درد چیست و چه علتی دارد؟

سازمان بهداشت جهانی در پاسخ به سوال درد چیست؟ این گونه تشریح می کند: درد یک حس ناخوشایند یا تجربه حسی وابسته به یک آسیب واقعی یا بالقوه بافتی است. درد ناشی از گیرنده‌های عصبی در انتهای عروق می‌توانند باعث بروز این احساس شوند ولی گیرنده‌های درد در مقایسه با سایر گیرنده‌های بدن برای فعال شدن، نیاز به تحریکات بیشتری دارند ولی تاثیر پذیری آنها در برابر این تحریکات کاهش نمی‌یابد. برخی از مواد شیمیایی و یا شرایطی مانند کمبود اکسیژن در خون،افزایش محیط اسیدی بدن بخاطر افزایش دی اکسید کربن و افزایش غلظت خون می تواند موجب حساسیت به درد شود. بدن زنان به علت تعدد پایانه های عصبی نسبت به این حس واکنش بیشتری نشان میدهد.

درد حاد شروعی ناگهانی داشته و ماهیتی تیرکشنده دارد. این درد با زخم و بیماری همراه است.

درد مزمن چیست؟

منظور از درد مزمن دردی است که علارغم درمان منشا آن همچنان وجود داشته باشد و از شروع آن بیشتر از 6 ماه گذشته و زمان التیام آن نیز مشخص نیست ولی معمولاً هویت درد مزمن شناخته شده است.

احساس درد مزمن می تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر خویش قرار دهد بگونه ای که فرد آسیب های فیزیکی (مانند سفت شدن عضلات، محدودیت در حرکات بدن، کم شدن انرژی و تغییرات در اشتها، سبک زندگی بیمار و .. ) و روانی (افسردگی، خشم، اضطراب، ترس از آسیب مجدد و …) را تجربه می کند.

از علت های درد مزمن می توانیم به سردرد، کمردرد، درد با منشاء سرطان، دردهای مفصلی، درد نوروژنیک (آسیب به اعصاب) اشاره کنیم.

درد حاد چیست؟

حاد در زبان یونانی به معنی سوزن و نشان دهنده شدت این احساس است. درد حاد شروعی ناگهانی داشته و ماهیتی تیرکشنده دارد. این درد با زخم و بیماری همراه است و بیمار می داند دقیقا چه نقطه ای از بدن این احساس را دارد. مدت زمان درد مزمن می تواند از یک لحظه (نیش حشره) تا هفته ها (سوختگی) متغیر باشد. این حس معمولاً همراه با برطرف شدن علت زمینه ای آن بهبود می یابد. درد حاد ممکن است به درد مزمن تبدیل شود. از نمونه های درد حاد می توانیم به درد عمل جراحی، شکستگی استخوانی، مشکلات دندانی، سوختگی یا بریدگی، دردهای زایمانی و … اشاره کنیم. همچنین این حس را می توان از نظر عمق آن به دو دسته تقسیم نمود :

• درد سطحی : احساسی که بر روی سطح پوست ایجاد شده و با متوقف کردن عامل تحریک بهبود می یابد. مثل تماس دست با سوزن – اگر تحریک شدید باشد این حس تا مدتی در حدود یک ساعت ادامه دارد.
• درد عمیق : دردی مبهم و همراه با سوزش است که از ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، بافت پیوندی و مفاصل احساس می شود.  

مهمترین علل این حس در بدن عبارتند از :

استرس

با افزایش استرس و اضطراب قدرت سیستم ایمنی بدن کاهش می یابد. در نتیجه نمی تواند پاسخ صحیحی به بیماری ها و واکنش های التهابی بدهد و احتمال ابتلا به بیماری های عفونی و حساسیت بدن بیشتر می شود. از سایر نشانه های استرس می‌توانیم به افزایش ضربان قلب،افزایش فشار خون، گرگرفتگی یا عرق سرد، لرزش بدن و سردرد اشاره کنیم.

کم آب شدن بدن

آب از ترکیبات ضروری برای بدن است که وجود آن برای انجام تمامی فعالیت ها و عملکرد های بدن الزامی است. در صورتیکه فعالیت های بدن به درستی انجام نگیرد فرد دچار بدن درد می‌شود.  از طرفی کم آبی موجب افزایش غلظت خون شده و حساسیت به این احساس را افزایش می دهد. از دیگر علائم کم آبی بدن می توانیم به تیره شدن رنگ ادرار، سرگیجه، خستگی و تشنگی اشاره کنیم.

کم خوابی

خوابیدن حداقل به مدت 6 الی 8 ساعت در روز برای بدن ضروری است. کم خوابی می تواند آسیب های جدی را به بدن وارد کند و چون بدن انرژی کافی برای انجام فعالیت ها را ندارد فرد دچار این احساس می‌شود. کم خوابی می تواند همراه با گیجی، مشکل در صحبت کردن یا بخاطر آوردن مطالب و… باشد.

آنفولانزا

ابتلا به عفونت های وریدی نظیر آنفولانزا بدن را مورد حمله قرار میدهد و  باعث التهاب به ویژه در گلو، قفسه سینه و ریه ها می شود همین علت سیستم ایمنی سعی در بطرف نمودن این التهاب داشته که این امر این احساس را به همراه دارد.

کم خونی

کم خونی یا آنمی ناشی از کمبود گلبول قرمز خون ایجاد می شود، کم خونی موجب می شود اکسیژن رسانی در بافت های بدن به خوبی صورت نگیرد در نتیجه فرد دچار خستگی و بدن درد می شود. از علائم کم خونی می توانیم به خستگی، نامنظم شدن ضربان قلب، سرگیجه، سردرد یا درد قفسه سینه، کاهش دمای بدن و رنگ پریدگی اشاره کنیم.

کمبود ویتامین D

کمبود ویتامین دی در بدن، عملکرد اعضای بدن مانند کلیه ها و عضلات را مختل می کند که این امر درد بدن را به همراه دارد. کمبود این ویتامین علاوه بر بدن درد منجر به اسپاسم عضلات، گیجی و تشنج می شود.

سندروم خستگی مزمن

این شرایط موجب احساس خستگی مداوم در فرد می شود. این سندروم با میزان خواب و استراحت شما ارتباطی ندارد و اغلب باعث بی خوابی و ضعف می شود. سندروم خستگی مزمن درد عضلات و مفاصل بدن را به همراه دارد.

بیماری لوپوس

این بیماری به علت حمله سیستم ایمنی به بافت بدن ایجاد می شود. به علت التهاب و آسیب ناشی از این بیماری، این احساس در تمام بدن نفوذ می کند. فرد دچار لوپوس شرایطی از جمله خستگی مفرط، بثورات پوستی، تب التهاب مفاصل، تشنج و  حساسیت به نور را تجربه می کند.

در برخی موارد این حس نشان دهنده ابتلا به برخی از بیماری ها بوده و از همین جهت لازم است برای پیدا کردن منشاء آن اقدام نمایید.

در اینجا به برخی از مهمترین درد ها اشاره می کنیم که لازم است جهت درمان آنها اقدامات لازم را انجام دهید:

سردرد :  از مشکلاتی است که نیاز به توجه ویژه پزشکی دارد، زیرا این حس ممکن است ناشی از سینوسهای مغزی، تومور های مغزی یا خونریزی در مغز باشد.

درد قفسه سینه :  این مشکل مبهم می تواند ناشی از انواع بیماری های ریه مانند التهاب، ذات و الریه و … . و یا بیماری های مربوط به قلب باشد. البته درد قفسه سینه ناشی از بیماری های قلبی کمی متفاوت تر است و اغلب بیماران از فشاری که بر قفسه سینه وارد می شود، شکایت دارند همچنین در این حالت درد قفسه سینه می تواند به سایر نواحی مانند گلو، فک، شانه و بازوی چپ، شکم منتقل شود.

درد در ناحیه پشت بین دو استخوان پهن شانه : این مشکل می تواند ناشی از بیماری هایی نظیر ورم مفاصل، بیماری های قلبی، بیماری های گوارشی و … ایجاد شود.

دل درد: این مشکل می تواند ناشی از آپاندیس، پانکراس، کیسه صفرا، زخم معده، انسداد روده و … باشد.

درد ساق پا : این درد که معمولاً جدی هم گرفته نمی شود می تواند بسیار خطرناک باشد و حتی موجب مرگ گردد. عامل این  حس می تواند انسداد عروق باشد که در این حالت با جدا شدن لخته شدن خون در پا خطر مرگ وجود دارد. انسداد عروق می تواند ناشی از سرطان، چاقی، عدم تحرک ناشی از بستری شدن طولانی مدت یا مسافرت طولانی، حاملگی و پیری ایجاد شود.

سوزش پا و ساق پا : این مشکل می تواند از نشانه های بارز ابتلا به دیابت باشد.

درد های مبهم : ممکن است برخی از درد ها و ناراحتی ها در اثر ابتلا به بیماری های روحی مانند افسردگی روی دهد این نشانه ها شامل درد سر،شکم،دل دست، پا و .. می شود. در اغلب موارد این مشکلات حتی از نظر پزشکان نیز مورد توجه قرار نمی گیرند. افسردگی باید درمان شود چرا که تاخیر در درمان میتواند منجر به بروز تغییر ساختاری و عملکردی مغز شود.

لازم است جهت درمان هر نوع این مشکل به پزشک معالج مراجعه نمایید، تا درمان موثر با توجه به عامل بوجود آورنده این حس صورت گیرد. لازم است از مصرف خود سرانه هر نوع مسکنی پرهیز نمایید زیرا مصرف مسکن می تواند همراه با عوارض جانبی بسیاری باشد به طور مثال می تواند فرد را دچار بیماری های گوارشی، ضد انعقادی، قلبی، کلیوی و کبدی نماید.