علت ورم پا {نشانه چیست؟} + درمان خانگی، دارو و جراحی
ورم پا یک مشکل شایع است که معمولا بر اثر تجمع غیرطبیعی مایع در بافت پاها رخ می دهد. ورم پا می تواند بدون درد یا با درد همراه باشد. ورم پا همیشه نشان دهنده یک مشکل جدی نیست اما گاهی می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا بیشتر با علل ورم پا و روش های درمان آن آشنا شوید.
علت ورم پا
برای ورم پا دلایل متعددی وجود دارد. برخی از این علل موقتی و نسبتاً بی ضرر هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نشان دهنده یک مشکل جدی تری برای سلامتی باشند. در ادامه به بررسی رایج ترین علل ورم پا می پردازیم.
به نقل قول از mayoclinic:
Leg swelling can affect any part of the legs. This includes the feet, ankles, calves and thighs.
ترجمه: ورم پا می تواند هر بخشی از پاها را تحت تاثیر قرار دهد. این شامل پا، مچ پا، ساق پا و ران می شود.
منبع: https://www.mayoclinic.org/symptoms/leg-swelling/basics/definition/sym-20050910
ایستادن یا نشستن طولانی مدت
ماندن در یک وضعیت برای مدت طولانی، چه در حالت ایستاده و چه نشسته، می تواند منجر به ورم پا شود. زمانی که ساعت های طولانی می ایستید یا می نشینید، نیروی جاذبه باعث می شود خون و مایعات در قسمت های پایینی بدن، به ویژه در پاها جمع شود. این امر به ویژه در میان افرادی که مشاغلی دارند که به دوره های طولانی ایستادن نیاز دارند، مانند پرستاران یا کارگران کارخانه رایج است.
ورم پا در بارداری
بارداری یکی دیگر از علل رایج ورم پاها به ویژه در سه ماهه سوم آن است. در این دوره رحم در حال رشد به رگهای لگن و پاها فشار وارد می کند که می تواند گردش خون را مختل کند و منجر به تجمع مایع در پاها و قوزک ها شود. علاوه بر فشار رحم، تغییرات هورمونی در دوران بارداری نیز می توانند به احتباس مایعات کمک کنند.
نارسایی وریدی
نارسایی وریدی وضعیتی است که در آن وریدهای پا (رگهای پا) قادر به پمپاژ موثر خون به قلب نیستند. این امر معمولا زمانی اتفاق می افتد که رگها به دلیل سن، چاقی یا لخته های خون قبلی ضعیف یا آسیب ببینند. هنگامی که جریان خون مختل می شود، خون و مایعات می توانند در ساق پا جمع شوند و در نتیجه منجر به ورم پا شوند.
لنف ادم (ورم لنفاوی)
لنف ادم زمانی رخ می دهد که سیستم لنفاوی دچار اختلال شود و نتواند به درستی مایع اضافی را از بافت های بدن تخلیه کند. این وضعیت می تواند یک مشکل مادرزادی باشد یا ممکن است در نتیجه جراحی، پرتودرمانی یا عفونت ایجاد شود. لنف ادم می تواند منجر به تورم شود و به طور معمول ورم در یک پا رخ می دهد و اغلب باعث احساس ناراحتی یا سنگینی در اندام آسیب دیده می شود.
ورم پا در اثر نارسایی قلبی
نارسایی قلبی زمانی اتفاق می افتد که قلب نتواند خون را به طور موثر پمپاژ کند و منجر به احتباس مایعات در سراسر بدن شود. یکی از شایعترین علائم نارسایی قلبی، ورم پا، به ویژه در مچ پا می باشد. ورم پا در اثر این بیماری به این دلیل رخ می دهد که ناتوانی قلب در پمپاژ صحیح خون منجر به افزایش فشار در سیاهرگ ها می شود و باعث نشت مایع به بافت های اطراف می شود.
ورم پا و بیماری کلیوی
بیماری کلیوی، به ویژه در مراحل آخر، می تواند باعث شود که کلیه‌ها توانایی خود را برای تصفیه مواد زائد و مایعات اضافی از بدن از دست بدهند. در نتیجه بدن مایعات را در خود نگه می دارد که می تواند منجر به تورم در پاها و سایر قسمت های بدن شود. این وضعیت اغلب با علائم دیگری مانند خستگی، تغییر در خروجی ادرار و تنگی نفس همراه است.
ورم پا و بیماری های کبد
بیماری های شدید کبدی مانند سیروز می توانند باعث تجمع مایع در شکم و پاها شوند که به ترتیب به عنوان آسیت و ادم شناخته می شوند. کبد نقش مهمی در حفظ تعادل مایعات بدن ایفا می کند و زمانی که عملکرد آن با مشکل مواجه شود، مایعات می توانند از رگ های خونی نشت کنند و در بافت ها جمع شوند و منجر به تورم شوند.
داروهای خاص
برخی از داروها می توانند به عنوان یک عارضه جانبی منجر به ورم پا شوند. این داروها می توانند شامل مسدود کننده های کانال کلسیم (مورد استفاده برای فشار خون بالا)، استروئیدها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد درد و داروهای دیابت باشند. اگر شک دارید که دارویی باعث تورم پا می شود، برای جایگزین های احتمالی با پزشک خود مشورت کنید.
ورم پا در اثر عفونت
برخی از عفونت ها می توانند باعث تورم موضعی در پاها شوند. به عنوان مثال، سلولیت یک عفونت پوستی است که می تواند باعث تورم، قرمزی و درد در ناحیه آسیب دیده شود. زمانی که عفونت ها درمان نمی شوند می توانند گسترش یابند و منجر به عوارض شدیدتر، از جمله سپسیس شوند که می تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
لخته های خون (ترومبوز ورید عمقی)
ترومبوز ورید عمقی (DVT) زمانی اتفاق می افتد که لخته خون در یکی از سیاهرگ های عمقی و معمولاً در پاها ایجاد می شود. این وضعیت می تواند باعث تورم، درد، قرمزی و احساس گرمی قابل توجهی در پای آسیب دیده شود. ترومبوز ورید عمقی یک بیماری جدی است زیرا لخته خون می تواند آزاد شود و به ریه ها برود و باعث آمبولی ریه شود که می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
ورم با در اثر چاقی
چاقی و اضافه وزن می تواند به وریدهای پا فشار وارد کند، گردش خون را مختل کند و منجر به تجمع مایعات شود. با گذشت زمان، این امر می تواند به تورم مزمن پا و همچنین عوارض دیگری مانند واریس و نارسایی وریدی منجر شود.
ورم پا در اثر تغییرات هورمونی
نوسانات هورمونی، به ویژه در دوران قاعدگی یا یائسگی، می توانند منجر به احتباس مایعات و تورم پا شوند. هورمون های استروژن و پروژسترون بر توانایی بدن در حفظ سدیم و مایعات تاثیر می گذارند که می تواند منجر به تورم در پاها و سایر قسمت های بدن شود.
ورم پا در اثر ضربه
یکی از دلایل رایج تورم موقتی پا، آسیب دیدگی مانند رگ به رگ شدن مچ پا یا شکستگی است. زمانی که قسمتی از پا زخم می شود، واکنش طبیعی بدن باعث افزایش جریان خون در آن ناحیه می شود که می تواند منجر به تجمع مایع در بافت های اطراف ناحیه آسیب دیده شود. این نوع از ورم پا در اغلب موارد با درد، کبودی و سفتی همراه است.
کم کاری تیروئید و ورم پا
کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون های تیروئید تولید نمی کند که منجر به علائم مختلفی می شود. یکی از مسائل کمتر شناخته شده مرتبط با کم کاری تیروئید، ورم پا (ادم) است که می تواند توسط عوامل متعددی مرتبط با عدم تعادل هورمون تیروئید ایجاد شود.
ورم پا و دیابت
ورم پا یک مشکل رایج برای افراد مبتلا به دیابت است. دلایل متعددی برای ورم پا در اثر دیابت وجود دارد که اغلب مربوط به عوارض بیماری دیابت است که بر گردش خون، عملکرد کلیه و سلامت اعصاب تاثیر می گذارد و می تواند منجر به ایجاد ورم در پاها شود.
رژیم غذایی
رژیم غذایی می تواند به طور قابل توجهی بر ورم پا تاثیر بگذارد، به ویژه از طریق مواد غذایی که می توانند منجر به تجمع مایعات شوند. مصرف نمک بیش از حد، رژیم غذایی پر از کربوهیدرات یا شکر، غذاهای فرآوری شده، الکل، کافئین، مصرف کم پروتئین و پتاسیم همگی می توانند بر ورم پاها تاثیر بگذارند.
درمان ورم پا
درمان ورم پا به علت زمینه ای بیماری بستگی دارد. در برخی از موارد ورم پا ممکن است با انجام اقدامات ساده خود به خود برطرف شود، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند. در ادامه به بررسی روشهای موجود برای درمان ورم پا می پردازیم.
درمان خانگی ورم پا
در موارد خفیف ورم پا که به دلیل نشستن یا ایستادن طولانی مدت ایجاد می شود، ایجاد تغییرات در سبک زندگی ممکن است به درمان آن کمک کند. برخی از درمان های خانگی ورم پا عبارتند از:
- چند بار در روز دراز بکشید و پاهای خود را به مدت 20 تا 30 دقیقه روی بالش یا یک کوسن قرار دهید.
- استفاده از جوراب های فشاری که به بهبود گردش خون و تجمع مایعات کمک می کنند.
- ورزش منظم از جمله پیاده روی، شنا، تمرین های کششی ملایم یا حتی حرکات ساده پا هنگام نشستن یا دراز کشیدن مانند خم کردن و حرکت دادن انگشتان پا.
- کاهش مصرف نمک و غذاهای فرآوری شده.
- نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در روز و هیدراته ماندن.
- ماساژ ملایم پاها با استفاده از دست یا یک غلتک فومی.
- یک کمپرس سرد یا یخ پیچیده شده در پارچه را به مدت 15 تا 20 دقیقه روی ناحیه متورم قرار دهید.
- اجتناب از ایستادن و نشستن طولانی مدت و راه رفتن یا انجام حرکات کششی بعد از نشستن و ایستادن زیاد.
- خوردن غذاهای غنی از پتاسیم مانند موز، سیب زمینی شیرین و سبزیجات برگدار.
- زردچوبه را با مقدار کمی آب مخلوط کنید تا خمیر غلیظی به دست آید. آن را روی نواحی متورم پا مالیده و بگذارید 15 تا 20 دقیقه بماند و سپس بشویید.
- عسل را مستقیماً روی ناحیه متورم پاهای خود بمالید. بگذارید حدود 20 دقیقه بماند و سپس با آب گرم بشویید.
- قرار دادن زالو روی پوست برای 20 تا 40 دقیقه برای کاهش مایعات.
دارو برای ورم پا
با توجه به علت ورم پا ممکن است از داروها برای برطرف کردن آن استفاده شود. اگر تورم ناشی از یک بیماری زمینه ای باشد، معمولا دارو درمانی توصیه می شود. برخی از قرص برای درمان ورم پا شامل موارد زیر است:
- دیورتیک ها (قرص های آب) برای کمک به دفع مایعات اضافی بدن
- آنتی بیوتیک برای درمان عفونت هایی مانند سلولیت
- رقیق کننده های خون برای درمان لخته های خون
- مسکن ها برای مدیریت درد
جراحی
در موارد شدید که ورم پا ناشی از نارسایی وریدی یا لنف ادم باشد ممکن است از اقدامات تهاجمی مانند جراحی برای درمان استفاده شود. این نوع از درمان ها شامل موارد زیر است:
- برداشتن ورید یا لیزر درمانی درون وریدی
- ماساژ لنفاوی و فشرده سازی برای مدیریت ادم لنفاوی
- جراحی برای از بین بردن لخته های خون
سوالات متداول در مورد ورم پا
ورم پا به خودی خود کشنده نیست، اما می تواند نشانه ای از بیماری های جدی مانند ترومبوز ورید عمقی، نارسایی قلبی، بیماری کلیوی، بیماری کبد یا عفونت هایی باشد که در صورت درمان نشدن، ممکن است منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شوند.
بله، دیسک کمر می تواند باعث ورم پا شود اما این مورد رایج نیست.
بله، آرتروز زانو می تواند باعث تورم پا شود. آرتروز زانو یک بیماری مفصلی است که زمانی رخ می دهد که غضروف زانو فرسوده شده و منجر به درد، سفتی و التهاب می شود. این التهاب می تواند منجر به تورم در زانو و گاهی در ساق پا شود.
