بلع دردناک {ادینوفاژی} نشانه چیست و چگونه درمان می شود؟

بلع دردناک، که در پزشکی به عنوان ادینوفاژی (Odynophagia) شناخته می‌ شود، به درد یا احساس سوزش هنگام بلع غذا، مایعات یا حتی بزاق گفته می شود. در حالی که اکثر افراد در طول سرماخوردگی درد خفیف گلو را تجربه می‌ کنند، درد مداوم یا شدید هنگام بلع می‌ تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ ای مربوط به دهان، گلو، مری یا حتی برخی بیماری‌ های سیستمیک باشد. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با بلع دردناک، علل و روش های درمان آن آشنا شوید.

ادینوفاژی چیست؟

بلع دردناک با دیسفاژی که به معنای بلع دشوار است، متفاوت است. اودینوفاژی به طور خاص به دردی اشاره دارد که در حین بلع رخ می‌ دهد، در حالی که دیسفاژی به مشکل در پایین رفتن غذا یا مایعات در گلو اشاره دارد. برخی از افراد ممکن است هر دو حالت را به طور همزمان تجربه کنند، به خصوص هنگامی که التهاب، عفونت یا ناهنجاری‌ های ساختاری بر مری یا گلو تأثیر می‌ گذارند.

بلع دردناک معمولا به صورت تجربه درد تیز در گلو یا ناحیه قفسه سینه و احساس سوزش یا درد در هنگام بلع ظاهر می شود. برخی از افراد گسترش این درد به گوش ها یا گردن را نیز تجربه می کنند. بسته به علت، درد ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شود یا به تدریج با گذشت زمان بدتر شود.

بلع دردناک نشانه چیست؟

بلع دردناک می تواند از بیماری های متعددی ناشی شود، از عفونت های خفیف گرفته تا اختلالات خطرناک مری. در ادامه به بررسی شایع ترین علل ادینوفاژی می پردازیم.

عفونت‌

عفونت ها از جمله، عفونت های ویروسی، باکتریایی و قارچی شایع ترین علل بلع دردناک هستند:

• عفونت‌ های ویروسی: سرماخوردگی، آنفولانزا و مونونوکلئوز اغلب باعث گلو درد، تورم غدد، تب و بلع دردناک می‌ شوند.
• عفونت‌ های باکتریایی: گلودرد استرپتوکوکی یک عفونت باکتریایی است که منجر به درد شدید گلو، ایجاد لکه‌ های سفید روی لوزه‌ ها و مشکل در بلع می‌ شود. 
• عفونت‌ های قارچی: انواع عفونت های قارچی به ویژه، کاندیدا آلبیکنس (مخمر عامل برفک دهان) باعث ایجاد لکه‌ های سفید درد و سوزش هنگام بلع می‌ شوند.

علاوه بر عفونت های بالا زخم‌ های ویروسی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس (ویروسی که منجر به تبخال می شود) نیز می‌ توانند دهان یا مری را تحت تأثیر قرار دهند و منجر به درد شدید و زخم در گلو یا قفسه سینه شوند.

اختلالات مری

بسیاری از بیماری هایی که بر مری تاثیر می گذارند می توانند منجر به تجربه بلع دردناک شوند، از جمله:

• بیماری رفلاکس معده به مری: اسید معده منجر به التهاب می شود و این التهاب می تواند باعث درد یا سوزش هنگام بلع شود. سایر علائم این بیماری شامل سوزش سر دل و طعم ترش در دهان است.
• ازوفاژیت ائوزینوفیلیک: ازوفاژیت ائوزینوفیلیک یک بیماری التهابی آلرژیک مری است که توسط برخی غذاها یا آلرژن‌ ها ایجاد می‌ شود. این بیماری منجر به درد هنگام بلع، گیر کردن غذا و درد قفسه سینه می‌ شود. این بیماری در افراد مبتلا به آسم یا حساسیت فصلی شایع‌ تر است.
• زخم مری: رفلاکس طولانی مدت، مصرف داروهای خاص و برخی عفونت ها می‌ توانند منجر به زخم در مری شوند که منجر به درد شدید هنگام بلع می‌ شود.
• تنگی مری: التهاب مزمن ممکن است باعث تنگ شدن مری شود که بلعیدن را دردناک و دشوار می‌ کند. 
• سرطان مری: سرطان مری یکی از علل خطرناک بلع دردناک مداوم است. این بیماری ممکن است با کاهش وزن، درد قفسه سینه و استفراغ خونی همراه باشد.

اختلالات عصبی و عضلانی

اختلالاتی که بر اعصاب یا عضلات درگیر در بلع تأثیر می‌ گذارند، می‌ توانند به طور غیرمستقیم باعث بلع دردناک شوند. سکته مغزی، بیماری پارکینسون، ام اس و میاستنی گراویس از جمله اختلالاتی هستند که منجر به هماهنگی ضعیف عضلات بلع می شوند.

بیماری‌ های دهان

بیماری‌ های موضعی در دهان یا گلو می توانند منجر به بلع دردناک شوند، از جمله:

• آفت دهان: زخم‌ های کوچک و کم‌ عمقی که روی بافت‌ های نرم دهان ظاهر می‌ شوند، می‌ توانند باعث بلع دردناک شوند. این آفت ها معمولاً خوش‌ خیم هستند و طی یک تا دو هفته برطرف می‌ شوند.
• التهاب حنجره (لارنژیت): عفونت‌ های ویروسی یا قرار گرفتن در معرض محرک‌ هایی مانند دود و الکل می‌ تواند حنجره را ملتهب کند و باعث گرفتگی صدا، درد گلو و درد در هنگام بلع شود.
• آبسه لوزه: آبسه لوزه یک عفونت باکتریایی خطرناک است که یک توده چرکی در نزدیکی لوزه‌ ها ایجاد می‌ کند. این عفونت باعث درد شدید یک سمت گلو، تورم، تب و گرفتگی صدا می‌ شود.

تحریک گلو

مصرف غذاهای تیز مانند استخوان ماهی، چیپس یا نان ترد می‌ توانند گلو را خراش دهند و منجر به بلع دردناک شوند. استفاده از روش های تشخیصی و درمانی مانند آندوسکوپی که از طریق گلو انجام می شوند نیز باعث تحریک و درد موقت گلو می شود. همچنین سیگار کشیدن، نوشیدن الکل یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی می‌ تواند پوشش مخاطی را تحریک کند و باعث سوزش یا درد هنگام بلع شود.

تومور

تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در دهان، گلو یا مری می‌ توانند بر اعصاب فشار وارد کنند یا مانع عبور غذا شوند و باعث ادینوفاژی شوند. اگر بلع دردناک از تومورها ناشی شود ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنید:

• گرفتگی صدا
• کاهش وزن
• سرفه خونی
• احساس چسبیدن غذا به گلو

هرگونه بلع دردناک مداوم که بیش از دو هفته بدون علائم عفونت ادامه داشته باشد، نیاز به ارزیابی پزشکی برای پیدا کردن علت آن دارد.

درمان بلع دردناک یا ادینوفاژی

نوع درمانی که برای ادینوفاژی استفاده می شود با توجه به علت آن متفاوت است. در اغلب موارد اگر مشکل زمینه ای که منجر به بلع دردناک شده است را درمان کنید، درد نیز به سرعت برطرف می شود:

• برای درمان عفونت ها با توجه به نوع عفونت از داروهای آنتی بیوتیک، داروهای ضد قارچ یا داروهای ضد ویروس استفاده می شود.
• اگر بلع دردناک از بیماری رفلاکس معده به مری ناشی شود برای درمان از تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی استفاده می شود و در برخی موارد نیز مصرف داروهایی که تولید اسیده معده را کاهش میدهند توصیه می شود.
• برای برطرف کردن بلع دردناک ناشی از ازوفاژیت ائوزینوفیلیک باید غذاهای حساسیت‌ زا مانند لبنیات، تخم‌ مرغ، گندم، سویا و آجیل را حذف کنید.
• برای درمان زخم‌ های دهان یا گلو از دهانشویه های ضدعفونی‌ کننده و  ژل‌ های بی‌ حس‌ کننده موضعی استفاده می شود.
• در مواردی که تومورها و سرطان منجر به بلع دردناک می شوند از جراحی برای برداشتن تومور، پرتودرمانی و شیمی درمانی استفاده می شود.

به نقل قول از clevelandclinic:

Less commonly, you might need surgery to ease chronic odynophagia. The type of procedure you’ll need will depend on the underlying condition. Surgery is most common in people with cancer. But your provider may also recommend it if you have acid reflux that doesn’t improve with medication.

ترجمه: در موارد نادر، ممکن است برای تسکین ادینوفاژی مزمن به جراحی نیاز داشته باشید. نوع جراحی که نیاز دارید به بیماری زمینه‌ ای بستگی دارد. جراحی بیشتر در افراد مبتلا به سرطان رایج است. اما اگر رفلاکس اسید دارید که با دارو بهبود پیدا نمی کند، پزشک شما ممکن است جراحی را توصیه کند.

منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/odynophagia-painful-swallowing

درمان خانگی بلع دردناک

چندین روش خانگی وجود دارند که در کنار درمان های پزشکی می توانند به درمان ادینوفاژی کمک کنند، مانند:

• مصرف مایعات گرم مانند دمنوش های گیاهی یا آبگوشت.
• اجتناب از مصرف الکل، تنباکو و کافئین.
• استفاده از دستگاه بخور برای مرطوب کردن هوای خشک.
• مصرف غذاهای نرم مانند سوپ، ماست یا پوره سیب‌ زمینی.
• غرغره کردن آب نمک چند بار در روز برای کاهش التهاب.

بلع دردناک (odynophagia) یک نشانه است، نه یک بیماری و می تواند نشان‌ دهنده یک عفونت ساده گلو یا بیماری‌ های خطرناک مری باشد. عفونت‌ هایی مانند گلودرد استرپتوکوکی، برفک دهان و فارنژیت ویروسی از علل شایع بلع دردناک هستند، اما بیماری رفلاکس، زخم یا حتی سرطان مری نیز می‌ توانند منجر به دردناک شدن بلع شوند. حفظ سلامت دهان و دندان، داشتن یک رژیم غذایی متعادل، اجتناب از مصرف مواد محرک در درمان بلع دردناک بسیار موثر است.