قوز قرنیه چیست؟ {علائم، علت و جدیدترین روش های درمان}
قوز قرنیه یک بیماری چشمی است که قرنیه را تحت تاثیر قرار می دهد و در اثر آن قرنیه به جای حفظ شکل گرد طبیعی خود، نازک تر شده و به سمت بیرون برآمده و مخلوطی شکل می شود. این تغییرات باعث تاری دید، انحراف و حساسیت به نور می شوند. در بیشتر موارد قوز قرنیه در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می شود و می تواند با گذشت زمان بدتر شود. با تشخیص زودهنگام و استفاده از روش های درمان جدید، می توان قوز قرنیه را تا حد زیادی کنترل کرد. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با قوز قرنیه، علائم، علت و روش های درمان آن آشنا شوید.
قوز قرنیه چیست؟
قوز قرنیه یا کراتوکونوس وضعیتی است که در اثر آن قرنیه نازک می شود و به سمت بیرون، برآمده می شود. قرنیه به طور طبیعی گنبدی شکل است، اما قرنیه افراد مبتلا به کراتوکونوس به مرور زمان مخروطی شکل می شود. قوز قرنیه منجر به آستیگماتیسم نامنظم و نزدیک بینی پیشرونده می شود و می تواند به شدت بر بینایی فرد تاثیر بگذارد.
این بیماری معمولا بین 10 تا 25 سالگی رخ می دهد و در اغلب موارد هر دو چشم فرد را تحت تاثیر قرار می دهد، اما ممکن است علائم آن در یک چشم شدیدتر باشد. قوز قرنیه با توجه به شدت آن معمولا به دو دسته تقسیم می شود:
- قوز قرنیه خفیف: این نوع از قوز قرنیه باعث تغییرات جزئی در بینایی می شود، مانند تار دیدن کلمات، تصاویر یا اشیاء. قوز قرنیه خفیف با عینک یا لنزهای تماسی نرم اصلاح می شود.
- قوز قرنیه شدید: این نوع از کراتوکونوس ممکن است منجر به نازک شدن و زخم شدید قرنیه شود و گاهی اوقات برای درمان به جراحی هایی مانند پیوند قرنیه نیاز دارد.
علائم قوز قرنیه
علائم قوز قرنیه بسته به مرحله و شدت بیماری متفاوت است. در مراحل اولیه، علائم ممکن است آنقدر جزئی باشند که با تغییرات بینایی معمولی اشتباه گرفته شوند و در اغلب موارد این تغییرات به اشتباه به بالا رفتن شماره چشم نسبت داده می شوند. اما با پیشرفت بیماری، علائم آن نیز بیشتر قابل توجه می شود. برخی از علائم کراتوکونوس عبارتند از:
- تاری دید
- افزایش حساسیت به نور
- انحراف دید
- بدتر شدن ناگهانی بینایی
- مشکل در دید در شب
- خستگی چشم
- سر درد
- سوزش چشم
در موارد پیشرفته، قوز قرنیه می تواند باعث زخم یا متورم شدن چشم شده و از این طریق منجر به از دست دادن شدید بینایی شود که با عینک یا لنزهای تماسی قابل اصلاح نیست.
علت قوز قرنیه چیست؟
علت دقیق قوز قرنیه هنوز تشخیص داده نشده است، اما تحقیقات نشان می دهند که ترکیب چندین عامل از جمله تأثیرات ژنتیکی، بیوشیمیایی و محیطی منجر به کراتوکونوس می شوند. علل ابتلا به قوز قرنیه شامل:
- سابقه خانوادگی (حدود 10 تا 20 درصد افراد مبتلا به این بیماری سابقه ابتلا به آن را در خانواده خود دارند).
- جهش های ژنتیکی خاص.
- عدم تعادل بین رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان های محافظ در قرنیه.
- مالش زیاد چشم که معمولا در اثر آلرژی یا سوزش مزمن چشم انجام می شود.
- ابتلا به بیماری هایی مانند تب یونجه، اگزما یا آسم.
- استفاده نادرست و طولانی مدت از لنزهای تماسی.
- تغییرات هورمونی مانند بلوغ یا بارداری.
- اختلالات سیستمیک و ژنتیکی مانند سندرم داون، سندرم مارفان و سندرم اهلرز-دنلوس.
تشخیص قوز قرنیه
تشخیص به موقع و درست قوز قرنیه برای درمان موثر آن ضروری است. اولین قدم برای تشخیص قوز قرنیه معاینه کامل چشم توسط پزشک است. سپس از ابزارها و آزمایش های متعددی برای تایید تشخیص استفاده می شود. این آزمایش ها شامل:
- توپوگرافی قرنیه: یکی از بهترین روش ها برای تشخیص قوز قرنیه توپوگرافی است. این روش نقشه دقیقی از سطح قرنیه ایجاد می کند که بی نظمی ها و عدم تقارن قرنیه را نشان می دهد. حتی قوز قرنیه اولیه پیش از اینکه علامتی ایجاد کند با این روش قابل تشخیص است.
- پاکیمتری قرنیه: قوز قرنیه منجر به نازک شدن قرنیه می شود، به همین دلیل از پاکیمتری برای آزمایش ضخامت قرنیه استفاده می شود.
- معاینه لامپ اسلیت: پزشک با استفاده از این روش می تواند علائمی مانند خطوط وگت (خطوط ریز فشار در قرنیه)، نازک شدن قرنیه و بیرون زدگی قرنیه را تشخیص دهد.
- توموگرافی انسجام نوری (OCT): در این روش تصاویری با وضوح بالا از قرنیه تهیه می شود که می تواند به تشخیص میزان پیشرفت قوز قرنیه کمک کند.
- کراتومتری: این روش انحنای قرنیه را اندازه گیری می کند تا هر گونه شیب غیر طبیعی ناشی از کراتوکونوس را پیدا کند.
استفاده از این روش ها در کنار یکدیگر به پزشک کمک می کند تا بتواند قوز قرنیه را در مراحل مختلف آن تشخیص دهد.
درمان قوز قرنیه
روش های متعددی برای درمان قوز قرنیه وجود دارد که با توجه به شدت و علائم آن پزشک مناسب ترین گزینه را پیشنهاد می دهد. در ادامه به بررسی بیشتر روش های موجود برای درمان قوز قرنیه می پردازیم.
عینک و لنزهای تماسی نرم
در مراحل اولیه، قوز قرنیه خفیف را می توان با عینک های استاندارد یا لنزهای تماسی نرم اصلاح کرد. با این حال، با پیشرفت بیشتر قوز قرنیه، این روش ها دیگر موثر واقع نمی شوند.
لنز سخت نفوذ پذیر به گاز
استفاده از لنزهای سخت نفوذ پذیر به گاز روشی است که بعد از عدم اثرگذاری عینک و لنزهای تماسی نرم توصیه می شود. ساختار سفت و سخت این لنزها یک سطح انکساری صاف ایجاد می کند و نامنظم شدن قرنیه را جبران می کند.
لنزهای اسکلرال و هیبریدی
لنزهای اسکلرال روی قرنیه و صلبیه (قسمت سفید چشم) قرار می گیرند و منجر به اصلاح بینایی در افراد مبتلا به قوز قرنیه می شوند. لنزهای هیبریدی نیز یک مرکز سفت و سخت را با یک دامنه نرم ترکیب می کنند. این لنزها به ویژه در کراتوکونوس متوسط تا شدید مفید هستند.
پیوند متقاطع قرنیه
پیوند متقاطع قرنیه، یک روش کم تهاجمی برای درمان قوز قرنیه است که با استفاده از قطره ریبوفلاوین (ویتامین B2) و قرار گرفتن در معرض نور ماوراء بنفش (UV) کنترل شده، فیبرهای کلاژن قرنیه را تقویت می کند. این روش درمان یک انقلاب در درمان قوز قرنیه است و می تواند پیشرفت این بیماری را متوقف کند یا کاهش دهد.
حلقه های داخل استرومایی قرنیه
در این روش ایمپلنت های کوچک و هلالی شکل در قرنیه قرار داده می شوند تا شکل قرنیه را صاف کرده و آستیگماتیسم نامنظم را کاهش دهند. استفاده از این روش برای همه افراد مبتلا به قوز قرنیه مناسب نیست، اما می تواند بینایی را بهبود بخشد و میزان استفاده از لنز را کاهش دهد.
پیوند قرنیه (کراتوپلاستی)
در موارد پیشرفته قوز قرنیه که با اسکار شدید یا نازک شدن بیش از حد قرنیه همراه است، برای درمان ممکن است به پیوند قرنیه نیاز باشد. دو روش برای پیوند قرنیه وجود دارد:
- کراتوپلاستی نفوذی (PK): در این روش تمام بافت قرنیه بیمار در قسمت مرکزی چشم با ضخامت کامل قرنیه اهدایی جایگزین می شود.
- کراتوپلاستی لایه ای قدامی عمیق (DALK): در این روش تنها لایه های خارجی قرنیه با قرنیه سالم جایگزین می شوند.
عوارض قوز قرنیه
اگر قوز قرنیه بدون درمان رها شود یا با وجود درمان پیشرفت آن ادامه پیدا کند، می تواند منجر به عوارض جانبی متعددی شود. از جمله:
- کاهش شدید بینایی.
- زخم قرنیه.
- هیدروپس قرنیه.
به نقل قول از mayoclinic:
In some situations, the cornea may swell quickly and cause sudden reduced vision and scarring of the cornea. This is caused by a condition in which the inside lining of the cornea, called Descemet’s membrane, breaks down. This causes fluid to enter the cornea, a condition known as hydrops. The swelling usually goes down by itself, but a scar may form that affects vision.
ترجمه: در برخی شرایط، قرنیه ممکن است به سرعت متورم شود و باعث کاهش ناگهانی بینایی و زخم شدن قرنیه شود. این امر به دلیل وضعیتی است که در آن پوشش داخلی قرنیه، به نام غشای دسمه، تجزیه می شود. این امر باعث ورود مایعات به قرنیه می شود، وضعیتی که به عنوان هیدروپس شناخته می شود. تورم معمولاً به خودی خود فروکش می کند، اما ممکن است زخمی ایجاد شود که بر بینایی تاثیر بگذارد.
منبع: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/keratoconus/symptoms-causes/syc-20351352#
تغذیه مناسب برای قوز قرنیه
رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند قوز قرنیه را درمان کند، اما تغذیه می تواند نقش مهمی در کنار سایر روش های درمان و کند کردن پیشرفت این بیماری داشته باشد. قوز قرنیه با استرس اکسیداتیو در قرنیه مرتبط است، بنابراین غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان و مواد مغذی که از کلاژن و عملکرد کلی چشم حمایت می کنند، می توانند مفید باشند. برخی از غذاهایی که متخصصان برای قوز قرنیه توصیه می کنند عبارتند از:
- سبزیجات برگ دار تیره، مانند اسفناج و کلم پیچ
- انواع توت، مانند بلوبری و توت فرنگی
- مرکبات، از جمله پرتقال، کیوی و گریپ فروت
- چای سبز
- آجیل ها، مانند بادام، تخم کدو و تخمه آفتابگردان
- حبوبات، از جمله نخود و عدس
- ماهی های چرب، مانند ماهی سالمون، ماهی خال مخالی، ساردین
- دانه ها، از جمله دانه کتان و دانه چیا
در کنار مصرف غذاهای بالا توصیه می شود که از مصرف برخی از مواد غذایی از جمله غذاهای فرآوری شده، شکر و الکل خودداری کنید یا آنها را کاهش دهید.
تشخیص و مداخله زودهنگام در درمان قوز قرنیه بسیار مهم است. افرادی که دچار تغییرات مکرر شماره چشم، تاری دید یا اختلالات بینایی غیرمعمول می شوند، باید تحت معاینه و بررسی قرار بگیرند. با روش های درمان جدید، اکثر بیماران مبتلا به قوز قرنیه می توانند بینایی خود را تا حد زیادی حفظ کنند.
سوالات متداول در مورد قوز قرنیه
کوری در اثر قوز قرنیه بسیار نادر است. این بیماری می تواند تا حد زیادی بر بینایی تاثیر بگذارد و در آن اختلال ایجاد کند، اما کوری کامل در اثر آن به ندرت رخ می دهد.
بله. روش های متعددی برای درمان قوز قرنیه وجود دارد. اما تشخیص زودهنگام و اقدام به موقع برای درمان این بیماری بسیار مهم است.
تشخیص قوز قرنیه توسط خود بیمار بسیار دشوار است، اما اگر تغییرات مکرر شماره چشم، دوبینی، خستگی چشم، تاری دید و انحراف دیدی را تجربه می کنید که با استفاده از عینک اصلاح نمی شود بهتر است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
