فشار خون پایین | علت، علائم و روش های درمان آن
فشار خون پایین یا هیپوتانسیون، وضعیتی است که در آن فشار خون فرد از حد طبیعی پایین تر است. فشار خون هر فرد به طور طبیعی در طول روز بسته به فعالیت ها، میزان استرس، هیدراتاسیون و سلامت کلی در نوسان است، اما پایین بودن مداوم فشار خون گاهی اوقات می‌تواند نشان دهنده یک مشکل زمینه ای باشد. اگر فشار خون از حد طبیعی پایین تر باشد خون کافی به مغز نمیرسد و فرد ممکن است علائمی مانند گیجی را تجربه کند. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با علت فشار خون پایین، علائم و روش های درمان آن آشنا شوید.
فشار خون پایین چیست؟
فشار خون، نیرویی است که خون هنگام پمپاژ قلب به دیواره رگ ها وارد می کند. فشار خون طبیعی به عدد سیستول کمتر از 120 میلی متر جیوه و عدد دیاستول کمتر از 80 میلی متر جیوه گفته می‌شود. زمانی که عدد سیستولیک کمتر از 90 میلی متر جیوه و عدد دیاستولیک پایین تر از 60 میلی متر جیوه باشد، به آن فشار خون پایین گفته می شود.
انواع افت فشار خون
فشار خون پایین همیشه یکسان نیست و می تواند به 4 شکل متفاوت رخ دهد، از جمله:
- افت فشار خون وضعیتی (ارتواستاتیک): این نوع از فشار خون پایین در افراد مسن شایع تر است و زمانی رخ می دهد که فشار خون به طور ناگهانی در حین بلند شدن کاهش پیدا می کند. در فشار خون وضعیتی فرد ممکن است دچار سرگیجه و حتی غش شود.
- افت فشار خون بعد از غذا خوردن: این نوع از افت فشار خون در افراد مسن و افراد مبتلا به دیابت و پارکینسون شایع تر است و بعد از غذا خوردن رخ می دهد. افت فشار خون پس از غذا می تواند با علائمی مانند سبکی سر و ضعف همراه باشد.
- افت فشار خون عصبی: این نوع از افت فشار خون در افراد جوان شایع تر است و معمولا در اثر ایستادن طولانی مدت یا تجربه استرس رخ میدهد.
- افت فشار خون ناشی از شوک: این نوع از افت فشار خون می تواند در اثر عفونت شدید (شوک سپتیک)، از دست دادن خون، واکنش آلرژیک (آنافیلاکسی) یا نارسایی قلبی رخ دهد. افت فشار خون در اثر شوک یک فوریت پزشکی است و می تواند کشنده باشد.
علت فشار خون پایین
افت فشار خون می تواند ناشی از عوامل متعددی باشد، از کم آبی خفیف گرفته تا بیماری های زمینه ای جدی. علت پایین بودن فشار خون معمولا یکی از موارد زیر است:
- کم آبی: در بسیاری از افراد، فشار خون پایین به علت مشکل کم آبی یا بی آبی بدن که به دنبال از دست دادن مقادیر زیاد مایعات یا نمک ایجاد می شود، پدید می آید. برای مثال، تعریق زیاد، خونریزی یا اسهال شدید، همگی می توانند باعث به وجود آمدن فشار پایین شوند.
- مشکلات قلبی: بیماری هایی که باعث کم شدن عملکرد تلمبه کردن قلب می شوند از علل شایع برای ابتلا به فشار خون پایین هستند. این بیماری ها شامل مشکلاتی همچون نارسایی قلب، سکته قلبی و نامنظم بودن ضربان قلب می باشند.
- عفونت: عفونت های شدید می توانند باعث شوک عفونی (شوک سپتیک) و فشار خون پایین خطرناک شوند.
- اختلالات غدد درون ریز: مشکلات هورمونی مانند بیماری آدیسون، کم کاری تیروئید یا قند خون پایین می توانند منج به افت فشار خون شوند.
- کمبودهای تغذیه ای: کمبود ویتامین های B12 و فولات می تواند باعث کم خونی شود و از این طریق منجر به کاهش فشار خون شود.
- مصرف داروهای خاص: فشار خون پایین ممکن است گاهی اوقات بر اثر عوارض جانبی مصرف بعضی از دارو ها به ویژه داروهای ضدفشارخون و بعضی از داروهای ضد افسردگی رخ دهد.
علائم فشار خون پایین
علائم فشار پایین ممکن است تا هنگامی که فشار خون خیلی پایین نیامده است خود را نشان ندهند. شایع ترین علائم پایین بودن فشار خون عبارتند از:
- خستگی و بیحالی
- ضعف عمومی
- سرگیجه
- از حال رفتن
- تاری دید
- حالت تهوع
- مشکل در تمرکز
- پوست سرد یا رنگ پریده
- تنفس سریع
این علائم معمولاً به صورت موقتی بوده و وقتی که علت فشار خون پایین برطرف می شود، فشار دوباره بالا می رود و به وضعیت نرمال باز می گردد. با این حال اگر فشار خون به طور ناگهانی و شدید افت کند، علائم شوک، از جمله افزایش ضربان قلب، گیجی و از دست دادن هوشیاری ممکن است رخ دهد.
تشخیص فشار خون پایین
برای تشخیص افت فشار خون پزشک چندین بار در طول روز و در شرایط مختلف فشار بیمار را اندازه گیری می کند. در برخی موارد ممکن است از آزمایش های زیر نیز استفاده شود:
- آزمایش خون برای بررسی کم خونی، عدم تعادل هورمونی یا کمبود های تغذیه ای.
- نوار قلب برای ارزیابی ریتم قلب.
- اکو قلب برای بررسی عملکرد قلب.
- تست تیلت برای نظارت بر فشار خون و ضربان قلب هنگام تغییر وضعیت.
نحوه درمان فشار پایین
فشار خون در هنگامی که فرد دراز کشیده است و هنگامی که ایستاده است باید به طور دقیق اندازه گیری می شود. ممکن است برای فشار پایین دلیل واضحی وجود داشته باشد. برای مثال، بدن ممکن است دچار کم آبی شده باشد و نیاز به تزریق سرم داشته باشید. اگر پزشک مشکوک شود که یک علت زمینه ای مثل بیماری قلبی وجود دارد، برای تشخیص دقیق تر و بهتر موضوع و انجام آزمایش های بیشتر، اقداماتی انجام خواهد داد. اگر داروهایی که مصرف می کنید باعث فشار پایین شده است، احتمالاً پزشک مقدار و یا نوع دارو را تغییر خواهد داد و داروهای دیگری را جایگزین می کند. در ادامه به بررسی بیشتر روش های درمان فشار خون پایین می پردازیم.
درمان خانگی فشار خون پایین
در اغلب موارد، به ویژه زمانی که علائم خفیف هستند یا از بیماری جدی ناشی نمی شوند، می تونید فشار خون پایین را در منزل مدیریت کنید. برخی از روش های درمان خانگی فشار خون پایین شامل:
- افزایش مصرف مایعات
- افزایش مصرف نمک (تحت نظر پزشک)
- استفاده از جوراب های فشاری
- خوردن وعده های غذایی کوچک و مکرر
- کاهش مصرف کافئین
- ورزش منظم
- اجتناب از محرک ها
داروی فشار خون پایین
برای فشار خون پایین داروهای متعددی وجود دارد که پزشک با توجه به نوع افت فشار خون بهترین گزینه را توصیه می کند. رایج ترین داروهای فشار خون پایین شامل:
- فلودروکورتیزون
- میدودرین
- دروکسی دوپا
- پیریدوستیگمین
- اریتروپویتین
فراموش نکنید که هر یک از داروهایی که در بالا نام برده شده اند، برای نوع خاصی از افت فشار خون مناسب هستند و نباید سرخود و بدون تجویز پزشک از آنها استفاده کنید.
عوارض فشار خون پایین
فشار خون پایین در برخی افراد با توجه به میزان افت فشار خون، سرعت افت و بیماری های زمینه ای، می تواند منجر به خطرات جدی شود. برخی از خطرات فشار خون پایین شامل:
- سرگیجه و غش
- شوک سپتیک، شوک کاردیوژنیک و شوک هیپوولمیک
- نارسایی حاد کلیه
- مشکل در تمرکز
- زوال عقل و مشکلات حافظه (در افراد مسن)
- حمله قلبی
در اغلب موارد فشار خون پایین کم خطرتر از فشار خون بالا در نظر گرفته می شود، در حالی که فشار خون پایین ممکن است باعث مشکلات ناگهانی و غیرقابل پیش بینی مانند غش، شوک یا آسیب به اندام ها شود.
