شایع ترین علت های نامنظم شدن پریود و راهکار درمان آنها

چرخه قاعدگی مجموعه ای از تغییرات ماهانه ای است که نشان دهنده آمادگی بدن یک زن برای بارداری است. هر ماه، هر یک از تخمدان ها، تخمکی را آزاد می کنند که به این فرایند تخمک گذاری گفته می شود. در عین حال، تغییرات هورمونی، رحم را برای بارداری آماده می کنند. اگر تخمک گذاری صورت گیرد ولی تخمک بارور نشود، لایه یا پوشش درونی رحم از طریق واژن تخلیه میشود، این شرایط با نام دوره قاعدگی شناخته می شود.

ویژگی های بدن هر زن متفاوت است، و به طبع دوره قاعدگی نیز در زنان مختلف متفاوت است. ولی به طور کلی، چرخه قاعدگی، از روز اول یک دوره تا روز اول دوره بعدی در نظر گرفته می شود. جریان قاعدگی ممکن است هر 21 تا 35 روز یکبار رخ دهد و 2 تا 8 روز به طول بیانجامد.در سال های اول شروع قاعدگی، چرخه طولانی تر و نامنظم هستند ولی با افزایش سن، مدت زمان چرخه کوتاه تر شده و منظم تر می شود. هنگامی که زنی به دوره یائسگی نزدیک تر می شود، ممکن است چرخه قاعدگی مجدداً نامنظم شود.

تغییر در سطح هورمونهای استروژن و پروژسترون در بدن می تواند الگوی طبیعی دوره قاعدگی را دچار اختلال نماید.

به چرخه قاعدگی با شرایط زیر نامنظم یا غیر نرمال گفته می شود :

• مدت زمان بین دوره ها مرتباً تغییر می کند.
• مقدار خونریزی خیلی زیاد و یا خیلی کم است.
• تعداد روزهای دوره قاعدگی مرتباً تغییر می کند.

موارد بسیاری می توانند باعث بی نظمی قاعدگی شوند. تغییر در سطح هورمونهای استروژن و پروژسترون در بدن می تواند الگوی طبیعی دوره قاعدگی را دچار اختلال نماید. به همین دلیل است که دختران جوان در دوران بلوغ و زنانی که به یائسگی نزدیک می شوند، دوره های نامنظمی دارند. سایر علل شایع بی نظمی قاعدگی عبارتند از:

•  دستگاه داخل رحمی (IUD)
• تغییر قرص های ضد بارداری یا مصرف داروهای خاص، از داروهای خاصی که موجب نامنظم شدن پریود میشود، می توانیم به رقیق کننده های خون، داروهای تیروئید، داروهای صرع، داروهای ضد افسردگی، داروهای شیمی درمانی، آسپرین و ایبوپروفن اشاره کنیم.
• زیاده روی در ورزش
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، زنان مبتلا به این اختلال شایع سیستم غدد درون ریز ممکن است دچار نامنظم شدن پریود شوند.
• بارداری یا شیردهی، یک دوره قاعدگی از دست رفته می تواند نشانه اولیه بارداری باشد. همچنین ممکن است شیردهی بازگشت قاعدگی را بعد از بارداری به تأخیر اندازد.
• اختلالات خوردن و کاهش و افزایش شدید وزن، اختلالات خوردن، پر خوری عصبی، کاهش شدید وزن و افزایش فعالیت بدنی می تواند قاعدگی را مختل کند.
• نارسایی زودرس تخمدان، نارسایی زودرس تخمدان به از بین رفتن عملکرد طبیعی تخمدان قبل از 40 سالگی می انجامد. زنانی که نارسایی تخمدان زودرس دارند، ممکن است سالها دچار بی نظمی قاعدگی باشند.
• فشار روحی و استرس
• یائسگی ، نوسان سطح استروژن در دوران قبل از یائسگی باعث می شود، چرخه قاعدگی شما طولانی تر یا کوتاه شود.
• بیماری التهابی لگن (PID)، این عفونت اندام های تولید مثل می تواند باعث خونریزی نامنظم قاعدگی شود.
• تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) یا تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید)
• ضخیم شدن یا پولیپ دیواره رحم
• فیبروئید رحم، فیبروم رحمی توده غیر سرطانی رحم است. این بیماری می توانند باعث دوره قاعدگی سنگین و طولانی و بی نظمی قاعدگی شود.
• آندومتریوز، شرایطی است که موجب می شود بافت رحم در خارج از رحم رشد کند.
• سرطان دهانه رحم و آندومتر، خونریزی در طی یا بعد از مقاربت و ترشحات غیر معمول از دیگر علائم و نشانه های این سرطان است.
• اختلال خون ارثی، خونریزی شدید قاعدگی می تواند ناشی از برخی اختلالات خونی ارثی باشد که بر لخته شدن تأثیر می گذارد.
• حاملگی خارج رحمی، اگر دچار خونریزی شدید در دوران بارداری شدید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. این شرایط می تواند نشانه ای از تخمک بارور شده در لوله فالوپی به جای رحم باشد، که به آن یک حاملگی خارج رحمی گفته می شود. همچنین می تواند نشانه دهنده سقط جنین باشد.

اگر دچار بی نظمی قاعدگی هستید و یا الگوی چرخه قاعدگی شما تغییر کرده است، با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است پزشک معاینه فیزیکی و سایر آزمایشات برای رد حاملگی یا مشکلات سلامتی را توصیه نماید. در صورت بروز هر یک از علائم زیر مشورت با پزشک الزامی است:

• از دست دادن حداقل 3 دوره قاعدگی
• دوره قاعدگی بیشتر از 21 روز
• تکرار چرخه قاعدگی کمتر از هر 35 روز 
• خونریزی بیشتر از حد معمول
• بیشتر از 7 روز خونریزی
• درد بیش از حد
• بروز نشانه های کم خونی مانند خستگی، رنگ پریدگی پوست، تنگی نفس و سرگیجه که در اثر خونریزی شدید ایجاد می شود.
• رشد غیر معمول مو
• آکنه
• تب
• ترشح نوک پستان

اگر دوره قاعدگی غیر طبیعی داشته باشید، پزشک احتمالاً تشخیص را با معاینه لگن شروع می کند. همچنین تاریخچه پزشکی و داروها و مکمل هایی که مصرف می کنید، می تواند به تشخیص علت نامنظم شدن پریود کمک کند. بسته به علائم خاص بیمار، آزمایش تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نمونه برداری از سلول های دهانه رحم (پاپ اسمیر )، این آزمایش عفونت های مختلف یا سلول های سرطانی در دهانه رحم را بررسی می کند.
• آزمایش خون، از آزمایش خون برای بررسی کم خونی، مشکلات لخته شدن خون و عملکرد تیروئید استفاده می شود.

• سونوگرافی لگن، سونوگرافی لگن تصاویری از رحم، تخمدان ها و لگن در اختیار پزشک قرار می دهد.
• بیوپسی آندومتر، اگر پزشک بخواهد مشکلات احتمالی مربوط به رحم را ارزیابی کند، ممکن است بیوپسی آندومتر را توصیه نماید. در طی این روش، نمونه ای از بافت رحم گرفته می شود تا بتوان آن را تجزیه و تحلیل کرد.
• هیستروسکوپی، از هیستروسکوپی تشخیصی برای مشاهده قسمت داخلی رحم استفاده می شود. برای انجام هیستروسکوپی ، پزشک از یک لوله باریک دارای نور استفاده می کند.
• سونوهیستروگرام،سونوهیستروگرام یک سونوگرافی است که شامل تزریق مایعات به رحم برای کمک به ایجاد تصویری از حفره رحم است. که برای تشخیص پولیپ یا فیبروم کاربرد دارد.
• تست حاملگی، پزشک ممکن است آزمایش بارداری را تجویز نماید.

اغلب زنان نیاز به درمان خاصی برای رفع بی نظمی قاعدگی ندارند. ولی در شرایطی که این بی نظمی موجب آزار فرد شده و یا بیماری دیگری منشاء این بی نظمی است، درمان الزامی می شود.سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و کم کاری تیروئید دو عامل شایع نامنظم شدن پریود در زنان هستند. به طور کلی، هدف از درمان این مشکل، بازیابی تعادل هورمون ها در بدن است.

برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS، پزشک ممکن است از قرصهای ضد بارداری یا هورمونهای دیگر برای درمان استفاده کند. کم کاری تیروئید (تیروئید غیر فعال) توسط هورمونهای تیروئید درمان می شود.

اگر بعد از گذشت 3 ماه استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری هورمونی، همچنان دوره های نامنظمی داشته باشید، پزشک ممکن است نوع دیگری از روشهای جلوگیری از بارداری را توصیه کند. بعضی از خانمها هنگام استفاده از ایمپلنت پیشگیری از بارداری، داروهای ضد بارداری و یا IUD دچار بی نظمی قاعدگی می شوند.

از آنجایی در برخی موارد ورزش زیاد در دوره قاعدگی عامل نامنظم شدن پریود است، تغییر سبک زندگی می تواند مفید باشد. همچنین اگر این مشکل ناشی از استرس و فشارهای روانی است می توانید از یک مشاور کمک گرفته و یا با ورزش هایی مانند یوگا استرس خود را کنترل کنید.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می توانند به کاهش خونریزی کمک نمایند. به علاوه مصرف مکمل های آهن می توانند کم خونی را درمان کنند.

تغییرات شدید وزن می تواند بر نامنظم شدن پریود تأثیر بگذارد. افزایش وزن می تواند تخمک گذاری بدن را دشوارتر کند، بنابراین کاهش وزن می تواند به این امر کمک کند. اما کاهش وزن شدید و ناگهانی نیز منجر به دوره نامنظم میشود.

نامنظم شدن پریود ناشی از عدم تعادل در هورمونهای خاص بدن است. پزشکان اغلب قرص های ضد بارداری خوراکی حاوی هورمون های استروژن و پروژسترون را برای کمک به کنترل دوره های نامنظم تجویز می کنند.

گاهی اوقات، ایجاد زخم در رحم یا لوله های فالوپ ممکن است منجر به نامنظم شدن پریود شود. ممکن است پزشک برای اصلاح هرگونه مشکلات ساختاری یا نقایص مادرزادی ، عمل جراحی را توصیه نماید.