا با رشد بیش از حد استخوان (چرخش استخوان) بر روی مهره ها قرار گیرد. به ندرت، ممکن است عصب توسط تومور فشرده شود یا در اثر بیماری مانند دیابت آسیب ببیند. دیگر علل درد سیاتیک عبارتند از :

• فتق دیسک نخاعی
• فتق دیسک 
• چرخش استخوان و دیسک های باریک در ستون فقرات
• چرخش استخوان روی ستون فقرات

عوامل خطر برای درد سیاتیک شامل موارد زیر است:

• سن، تغییرات وابسته به سن در ستون فقرات مانند فتق دیسک و چرخش استخوان شایع ترین علت های سیاتیک هستند.
• چاقی، اضافه وزن بدن می تواند در تغییرات نخاعی که باعث ایجاد سیاتیک می شود، تاثیر گذار باشند.
• فعالیتها، شغلی که فرد را مجبور به خم کردن پشت خود کند، حمل بارهای سنگین یا رانندگی با وسیله نقلیه موتوری برای مدت طولانی، ممکن است در سیاتیک نقش داشته باشند، اما هیچ مدرک قطعی در مورد این موضوع وجود ندارد.
• نشستن طولانی مدت، افرادی که به مدت طولانی می نشینند و یا سبک زندگی کم تحرکی دارند، بیشتر از افراد فعال در معرض سیاتیک هستند.
• دیابت، این وضعیت در نحوه استفاده بدن از قند خون تأثیر می گذارد،و خطر آسیب دیدگی عصبی را افزایش می دهد.

اگرچه بیشتر افراد به طور کامل از سیاتیک بهبود می یابند، اما درد سیاتیک بدون درمان، می تواند باعث آسیب دائمی عصب شود. این عوارض عبارتند از :

• از دست دادن احساس در پای آسیب دیده
• ضعف در پای آسیب دیده
• از بین رفتن عملکرد روده یا مثانه

همیشه نمی توان از بروز سیاتیک جلوگیری نمود و ممکن است بیماری مجدداً عود کند. با این حال موارد زیر می توانند نقش اساسی در محافظت از این عصب داشته باشند:

• تمرین منظم، توجه ویژه به عضلات اصلی یعنی عضلات شکم و پایین کمر و قرار گرفتن در وضعیت مناسب و تراز برای قوی نگه داشتن کمر ضروری است.
• حفظ وضعیت مناسب هنگام نشستن، از صندلی با پشتی خوب، بازو و …. استفاده کنید. یک بالش یا حوله نرم را در قسمت پشت خود قرار دهید تا منحنی طبیعی آن حفظ شود. زانو و باسن را در یک سطح نگه دارید.
• استفاده درست از بدن : اگر به مدت طولانی در حالت نشسته قرار می گیرید، زیر پا یک جعبه کوچک برای استراحت قرار دهید. وقتی شی سنگینی را بلند می کنید، اجازه دهید اندام تحتانی این کار را انجام دهند. پشت خود را صاف نگه دارید و فقط از ناحیه زانو خم شوید. شی را نزدیک بدن خود نگه دارید. از بلند کردن و چرخش همزمان خودداری کنید. اگر شی مورد نظر خیلی سنگین است، از فرد دیگری نیز کمک بگیرید.

کورتیکواستروئیدها با سرکوب التهاب در اطراف عصب تحریک شده به کاهش درد سیاتیک کمک می کنند.

در طول معاینه فیزیکی، ممکن است پزشک قدرت رفلکس های عضلانی را بررسی کند. به عنوان مثال، ممکن است از بیمار خواسته شود که روی انگشتان پا یا پاشنه پا قدم بزند، در وضعیت چمباتمه تغییر حالت دهد و یا در حالی که روی پشت دراز کشیده، یک پا را بلند کند. درد ناشی از سیاتیک معمولاً در طی این فعالیت ها بدتر می شود.

تست های تصویربرداری

بسیاری از افراد دارای فتق دیسک و یا چرخش استخوانی هستند که این مشکلات در عکس برداری با پرتوهای X و سایر آزمایش های تصویربرداری ظاهر می شوند، اما هیچ علائمی ندارند. بنابراین پزشکان به طور معمول این آزمایشات را توصیه نمی کنند، مگر اینکه درد بیمار شدید باشد، یا طی چند هفته بهبود نیابد.

• اشعه ایکس، تصویربرداری اشعه X از ستون فقرات، ممکن است رشد بیش از حد استخوان که بر روی عصب فشار می آورد، را نشان دهد.
• MRI، این روش با استفاده از یک آهنربا و امواج رادیویی قدرتمند تصاویری از ستون فقرات دریافت می کند. MRI تصاویر دقیقی از بافتهای استخوانی و نرم مانند فتق دیسک ایجاد می کند.
• سی تی اسکن، از CT برای تصویربرداری از ستون فقرات استفاده می شود. ممکن است قبل از اینکه تصویربرداری اشعه X انجام شود، یک ماده حاجب به بدن تزریق شود. این روشی به نام CT میلوگرام شناخته می شود، که در طی آن رنگ اطراف نخاع و اعصاب نخاعی گردش می کند، و در اسکن به رنگ سفید ظاهر می شود.
• الکترومیوگرافی (EMG)، این آزمایش ضربان های الکتریکی تولید شده توسط اعصاب و واکنش عضلات را اندازه گیری می کند. این آزمایش می تواند فشرده سازی عصبی ناشی از فتق دیسک یا تنگ شدن کانال ستون فقرات (تنگی نخاع) را تأیید کند.

اگر درد با اقدامات خود مراقبتی بهبود نیابد، پزشک ممکن است برخی از درمان های زیر را پیشنهاد کند.

داروها

انواع داروهایی که ممکن است برای درد سیاتیک تجویز شود، عبارتند از:

• ضد التهاب
• شل کننده های عضلانی
• مسکن
• ضد افسردگی های سه حلقه ای
• داروهای ضد تشنج

فیزیوتراپی

پس از بهبود درد حاد، پزشک توسط فیزیوتراپی برنامه توانبخشی را برای جلوگیری از صدمات بعدی توصیه می کند. این روش به طور معمول شامل تمریناتی برای اصلاح وضعیت بدن، تقویت عضلات پشتی و بهبود انعطاف پذیری است.

تزریق استروئید

در بعضی موارد، ممکن است پزشک تزریق داروی کورتیکواستروئیدی را به نواحی اطراف ریشه عصبی درگیر توصیه کند. کورتیکواستروئیدها با سرکوب التهاب در اطراف عصب تحریک شده به کاهش درد سیاتیک کمک می کنند. اما این تأثیرات معمولاً طی چند ماه از بین می روند. استفاده زیاد از داروهای استروئیدی ممنوع است، زیرا خطر بروز عوارض جانبی جدی وجود دارد.

عمل جراحی برای درمان سیاتیک

این گزینه معمولاً برای زمانی اختصاص داده می شود که عصب فشرده شده باعث ضعف قابل توجه، از بین رفتن کنترل روده یا مثانه شود و یا درد به تدریج تشدید شود و یا با سایر روش های درمان سیاتیک بهبود نمی یابد. جراحان می توانند استخوان یا بخشی از فتق دیسک که روی عصب منقبض شده فشار می آورد، را درمان کنند.

سبک زندگی و داروهای خانگی

برای بیشتر افراد، سیاتیک به اقدامات خود مراقبتی پاسخ می دهد. اگرچه استراحت برای یک روز یا همین حدود ممکن است باعث تسکین علائم شود، اما عدم تحرک طولانی مدت باعث تشدید علائم و نشانه ها خواهد شد. سایر روشهای خود مراقبتی که ممکن است به درمان سیاتیک کمک کنند، شامل موارد زیر است:

• کمپرس یخ، قرار دادن کمپرس یخ چند بار در روز بر روی منطقه دردناک در روز های اولیه این مشکل موجب بهبودی می شود. برای این منظور می توانید از بسته یخ پیچیده شده در یک حوله تمیز استفاده کنید.
• کمپرس گرم، بعد از دو تا سه روز، قرار دادن کمپرس گرم بر روی مناطقی که صدمه دیده است، توصیه می شود.

• حرکات کششی، حرکات کششی می توانند به تسکین درد بیمار کمک کنند. در حین کشش از تکان خوردن و پیچ خوردن خودداری کنید و سعی کنید حداقل 30 ثانیه حالت کشش را حفظ کنید.
• داروهای بدون نسخه، داروهای تسکین دهنده درد مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم برای سیاتیک مفید هستند.

طب جایگزین

روشهای جایگزین درمان سیاتیک که معمولاً برای کمردرد مورد استفاده قرار می گیرد، عبارتند از:

• طب سوزنی، در طب سوزنی پزشک متخصص سوزن هایی به نازکی مو را در نقاط خاص روی بدن وارد می کند. برخی مطالعات نشان داده اند که طب سوزنی می تواند به کمردرد و درمان سیاتیک کمک کند، در حالی که برخی دیگر فایده ای نداشته اند.

• ماساژ، یکی از روش های درمان سیاتیک استفاده از ماساژ درمانی است. هدف بازگرداندن حرکت ستون فقرات و در نتیجه بهبود عملکرد و کاهش درد است. ماساژ به اندازه درمان های استاندارد برای کمردرد موثر و بی خطر است.

همه افراد مبتلا به درد سیاتیک نیاز به مراقبت پزشکی ندارد. اگر علائم شما بیش از یک ماه شدید و یا پایدار باشد، لازم است با پزشک ملاقات کنید.آنچه باید به یاد داشته باشید :

• علائم خود و زمان شروع آنها را یادداشت کنید.
• اطلاعات کلیدی پزشکی، از جمله سایر شرایط موجود و نام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی را ذکر کنید.
• به حوادث و آسیب های اخیر که ممکن است به کمر شما آسیب برسانند توجه داشته باشید.

برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

•  علت کمردرد من چیست؟ آیا علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
• آیا به آزمایشات تشخیصی احتیاج دارم؟
• چه روشی را برای درمان سیاتیک پیشنهاد می کنید؟

اگر دارو توصیه می شود، این دارو ها چه عوارض جانبی احتمالی دارند؟

• برای چه مدت نیاز به مصرف دارو دارم؟
• آیا من کاندید عمل جراحی هستم؟
• چه اقدامات خود مراقبتی باید انجام دهم؟
• برای جلوگیری از عود علائم، چه کاری می توانم انجام دهم؟

سوالاتی که پزشک می پرسد :

• آیا بی حسی یا ضعف در پاهایتان وجود دارد؟
• آیا موقعیت ها یا فعالیت های خاص بدن باعث می شود درد شما بهتر یا بدتر شود؟
• درد شما مقدار است؟
• آیا کارهای بدنی سنگینی انجام می دهید؟
• آیا مرتباً ورزش می کنید؟ اگر بله ، با چه نوع فعالیت هایی انجام می دهید؟
• چه اقداماتی برای درمان سیاتیک امتحان کرده اید؟