آفتاب سوختگی | علائم ، عوارض و درمان

آفتاب سوختگی یا به انگلیسی  Sunburn نوعی التهاب پوستی است که در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه آفتاب ایجاد میشود و موجب قرمزی و خارش و درد پوست می گردد.هر قسمتی از پوست که در معرض آفتاب باشد، ممکن است بسوزد. نواحی که بیشتر در معرض سوختگی هستند، عبارتند از :

• روی دست
• روی بینی
• گردن
• پوست سر
• صورت
• بدن
• گونه
• لب
• زیر چشم

وقتی پوست برای مدتی در معرض نور خورشید قرار می گیرد، قرمز و تحریک شده و اصطلاحاً میسوزد. ولی همه چیز به اینجا ختم نمی شود، چرا که  آسیب های زیر پوست پیچیده تر است. خورشید سه طول موج به نام های UVA،UVB و UVC از  نور فرابنفش را تولید می کند.  نور UVC به سطح زمین نمی رسد. اما دو نوع دیگر اشعه ماوراء بنفش نه تنها به زمین می رسد ، بلکه به داخل پوست شما نفوذ می کند. آسیب پوستی به دلیل دو اشعه UVA و UVB ایجاد می شود.

آفتاب سوختگی واضح ترین علامتی است که نشان می دهد مدت زیادی را در معرض نور خورشید بوده اید،اما آسیب ناشی از نور خورشید همیشه هم قابل مشاهده نیست.

ملانین رنگدانه تیره در لایه بیرونی پوست است که به پوست رنگ طبیعی می دهد. وقتی در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار می گیرید ، بدن شما با تولید سریعتر ملانین از خود محافظت می کند. ملانین اضافی نیز پوست را برنزه می کند. با این حال تابش بیش از حد اشعه ماوراء بنفش باعث سوختن پوست می شود.

ممکن است در روزهای سرد یا ابری نیز دچار آفتاب سوختگی شوید. برف، ماسه ، آب و سایر سطوح نیز می توانند اشعه ماوراء بنفش را منعکس کنند و باعث سوختن پوست شوند.

در زیر سطح پوست، اشعه ماوراء بنفش می تواند DNA شما را تغییر داده و باعث پیری زودرس پوست شود. با گذشت زمان، آسیب DNA می تواند احتمال ابتلا به سرطان پوست از جمله سرطان کشنده ملانوم را افزایش دهد.

شدت و میزان آفتاب سوختگی به موارد زیر بستگی دارد:

• نوع پوست 
• شدت خورشید
• مدت زمان قرارگیری در معرض آفتاب 

وقتی دچار آفتاب سوختگی می شوید، پوست شما قرمز می شود و درد می کند. اگر سوختگی شدید باشد ، ممکن است دچار تورم و تاول های ناشی از آفتاب سوختگی شوید. حتی ممکن است احساس کنید آنفولانزا دارید، چرا که تب، همراه با لرز، حالت تهوع، سردرد و ضعف از دیگر علائم به شمار می روند.

چند روز بعد ، پوست شما شروع به لایه برداری و خارش می کند ، این یعنی بدن در حال تلاش برای رها و ترمیم سلول های آسیب دیده است. 

بنابراین از علائم این وضعیت می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• تغییرات در رنگ پوست،  تغییر رنگ پوست به صورتی و قرمز
• گرم شدن پوست با لمس
• درد و حساسیت
• تورم
• تاول های کوچک پر از مایع ، که ممکن است تخلیه شوند
• در صورت آفتاب سوختگی شدید، سردرد ، تب ، تهوع و خستگی
• درد چشم ها

علائم و نشانه های آفتاب سوختگی معمولاً چند ساعت بعد از قرار گرفتن در معرض آفتاب ظاهر میشوند. اما ممکن است بسته به میزان سوختگی چند روز طول بکشد تا میزان آسیب های وارده  مشخص گردد.

این علائم  معمولاً در طی چند روز برطرف میشوند. پوست لایه برداری شده و ترمیم میشود.  پوست ممکن است، موقتاً دارای رنگ و طرح نامنظمی باشد. التیام آفتاب سوختگی شدید چند روز طول می کشد.

• داشتن پوست روشن، چشم آبی و موهای قرمز یا بور
• زندگی یا سفر در نواحی گرم یا در ارتفاع بالا
• کار در فضای باز
• شنا یا اسپری کردن آب به پوست ، زیرا پوست مرطوب تمایل بیشتری به سوختگی دارد.
• قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش از نور خورشید یا منابع مصنوعی ، مانند تخت های برنزه
• مصرف دارویی که حساسیت پوست به نور را افزایش می دهد.

در صورت تجربه علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• تاول که سطح وسیعی از بدن را پوشانده است
• ایجاد تاول در صورت، دست ها یا اندام تناسلی
• تورم شدید پوست
• علائم عفونت مانند درد ، چرک یا رگه های قرمز منتهی به دور تاول 
• آفتاب سوختگی که در طی چند روز ترمیم نشده است.

در صورتی که علائم زیر را دارید به مراقبت های فوری پزشکی مراجعه کنید :

• تب بالای 103 درجه
• گیجی
• غش کردن
• کم آبی بدن

اگر دچار آفتاب سوختگی شده اید ، ممکن است دو روز طول بکشد تا شدت سوختگی شما مشخص شود و چند روز بهبودی پوست طول می کشد. درمان آفتاب سوختگی شامل روش های برای کاهش  قرمزی و التهاب پوست و بهبود درد است. در ادامه به بررسی چند روش خانگی برای درمان آفتاب سوختگی می پردازیم:

• کمپرس سرد یا دوش آب سرد
• مصرف کرم یا ژل برای درمان سوزش ناشی از آفتاب سوختگی 
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می توانند تورم و درد آفتاب سوختگی را در تسکین دهند.
• نوشیدن آب و مایعات برای هیدراته نگه داشتن بدن
• دوری از نور خورشید تا زمان بهبودی کامل
• استفاده از کرم های مرطوب کننده و آبرسان می تواند به ترمیم پوست سرعت ببخشد.
• اگر پوست دچار خارش شده است؛ می توانید از پماد های آنتی هیستامین برای جلوگیری از خارش استفاده کنید.
• کرم کورتیکواستروئید می توانید به بهبود سوختگی پوست کمک کند.

قرار گرفتن در معرض آفتاب  شدید  به صورت مکرر که منجر به آفتاب سوختگی می شود، و می تواند دیگر آسیب های پوستی و بیماری های خاص را افزایش دهد. این موارد شامل پیری زودرس پوست (پیری) ، ضایعات پیش سرطانی پوست و سرطان پوست است.

پیری زودرس پوست 

قرار گرفتن در معرض نور خورشید و آفتاب سوختگی های مکرر روند پیری پوست را تسریع می کند و باعث می شود پیرتر از سن خود به نظر برسید.

نتایج پیر شدن پوست عبارتند از:

• ضعیف شدن بافتهای همبند ، که باعث کاهش استحکام و قابلیت ارتجاعی پوست می شود.
• چین و چروک های عمیق
• خشک و خشن شدن پوست
• رگ های قرمز ظریف روی گونه ها ، بینی و گوش 
• کک و مک ، بیشتر روی صورت
• لکه های تیره یا تغییر رنگ یافته (ماکول ها) در صورت ، پشت دست ها ، بازوها ، قفسه سینه و قسمت فوقانی کمر

ضایعات پوستی پیش سرطانی 

ضایعات پوستی پیش سرطانی به صورت لکه های خشک و پوسته پوسته در مناطقی که در اثر نور خورشید آسیب دیده اند، ظاهر می شود. آنها معمولاً در نواحی سر، صورت ، گردن و دست افراد روشن پوست در معرض آفتاب یافت می شوند. این تکه ها می توانند به سرطان پوست تبدیل شوند. 

سرطان پوست

قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید ، حتی بدون آفتاب سوختگی، خطر ابتلا به سرطان پوست مانند ملانوما را افزایش می دهد. آفتاب می تواند به DNA سلول های پوست آسیب برساند. آفتاب سوختگی در دوران کودکی و نوجوانی ممکن است خطر ابتلا به ملانوم در مراحل بعدی زندگی را افزایش دهد.

سرطان پوست عمدتا در مناطقی از بدن که بیشتر در معرض نور خورشید هستند  از جمله پوست سر، صورت ، لب ها ، گوش ها ، گردن ، قفسه سینه ، بازوها ، دست ها ، پاها و پشت ایجاد می شود.

برخی از انواع سرطان پوست به صورت یک توده کوچک یا یک زخم ظاهر می شود که به راحتی خونریزی می کند، پوسته پوسته می شود، بهبود می یابد و سپس دوباره باز می شود. با ملانوما ، یک خال موجود ممکن است تغییر کند یا یک خال جدید با ظاهر مشکوک ایجاد شود. نوعی ملانوم به نام lentigo maligna در مواضعی که طولانی مدت در معرض آفتاب بوده اند، ایجاد می شود.

آسیب چشم

خورشید همچنین می تواند چشم های شما را بسوزاند. تابش نور بیش از حد UV به شبکیه، عدسی یا قرنیه آسیب می رساند. آسیب خورشید به عدسی می تواند منجر به کدر شدن عدسی (آب مروارید) شود. چشم های آفتاب سوخته ممکن است احساس درد یا سوزش داشته باشند. 

معمولاً آفتاب سوختگی با درمان های خانگی برطرف میشود. اما در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است فوراً با پزشک مشورت کنید :

• تب 102 درجه یا بیشتر
• لرز
• درد شدید
• مشاهده تاول های آفتاب سوختگی  
• خشکی دهان، تشنگی ، کاهش ادرار ، سرگیجه و خستگی که از علائم کم آبی بدن هستند.

 رعایت این نکات می تواند در پیشگیری موثر باشند :

• بهتر است، بین ساعات 10 صبح تا 4 بعد از ظهر که پرتوی خورشید در قویترین حالت خود قرار دارند، در معرض نور خورشید قرار نگیرید.
• لباس مناسب بپوشید. هنگامی که مجبور هستید در خارج از منزل باشید ، از کلاه لبه پهن، پیراهن و شلوار آستین بلند و عینک مناسب استفاده کنید.
• از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. مصرف مناسب کرم ضد آفتاب ، میتواند تا حد زیادی اشعه های  نور خورشید را مهار می کند. ضد آفتاب باید دارای فاکتور حفاظتی (SPF) حداقل 30 داشته باشد. برای استفاده از کرم ضد آفتاب این نکات را رعایت کنید:

1. حدود 30 دقیقه قبل از بیرون رفتن از خانه از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
2. حتی در روزهای ابری هم از ضد آفتاب استفاده کنید،زیرا اشعه ماوراء بنفش می تواند در ابرها هم نفوذ کند.
3. هر دو ساعت یکبار  کرم ضد آفتاب را تمدید کنید .