تنبلی تخمدان چیست ؟ ( از علائم و علت تا درمان آن)

سندرم تخمدان پلی کیستیک یا همان تنبلی تخمدان یک بیماری هورمونی شایع در زنان است که بر عملکرد تخمدان تاثیر می گذارد. این مشکل در سال های باروری دختران رخ می دهد. سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث قاعدگی نامنظم، ناباروری، آکنه و رشد موهای زائد می شود. اگر تنبلی تخمدان دارید ممکن است هر ماه پریود نشوید یا مدت زمان قاعدگی طولانی تر از حد معمول داشته باشید. افراد مبتلا به این بیماری بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت و فشار خون بالا هستند به همین دلیل تشخیص و درمان به موقع سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیار مهم است. در این مقاله از بیچشک با ما همراه باشید تا با سندرم تخمدان پلی کیستیک و راه های درمان آن بیشتر آشنا شوید.

سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان چیست ؟

تنبلی تخمدان یک عدم تعادل هورمونی است که در آن تخمدان ها سطوح بالایی از هورمون آندروژن تولید می کنند. هورمون آندروژن در مردان بسیار است اما در زنان کم یافت می شود. در نتیجه این امر هورمون های تولید مثل نامتعادل می شوند و به همین دلیل این سندرم یکی از شایع ترین علل ناباروری در زنان به شمار می رود. در مواردی سندرم تخمدان پلی کیستیک می تواند باعث ایجاد کیست روی تخمدان ها شود که در سونوگرافی مشخص می شوند. این کیست ها دردناک نیستند و در همه موارد ایجاد نمی شوند.

علائم تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک 

زنان بعد از سن بلوغ می توانند به این سندرم مبتلا شوند اما در اغلب موارد در دهه 20 یا 30 سالگی که قصد بارداری دارند دچار تنبلی تخمدان می شوند. در ادامه به ذکر علائم تنبلی تخمدان در دختران می پردازیم : 

قاعدگی نامنظم : پریودهای نامنظم و غیرطبیعی از رایج ترین علائم تنبلی تخمدان است برای مثال ممکن است در سال کمتر از 12 دوره قاعدگی داشته باشید، دوره های طولانی تر از حد معمول داشته باشید یا دچار خونریزی شدید شوید.

رشد غیر طبیعی مو : تولید بیش از اندازه هورمون آندروژن می تواند باعث رشد بیشتر موهای زائد در صورت و بدن شود. حدود 70% از افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند با این مشکل مواجه می شوند.

آکنه : تنبلی تخمدان می تواند باعث ایجاد آکنه به ویژه در کمر، صورت و سینه شود.

چاقی : اغلب افرادی که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند دچار اضافه وزن هستند و نمی توانند وزن مناسب را حفظ کنند.

تیره شدن پوست : افراد مبتلا به تنبلی تخمدان می توانند به آکانتوز نیگریکانس مبتلا شوند. این یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد لکه های پوستی به وِیژه در زیر بغل، کشاله ران، گردن و زیر سینه ها می شود.

کیست : در اغلب موارد تخمدان افراد مبتلا به این سندرم بزرگتر از حد معمول است و در سونوگرافی این افراد کیست های متعددی روی تخمدان آنها مشاهده می شود.

اسکین تگ (منگوله پوستی) : یکی دیگر از علائم تنبلی تخمدان ایجاد تگ های پوستی به خصوص در زیر بغل و گردن می باشد.

کم پشتی مو : افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است دچار ریزش مو، نازک شدن مو و حتی طاسی با الگوی مردانه شوند.

ناباروری : شایع ترین دلیل ناباروری در زنان سندرم تخمدان پلی کیستیک است. این سندرم باعث عدم تخم گذاری منظم و مکرر می شود و در نتیجه منجر به ناباروری زنان می شود.

علل سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان

در حال حاضر دلیل قطعی ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست اما عواملی که در ایجاد آن می توانند موثر باشند عبارتند از : 

مقاومت به انسولین : انسولین هورمونی است که توسط پانکراس برای کنترل میزان قند خون تولید می شود. مقاومت سلول ها نسبت به انسولین باعث می شود که سطح قند خون افزایش پیدا کند. در نتیجه بدن انسولین بیشتری می سازد تا سطح قند خون را مدیریت کند و کاهش دهد. افزایش سطح انسولین در بدن زنان می تواند منجر به ایجاد هورمون آندروژن شود. افزایش این هورمون در بدن زنان باعث ایجاد اختلال در عملکرد تخمدان ها و جلوگیری از تخمک گذاری طبیعی می شود. مقاومت به انسولین می تواند منجر به افزایش وزن، آکانتوز نیگریکانس و دیابت شود. 

التهاب مزمن خفیف : در التهاب مزمن خفیف گلبول های سفید بدن در پاسخ به آسیب ها و عفونت ها موادی را می سازند. در اغلب موارد افرادی که تنبلی تخمدان دارند دچار التهاب مزمن خفیف طولانی مدت می باشند. این التهاب نیز باعث تولید هورمون آندروژن در زنان می شود.

ژنتیک : تحقیقات نشان می دهد که ژن های خاصی ممکن است با تنبلی تخمدان در ارتباط باشند. داشتن سابقه خانوادگی تنبلی تخمدان برای مثال وجود این سندرم در مادر یا خواهر خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. 

عدم تعادل هورمونی : در اغلب موارد زنانی که دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند دچار عدم تعادل هورمونی هستند برای مثال بالا بودن سطح هورمون تستوسترون و آندروژن.

تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک

برای تشخیص تنبلی تخمدان ابتدا پزشک در مورد علائم مانند دوره های قاعدگی و تغییرات وزنی، داروها و سایر شرایط پزشکی سوال می کند. ممکن است پزشک برای تشخیص این بیماری یکی از روش های زیر را توصیه کند : 

معاینه لگن :  در این روش پزشک  اندام های تناسلی را برای شناسایی توده یا تغییرات در این ناحیه مورد بررسی قرار می دهد.

آزمایش خون : آزمایش خون می تواند سطح هورمون ها را اندازه گیری کند و از این طریق متوجه تغییرات هورمونی شود.

سونوگرافی واژینال : در این روش یک دستگاه در درون واژن قرار می گیرد و از این طریق ظاهر تخمدان ها مورد بررسی قرار می گیرد.

به نقل قول از سایت mayoclinic : 

If you have a diagnosis of PCOS, your provider might recommend more tests for complications. These tests can include:

Regular checks of blood pressure, glucose tolerance, and cholesterol and triglyceride levels

Screening for depression and anxiety

Screening for obstructive sleep apnea

ترجمه : در تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک، پزشک ممکن است آزمایشات بیشتری را برای عوارض توصیه کند. این تست ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

بررسی فشار خون، تحمل گلوکز و سطح کلسترول و تری گلیسیرید

غربالگری افسردگی و اضطراب

غربالگری آپنه انسدادی خواب

منبع : https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pcos/diagnosis-treatment/drc-20353443

درمان تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک

برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک از روش های متعددی استفاده می شود زیرا این بیماری می تواند مشکلات متفاوتی ایجاد کند. درمان مورد استفاده بسته به قصد بارداری شدن یا نشدن در آینده به دو دسته تقسیم می شود. در صورت عدم تمایل به بارداری از روش های زیر برای درمان استفاده می شود : 

کنترل بارداری هورمونی : در این روش از قرص‌های ضد بارداری، چسب‌ها، واکسن‌ها، حلقه واژینال یا  ابزار درون زهدانی ( برای جلوگیری از بارداری)  استفاده می شود. کنترل بارداری هورمونی به تنظیم چرخه قاعدگی، بهبود آکنه و کاهش رشد موهای زائد کمک می کند.

داروی حساس کننده به انسولین : در این روش از دارویی به نام متفورمین استفاده می شود که برای درمان دیابت کاربرد دارد. مشاهدات نشان داده اند زمانی که انسولین درست مدیریت می شود در چرخه قاعدگی بهبود رخ می دهد.

داروهای مسدود کننده آندروژن : برخی از داروها تولید آندروژن را مسدود می کنند. استفاده از این روش به کاهش آکنه و رشد مو زائد کمک می کند. 

در مقابل افرادی وجود دارند که قصد بارداری دارند اما سندرم تخمدان پلی کیستیک مانع بارداری آنها می شود. برای درمان تنبلی تخمدان در این افراد از روش های زیر استفاده می شود : 

داروهای محرک تخمک گذاری : برای بارداری نیاز به تخمک گذاری منظم می باشد. برخی از داروها وجود دارند که می توانند به باعث تحریک تخمک گذاری شوند. این داروها عبارتند از قرص کلومیفن و قرص لتروزول. همچنین از گنادوتروپین ها به صورت تزریقی برای تحریک تخمک گذاری استفاده می شود.

جراحی : از این روش برای درمان تنبلی تخمدان کمتر استفاده می شود. جراحی در درمان تنبلی تخمدان با برداشتن بافت هایی که هورمون های آندروژن تولید می کنند انجام می شود.

درمان تنبلی تخمدان در خانه

درمان خانگی سندرم تخمدان پلی کیستیک یک درمان قطعی نیست. این روش درصد موفقیت پایینی دارد و در اغلب موارد فقط علائم را کاهش می دهد. برخی از اقداماتی که می توانید در خانه انجام دهید عبارتند از : 

حفظ وزن سالم : کاهش وزن می تواند به کاهش سطح هورمون آندروژن و انسولین کمک کند. همچنین ممکن است تخمک گذاری را به حالت طبیعی بازگرداند.

کاهش مصرف کربوهیدرات ها : مصرف بیش از حد کربوهیدرات باعث افزایش تولید انسولین می شود. برای کاهش سطح کربوهیدرات دریافتی می تواند کربوهیدرات های پیچیده مانند میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.

فعالیت بدنی : ورزش و فعالیت بدنی برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیار مهم است. ورزش به کاهش سطح قند خون، درمان و جلوگیری از مقاومت به انسولین و کنترل وزن کمک می کند.

برای تنبلی تخمدان چه بخوریم ؟

برخی از خوردنی ها می توانند در درمان تنبلی تخمدان موثر باشند. این موارد شامل : 

• ماهی های غنی از امگا 3 مانند سالمون
• روغن زیتون 
• لوبیا و سایر حبوبات غنی از پروتئین 
• سبزیجات غیر نشاسته ای مانند اسفناج، کلم پیچ، کاهو، قارچ، کلم بروکلی و کرفس
• غلات کامل مانند برنج قهوه ای و جو
• میوه ها غنی از فیبر
• آب و نوشیدنی های کم قند یا بدون قند

اگر دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید از خوردن غذاهای سرخ شده، چربی های اشباع شده، گوشت قرمز، غذاهای فرآوری شده، الکل، برنج سفید و نوشیدنی های حاوی قند خودداری کنید.

خطرات تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک

عدم درمان سندرم تخمدان پلی کیست می تواند باعث ایجاد خطرات و عوارضی شود. برخی از این موارد عبارتند از : 

• اضافه وزن
• سقط جنین
• زایمان زودرس
• ناباروری
• التهاب کبد
• سندرم متابولیک
• آپنه خواب
• دیابت
• سرطان آندومتر
• مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اختلالات خوردن و اضطراب

سوالات متداول در مورد تنبلی تخمدان